Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra năm 2022, ngành công nghệ Nga đã phải vật lộn để thay thế các nhà sản xuất nước ngoài đã rời khỏi đất nước. Mặc dù ngành công nghệ Nga thu về một số lợi ích ngắn hạn từ sự ra đi của nhiều đối thủ ngoại và đầu tư trong nước, việc xây dựng một ngành công nghệ bền vững và có khả năng cạnh tranh là một thách thức lớn.

Một nghiên cứu gần đây của công ty đầu tư Kama Flow (Nga) cho biết, để nội địa hóa sản xuất vi điện tử và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, cần phải đầu tư hàng nghìn tỷ rúp.

Theo nghiên cứu, để đạt được mục tiêu của chính phủ nhằm thay thế hoàn toàn nhập khẩu trong ngành vi điện tử của Nga sẽ đòi hỏi khoản đầu tư lớn. Chỉ riêng việc xây dựng một nhà máy sản xuất vi mạch hiện đại sẽ tốn 1,5 – 2,5 nghìn tỷ rúp (14,2 – 23,7 tỷ USD), cộng với 3 – 5 nghìn tỷ rúp (28,4 – 47,4 tỷ USD) mua thiết bị. Việc thiết lập sản xuất nguyên liệu thô cơ bản sẽ cần thêm 10 – 15 tỷ rúp (94,8 – 142,1 triệu USD). Ngoài ra, cần có nguồn tài trợ hàng chục tỷ rúp để hỗ trợ các trung tâm thiết kế, nhà phát triển mạch tích hợp và nhà sản xuất thiết bị. Với hoàn cảnh hiện tại, những con số này hoàn toàn nằm ngoài tầm với so với mức đầu tư hiện tại vào lĩnh vực này.

Đầu tư của chính phủ cho công nghệ trong những năm gần đây không tương xứng với nhu cầu. Năm 2023, chính quyền Nga đã phân bổ khoảng 147 tỷ rúp (1,39 tỷ USD) ngân sách để phát triển lĩnh vực vi điện tử và thêm 210 tỷ rúp (1,99 tỷ USD) cho năm 2024. Bộ tài chính cho biết trong giai đoạn 2025 – 2027, quy mô đầu tư trung bình hàng năm vào lĩnh vực này dự kiến sẽ vào khoảng 175,3 tỷ rúp (1,66 tỷ USD).

Ngành vi điện tử của Nga bị tụt hậu

Bộ Công thương cho biết, năm 2024, sản lượng sản phẩm điện tử của Nga dự kiến sẽ tăng thêm 1/3 lên 3,5 nghìn tỷ rúp (33,2 tỷ USD) và đến năm 2030 sẽ đạt 6,3 nghìn tỷ rúp (59,7 tỷ USD). Đến thời điểm đó, Nga dự kiến sẽ sản xuất trong nước ít nhất 70% các linh kiện điện tử cần thiết.

Tuy nhiên, với tình hình hiện tại, những mục tiêu này có vẻ không thực tế. Ngành công nghiệp vi điện tử thời Liên Xô đã sụp đổ vào đầu những năm 1990, không thể cạnh tranh với các nhà sản xuất quốc tế khi đất nước mở cửa cho hàng nhập khẩu toàn cầu. Trong gần 2 thập kỷ, nhập khẩu đáp ứng gần hết nhu cầu vi mạch trong nước.

Hiện tại, Nga có 3 nhà máy có khả năng sản xuất vi mạch ở quy mô lớn, bao gồm Mikron, Angstrem và Milandr. Các nhà máy này chỉ có khả năng sản xuất chip 90 nanomet và đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt chip 65 nm vào năm 2028.

Trong khi đó, Mỹ đang cấp tốc chuyển sang chip 2nm, còn Trung Quốc đang cố gắng giảm xuống dưới 10 nm. Các chuyên gia ước tính trình độ vi điện tử của Nga tụt hậu 10 – 15 năm so với phương Tây.

Ít đầu tư

Theo Kama Flow, ngành công nghiệp điện tử của Nga đang cần gấp khoản đầu tư tư nhân lên tới 336 tỷ rúp (3,8 tỷ USD) để đạt được các mục tiêu ngắn hạn của chính phủ, trong khi mục tiêu thay thế hoàn toàn việc nhập khẩu vẫn chưa thể đạt được.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư tư nhân Nga tỏ ra thờ ơ với lĩnh vực điện tử.

Arseny Dabbakh, đồng sáng lập nhóm phân tích Dsight, nói với RBC rằng hiện tại có rất ít quỹ đầu tư tại Nga sẵn sàng đầu tư, hoặc là cực kỳ thận trọng khi đầu tư vào vi điện tử.

“Hầu như không có nhà đầu tư nào sẵn sàng đầu tư vào vi điện tử”, ông nói. “Hiện tại, các nhà đầu tư chính phủ, như Roselectronics, và các nhà đầu tư tư nhân, như GS Group, đang tỏ ra ít quan tâm”.

Vì vi điện tử đòi hỏi nhiều vốn, có thể cần tới hàng tỷ USD để triển khai một dự án trong khi thời gian hoàn vốn lại dài, nên các nhà đầu tư tư nhân không muốn bỏ tiền.

Fyodor Boyarkov, phó chủ tịch của tập đoàn sản xuất thiết bị điện tử GS Group, nói với RBC rằng có khu vực tư nhân có thể sẽ không đầu tư vào vi điện tử trong tương lai gần.

“Các dự án vi điện tử thường là những khoản tiền lớn và dài hạn, đi kèm với rủi ro khó thu hồi vốn”, ông giải thích. “Một số dự án sẽ không mang lại lợi nhuận dù chúng có thể thúc đẩy công nghệ trong nước”.

Theo Bne Intellinews