Ellen Bagley (20 tuổi) rất vui mừng khi thực hiện lần bán hàng đầu tiên trên một ứng dụng quần áo cũ nổi tiếng. Nhưng chỉ vài phút sau, sự hồi hộp đã chuyển thành cú sốc khi cô gái Thụy Điển này phát hiện ra mình đã bị lừa đảo trực tuyến.

Theo Fortune, mọi thứ dường như bình thường khi Bagley nhận được một tin nhắn từ nền tảng này, yêu cầu cô xác minh thông tin cá nhân để hoàn tất giao dịch.

Bagley sau đó phải nhấp vào liên kết để kích hoạt BankID – hệ thống ủy quyền kỹ thuật số phổ biến được hầu hết người Thụy Điển sử dụng.

Sau khi nhận được một vài thông báo lỗi, cô gái trẻ bắt đầu nhận ra có gì đó không ổn nhưng đã quá muộn. Hơn 10.000 kronor Swedish (1.000 USD) đã bị rút khỏi tài khoản của cô và những tên trộm biến mất không một dấu vết.

Mặc dù lừa đảo trực tuyến ít được chú ý hơn so với bạo lực súng đạn hay tội phạm băng đảng, nhưng vấn nạn này đang trở thành mối nguy hiểm ngày càng tăng đối với Thụy Điển.

Lừa đảo trực tuyến đang ảnh hưởng đến 2,5% GDP của Thụy Điển vì thói quen từ bỏ tiền mặt. Ảnh: Fortune

Xã hội không tiền mặt

Quốc gia này là một trường hợp thử nghiệm quan trọng trong việc chống tội phạm truyền thống, cướp ngân hàng, trốn thuế và rửa tiền mặt khi tiến xa hơn trong việc loại bỏ tiền giấy so với hầu hết các quốc gia khác ở châu Âu.

Theo một cuộc khảo sát của Ngân hàng Trung ương nước này, Thụy Điển bắt đầu chuyển sang tiền điện tử sau khi các vụ cướp có vũ trang gia tăng vào những năm 1990 và đến năm 2022, chỉ 8% người Thụy Điển là còn dùng tiền mặt.

Sự phổ biến của mạng lưới BankID đã biến Thụy Điển trở thành một tấm gương được nhiều nước ca ngợi và noi theo về việc từ bỏ tiền mặt, theo Fortune.

Hệ thống hoạt động giống như chữ ký trực tuyến. Chỉ với vài thao tác đơn giản là giao dịch đã hoàn tất mà không cần tiền mặt hay hóa đơn chứng từ truyền thống.

BankID được các ngân hàng Thụy Điển thiết kế để thực hiện thanh toán điện tử nhanh hơn và dễ dàng hơn so với việc giao một chồng hóa đơn.

Kể từ khi ra mắt lần đầu vào năm 2001, ứng dụng này đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người dân nước này. Dữ liệu cho thấy dịch vụ này được người Thụy Điển trung bình sử dụng hơn 2 lần/ngày, từ khai thuế đến thanh toán vé xe buýt.

Tuy nhiên, sự phát triển của nó cũng khiến Thụy Điển dễ bị tổn thương hơn trước các vụ lừa đảo trực tuyến.

BankID đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân Thụy Điển. Ảnh: Fortune

Vấn đề an toàn

Theo đó, lừa đảo trực tuyến và tội phạm kỹ thuật số ở Thụy Điển đã kiếm được 1,2 tỷ kronor vào năm 2023 thông qua các vụ lừa đảo giống như trường hợp của Bagley, tăng gấp đôi so với năm 2021.

Các cơ quan pháp luật nước này ước tính quy mô tội phạm kỹ thuật số Thụy Điển có thể lên tới 2,5 % GDP cả nước.

Để chống lại làn sóng tội phạm kỹ thuật số, chính quyền Thụy Điển đã gây áp lực lên các ngân hàng để thắt chặt biện pháp an ninh nhưng động thái này lại gặp phải nhiều thách thức.

Các chuyên gia nhận định, nếu Chính phủ làm quá mạnh tay có thể khiến nền kinh tế chậm lại, trong khi nếu thực hiện quá ít sẽ làm xói mòn lòng tin và gây thiệt hại cho các doanh nghiệp trong quá trình này vì bị kiểm tra quá nhiều với thủ tục rườm rà.

Công tố viên tội phạm kinh tế cấp cao Daniel Larson bình luận rằng những kẻ lừa đảo tinh vi đang biến Thụy Điển thành “Thung lũng Silicon cho tội phạm mạng”.

Các cơ quan chính phủ đã áp dụng BankID để hỗ trợ thành lập các doanh nghiệp một cách dễ dàng hơn, điều này cũng tạo điều kiện cho những kẻ lừa đảo.

Cụ thể, một số tên tội phạm sẽ thành lập doanh nghiệp tại Thụy Điển với bảng lương giả và tờ khai chi phí để rửa tiền. Thông qua các kế hoạch như vậy, các băng đảng có thể biến thu nhập từ hành vi phạm pháp thành tiền vay ngân hàng và rút tiền từ hệ thống phúc lợi.

Dữ liệu từ Hội đồng Phòng chống Tội phạm Quốc gia Thụy Điển (SNCCP) cho thấy, các trường hợp doanh nghiệp gian lận lợi ích được báo cáo đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, từ dưới 9.000 vụ vào năm 2014 lên hơn 23.000 vụ vào năm 2023.

Những kẻ lừa đảo trực tuyến đang biến Thụy Điển thành thiên đường tội phạm mạng. Ảnh: Fortune

Biện pháp chưa đủ

Trong nỗ lực trấn áp tội phạm, Chính phủ cũng thành lập một cơ quan mới trong năm nay chỉ tập trung vào việc theo dõi các khoản thanh toán phúc lợi cho doanh nghiệp.

Thêm vào đó, các ngân hàng đang đưa ra nhiều biện pháp như gia tăng lớp bảo mật bổ sung, yêu cầu sự chấp thuận của bên thứ 2 đáng tin cậy đối với các giao dịch chuyển tiền lớn.

Dù vậy, những biện pháp này chủ yếu vẫn mang tính tự nguyện, trong đó người dùng cần chọn tham gia để thiết lập ủy quyền 2 lớp hoặc trì hoãn thanh toán.

Nhiều người dân hiện đang kêu gọi các ngân hàng phải chia sẻ gánh nặng thiệt hại khi khách hàng của họ bị lừa đảo trực tuyến, so mức chi chỉ 10% tổng giá trị thiệt hại như hiện nay.

Ví dụ như Anh – vào nửa cuối năm 2023 – đã yêu cầu các ngân hàng hoàn trả tiền bị lừa đảo cho khách hàng thực hiện giao dịch chuyển khoản.

Cho đến khi quy định tương tự được áp dụng ở Thụy Điển, cơ hội lấy lại tiền cho những nạn nhân như Bagley được cho là rất mong manh.

Trước đó, cô đã báo cáo vụ việc vào tháng 2 với Ủy ban bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Thụy Điển và đang cố gắng nâng cao nhận thức thông qua mạng xã hội.