Trong một bước ngoặt lớn trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump, Mỹ đã tách khỏi các đồng minh châu Âu bằng cách từ chối quy trách nhiệm cho Nga trong cuộc xâm lược Ukraine. Điều này được thể hiện rõ nét qua 3 nghị quyết tại Liên Hợp Quốc vào thứ Hai, nhằm kêu gọi chấm dứt cuộc chiến đã kéo dài 3 năm.
Tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Mỹ đã đứng cùng phía với Nga khi bỏ phiếu chống lại nghị quyết do Ukraine và các nước châu Âu hậu thuẫn, nghị quyết này lên án hành động của Moscow và yêu cầu Nga rút quân ngay lập tức.
Sau đó, Mỹ đã bỏ phiếu trắng đối với chính nghị quyết do mình đề xuất sau khi các nước châu Âu, dẫn đầu bởi Pháp, sửa đổi nội dung để chỉ rõ Nga là bên xâm lược. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh ông Trump đang tiếp đón Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Washington.
Đây được xem là một thất bại lớn đối với chính quyền Trump tại Liên Hợp Quốc – tổ chức gồm 193 thành viên, nơi các nghị quyết không có giá trị ràng buộc pháp lý nhưng lại phản ánh quan điểm chung của thế giới.
Tiếp theo, Mỹ đã đưa dự thảo nghị quyết ban đầu của mình ra Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc – cơ quan có quyền thông qua các nghị quyết có tính ràng buộc pháp lý, trong đó Mỹ có quyền phủ quyết cùng với Nga, Trung Quốc, Anh và Pháp. Kết quả bỏ phiếu tại đây là 10-0, với năm phiếu trắng từ các nước châu Âu.
Căng thẳng Mỹ – Ukraine gia tăng
Những nghị quyết đối lập này phản ánh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Ukraine sau khi ông Trump bất ngờ mở các cuộc đàm phán với Nga nhằm nhanh chóng giải quyết xung đột, đồng thời nhấn mạnh sự rạn nứt trong liên minh xuyên Đại Tây Dương liên quan đến cách tiếp cận của chính quyền Trump với Moscow.
Các nhà lãnh đạo châu Âu tỏ ra thất vọng khi họ và Ukraine bị loại khỏi các cuộc đàm phán sơ bộ vào tuần trước.
Trong một tuyên bố gây tranh cãi, ông Trump đã gọi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là một “nhà độc tài”, cáo buộc sai lầm rằng Kyiv là bên khởi xướng chiến tranh, và cảnh báo rằng nếu không nhanh chóng đàm phán để chấm dứt xung đột, Ukraine có thể không còn là một quốc gia để lãnh đạo. Zelensky đã phản bác bằng cách cho rằng Tổng thống Mỹ đang sống trong “không gian thông tin sai lệch” do Nga tạo ra.
Sau cuộc gặp với ông Macron, ông Trump dự kiến sẽ tiếp đón Thủ tướng Anh Keir Starmer vào thứ Năm. Cả Pháp và Anh đều từng đồng thuận với Washington trong vấn đề Ukraine, nhưng hiện nay họ đang đứng ở hai phía đối lập về cách Liên Hợp Quốc nên kêu gọi chấm dứt chiến tranh.
Trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên diễn ra vào thứ Hai, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua nghị quyết của Ukraine với 93 phiếu thuận, 18 phiếu chống và 65 phiếu trắng. Kết quả này cho thấy sự ủng hộ dành cho Ukraine đã suy giảm so với trước đây, khi từng có hơn 140 quốc gia lên án hành động xâm lược của Nga và yêu cầu Moscow rút quân ngay lập tức.
Sau đó, Đại hội đồng chuyển sang bỏ phiếu cho nghị quyết do Mỹ soạn thảo, chỉ thừa nhận “tổn thất thương vong thảm khốc trong cuộc xung đột Nga-Ukraine” và kêu gọi “chấm dứt chiến tranh nhanh chóng, hướng tới nền hòa bình lâu dài” mà không trực tiếp đề cập đến hành động xâm lược của Moscow.
Bất ngờ, Pháp đã đề xuất ba sửa đổi với sự ủng hộ của hơn 30 quốc gia châu Âu, nhằm bổ sung nội dung khẳng định cuộc chiến là kết quả của “cuộc xâm lược toàn diện của Liên bang Nga vào Ukraine”, nhấn mạnh cam kết của Đại hội đồng đối với chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, đồng thời kêu gọi một nền hòa bình phù hợp với Hiến chương Liên Hợp Quốc.
Trong khi đó, sửa đổi của Nga kêu gọi giải quyết “các nguyên nhân gốc rễ” của xung đột không được thông qua.
Sau khi các sửa đổi của châu Âu được chấp thuận, nghị quyết cuối cùng đã được thông qua với 93 phiếu thuận, 8 phiếu chống và 73 phiếu trắng. Ukraine bỏ phiếu thuận, Mỹ bỏ phiếu trắng và Nga phản đối.
Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine, bà Mariana Betsa, nhấn mạnh rằng Ukraine đang thực hiện “quyền tự vệ chính đáng” của mình trước cuộc xâm lược của Nga, vốn vi phạm Hiến chương Liên Hợp Quốc, trong đó yêu cầu các quốc gia phải tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
Trong khi đó, Phó đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, bà Dorothy Shea, cho rằng nhiều nghị quyết trước đó lên án Nga và yêu cầu rút quân đã “không thể chấm dứt chiến tranh”. Bà nhấn mạnh rằng cuộc xung đột “đã kéo dài quá lâu và gây ra tổn thất nặng nề cho cả Ukraine, Nga và thế giới”.
“Điều chúng ta cần là một nghị quyết thể hiện cam kết của tất cả các thành viên Liên Hợp Quốc trong việc mang lại một sự kết thúc lâu dài cho cuộc chiến này,” bà Shea nói.
Liên Hợp Quốc và cuộc chiến Ukraine
Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã trở thành cơ quan quan trọng nhất về vấn đề Ukraine, do Hội đồng Bảo an, cơ quan chịu trách nhiệm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, bị tê liệt bởi quyền phủ quyết của Nga.
Kể từ khi quân đội Nga tràn qua biên giới Ukraine vào ngày 24/2/2022, Đại hội đồng đã thông qua hàng loạt nghị quyết lên án cuộc xâm lược và yêu cầu Nga rút quân ngay lập tức.
Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc, ông Vassily Nebenzia, tuần trước từng tuyên bố rằng nghị quyết gốc do Mỹ đề xuất là “một bước đi tốt”.
Nghị quyết của Ukraine được thông qua vào thứ Hai tái khẳng định việc thực hiện tất cả các nghị quyết trước đây “liên quan đến hành động xâm lược chống Ukraine”, nhấn mạnh yêu cầu Nga phải “ngay lập tức, hoàn toàn và vô điều kiện rút toàn bộ lực lượng quân sự khỏi lãnh thổ Ukraine trong phạm vi biên giới được quốc tế công nhận”, đồng thời kêu gọi “giảm leo thang, chấm dứt thù địch sớm và tìm kiếm giải pháp hòa bình”, nhấn mạnh “sự cấp bách phải kết thúc chiến tranh trong năm nay”.
Theo SCMP
