Làng Đại Hoàng (xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam), được biết đến với tên “làng Vũ Đại” trong tác phẩm văn học kinh điển của nhà văn Nam Cao, nổi tiếng với đặc sản chuối ngự “tiến vua”.
Năm nào cũng vậy, cứ giáp Tết là thương lái khắp nơi đổ về làng Đại Hoàng để “săn” đặc sản chuối ngự nức tiếng cả nước.
Đa số thương lái đều đặt hàng tại vườn từ lúc chuối còn xanh, vẫn “treo” trên cây, thậm chí từ khi chuối mới trổ hoa.
Mỗi buồng chuối ngự ở làng Đại Hoàng đều được người trồng nâng niu chăm sóc, bảo vệ như báu vật.
Theo chia sẻ của anh Trần Khắc Hiền – một trong những người đã dành rất nhiều tâm huyết để tạo dựng thương hiệu chuối ngự Đại Hoàng, chuối ngự rất kén đất, chỉ phù hợp với dải đất ven sông Châu Giang chảy qua địa phận một số xã của huyện Lý Nhân, bởi khu vực này là đất pha cát, không có nơi nào có được vi lượng chất đất tốt tốt như ở Đại Hoàng.
Vì vậy, chuối ngự nơi đây rất thơm, ngon đặc trưng mà các vùng khác đưa giống về trồng không có được.
Chuối ở làng Đại Hoàng nổi tiếng khắp vùng không chỉ thơm ngon mà cách giấm chuối cũng rất an toàn. Người dân không dùng hoá chất, mà chỉ dùng trấu và tro “sưởi ấm” cho chuối chín.
Để chuối nhanh chín, nhà vườn treo những buồng xanh lên giàn, cách mặt đất tầm 1m, ở dưới dùng trấu đốt, lấy hơi nóng “sưởi ấm” cho chuối.
Chủ nhà vườn chuối có tiếng ở làng Đại Hoàng, anh Trần Khắc Hiền cho biết, năm nay giá chuối ngự đắt hơn mọi năm vì do ảnh hưởng của đợt mưa bão kéo dài. Sản lượng chuối giảm nên mỗi buồng chuối tăng giá khoảng 50-100 nghìn đồng. Giáp Tết, chuối được bán theo buồng (ít khi bán theo nải như ngày thường). Giá mỗi buồng chuối dao động từ 400-500 nghìn đồng tùy kích thước và số nải.
Mặc dù có giá đắt nhưng chuối ngự vẫn được người tiêu dùng đón nhận, người trồng không kịp cung ứng ra thị trường.
Theo quan niệm của người dân địa phương, trong những ngày Tết có nải chuối ngự tiến vua dâng lên bàn thờ gia tiên là biểu tượng cho sự đủ đầy của năm mới bởi vẻ ngoài sáng đẹp, hương vị thơm ngon và đặc biệt là lịch sử văn hoá tốt đẹp của loại chuối này.
Vì thế, vào mỗi độ Tết đến, xuân về, chuối ngự làng Đại Hoàng được thương lái đến lùng mua và vận chuyển đi muôn phương phục vụ người dân cả nước bày ngũ quả thờ cúng gia tiên dịp Tết cổ truyền.
Nguồn thu từ chuối ngự giúp nhiều nông dân trong làng thoát nghèo, vươn lên làm giàu ngay chính mảnh đất quê hương, bên dòng sông Châu Giang trù phú.
Một mùa xuân nữa lại đến, dù năm nay thời tiết không thuận lợi cho cây chuối ngự Đại Hoàng đơm hoa kết trái, nhưng người trồng chuối vẫn tin tưởng chuối năm nay được giá, giúp cho bà con nơi đây có một cái Tết no đủ.
Người dân làng Đại Hoàng kể rằng: Vào thời nhà Trần, hàng năm vua Trần cùng các văn võ bá quan, cờ xí rợp trời xuôi thuyền từ Thăng Long về phủ Thiên Trường yết kiến Thái Thượng Hoàng. Một lần đến ngã 3 Tuần Vường, đoàn thuyền dừng lại. Dân các làng đổ ra mừng đón. Mọi người ai cũng mang của ngon, vật lạ để dâng tiến vua. Cặp vợ chồng nông dân nọ ở làng Đại Hoàng, vì nghèo không có vật gì quý giá dâng tiến nên rất băn khoăn. May sao trong vườn nhà còn một buồng chuối nhỏ xinh xắn đã chín, toả hương thơm ngát, họ bèn chặt hạ, đưa tiến vua với niềm cung kính mong được nhà vua thông cảm.
Trông thấy buồng chuối nhỏ nhưng rất đẹp, quả căng tròn, vàng óng, vua cho gọi vào. Nhà vua bèn nếm thử, thấy vị ngọt, hương thơm, càng ăn càng thấy ngon. Vua ban thưởng và truyền cho dân làng Đại Hoàng nhân rộng loại chuối này để cho thần dân khắp nơi cùng thưởng thức. Từ đó loại chuối này ở Đại Hoàng được mang tên chuối Ngự hay còn gọi là chuối “tiến Vua”. Có lẽ vì thế, từ nhiều năm nay, sản phẩm đặc sản chuối ngự Đại Hoàng được nhiều người lựa chọn mua làm quà biếu, quà tặng, bày mâm ngũ quả thờ cúng tổ tiên trong dịp Tết Nguyên đán.
