1987 là năm đầu tiên Forbes công bố danh sách tỷ phú, gồm 140 cá nhân có tổng tài sản là 295 tỷ USD. Vào thời điểm đó, người giàu nhất thế giới là Yoshiaki Tsutsumi của Nhật Bản, một ông trùm bất động sản có tài sản trị giá 20 tỷ USD.
Ngày nay, người giàu nhất thế giới, Elon Musk, có giá trị tài sản ròng là 419,4 tỷ USD. Theo dữ liệu độc quyền từ công ty tình báo tài sản toàn cầu Altrata, con số tài sản của Musk gấp khoảng 21 lần Tsutsumi ở thời kỳ đỉnh cao và gấp hơn hai triệu lần giá trị tài sản ròng trung bình của một hộ gia đình người Mỹ.
Khi số lượng tỷ phú toàn cầu tăng mạnh trong những năm gần đây, một nhóm siêu giàu mới đã xuất hiện: Siêu tỷ phú. Musk là một trong số 24 người trên toàn thế giới đủ điều kiện cho danh hiệu này, được định nghĩa là những cá nhân có giá trị tài sản từ 50 tỷ USD trở lên.
Theo Altrata, tính đến đầu tháng 2, tài sản của những siêu tỷ phú này chiếm hơn 16% tổng tài sản của các tỷ phú, tăng mạnh so với mức 4% vào năm 2014. Tổng giá trị tài sản ròng của họ lên tới 3,3 nghìn tỷ USD, tương đương với GDP danh nghĩa của Pháp. Trong số 24 người đó, 16 người đủ điều kiện là centi-billionaires, nghĩa là họ có giá trị tài sản ròng ít nhất là 100 tỷ USD.
Sự nổi lên của giới siêu tỷ phú trùng hợp với bước nhảy vọt đáng kể trên thị trường xa xỉ trên toàn thế giới, bao gồm cả bất động sản, khi những cá nhân này tập hợp danh mục đầu tư khổng lồ về những ngôi nhà xa xỉ trên khắp thế giới.
Các chuyên gia cho biết dữ liệu cho thấy nhóm người siêu giàu đã bắt đầu tách khỏi nhóm người giàu có và một nhóm nhỏ đã được đưa lên tầm cao mới.
Tại các thị trường bất động sản hạng sang lớn như New York, Miami, Palm Beach, Los Angeles và Aspen, nhiều tòa tháp siêu cao tầng và biệt thự dành riêng cho giới tỷ phú đã mọc lên và có sự bùng nổ về doanh số bán nhà lên đến chín con số trên khắp cả nước.
Mỗi siêu tỷ phú trong danh sách của Altrata đều có tài sản bất động sản nhà ở cá nhân trực tiếp nắm giữ ít nhất 100 triệu USD, và thường là nhiều hơn thế nữa. Chưa kể tới việc, Imberg cho biết con số đó có thể là một sự đánh giá thấp đáng kể trong một số trường hợp vì bất động sản thường có thể được nắm giữ dưới tên của đối tác hoặc thuộc sở hữu của một trong những công ty hoặc công ty mẹ của những tỷ phú này.
Dân số siêu tỷ phú thế giới phần lớn là những doanh nhân kiếm được tiền trong lĩnh vực công nghệ hoặc những người có ngành công nghiệp được đưa lên tầm cao mới nhờ những tiến bộ công nghệ. Trong số 10 cá nhân giàu nhất trong danh sách, có sáu người thuộc nhóm đó. Trong tổng số 24 siêu tỷ phú, chỉ có ba người là phụ nữ. Chỉ có bảy người có trụ sở chính bên ngoài Mỹ.
Sự trỗi dậy của những siêu tỷ phú đánh dấu sự chuyển đổi trong thành phần của những người siêu giàu trên thế giới, các chuyên gia cho biết. Vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, những người đàn ông giàu nhất là những nhà công nghiệp: John D. Rockefeller đã xây dựng Standard Oil thành một công ty độc quyền, Andrew Carnegie thống trị ngành công nghiệp thép và Cornelius Vanderbilt đã tích lũy được một gia tài thông qua đường sắt.
Sự giàu có của họ, mặc dù rất lớn, đã được phân bổ trên các ngành công nghiệp định hình nên kỷ nguyên cơ sở hạ tầng vật chất và sản xuất. Thông qua Standard Oil, John D. Rockefeller đã trở thành tỷ phú đầu tiên được xác nhận trên thế giới vào năm 1916.
Trong thời kỳ đó, giá trị của một công ty được tính bằng tài sản hữu hình như bất động sản và máy móc, nhiều hơn là các loại tài sản trí tuệ và lời hứa về quy mô và thu nhập trong tương lai giúp đẩy giá trị lên cao hiện nay.
Các tỷ phú công nghệ ngày nay chiếm một phần đáng kể trong nhóm siêu tỷ phú. Ngoài Musk, còn có nhà sáng lập Amazon Jeff Bezos, đồng sáng lập Oracle Larry Ellison, nhà sáng lập Meta Mark Zuckerberg, đồng sáng lập Google Sergey Brin và Steve Ballmer, cựu giám đốc điều hành của Microsoft.
Tài sản của họ gần như hoàn toàn gắn liền với giá cổ phiếu và do đó là dòng tiền trong tương lai của các công ty mà họ thành lập. Bezos, Zuckerberg và Jensen Huang của Nvidia gần đây đều chứng kiến tài sản của họ dao động hàng chục tỷ USD chỉ trong một năm, tùy thuộc vào tâm lý của nhà đầu tư. Do đó, quy mô tài sản của họ là vô song và tính biến động của nó cũng vậy.
Không giống như các thế hệ trước, nơi tài sản được xây dựng trong nhiều thập kỷ, nền kinh tế do công nghệ thúc đẩy ngày nay cũng cho phép những người sáng lập tích lũy được số tiền khổng lồ chỉ trong vài năm. Ví dụ, trước khi bị bắt vào năm 2022, Sam Bankman-Fried, người sáng lập sàn giao dịch tiền số FTX, đã có giá trị tài sản là 26 tỷ USD trước tuổi 30.
“Chúng ta đã có những thay đổi lớn về công nghệ trong 40 năm qua, và điều đó đã cho phép một số doanh nghiệp này mở rộng quy mô và tạo ra một lượng lớn giá trị cho cổ đông”, Steven Kaplan, giáo sư tại Trường Kinh doanh Booth thuộc Đại học Chicago, người nghiên cứu về tài chính và bất bình đẳng cho biết. “Walmart là một ví dụ, Amazon là một ví dụ khác. Đây là những doanh nghiệp không thể mở rộng quy mô đến mức này nếu không có công nghệ”.
Cơ cấu hiện tại của nhóm siêu tỷ phú cũng cho thấy sự dịch chuyển từ những người giàu nhất thế giới nhờ thừa kế tài sản sang sự gia tăng của các tỷ phú tự thân.
“Những người giàu có nhất nước Mỹ ngày nay là những người mới, không phải người cũ”, theo báo cáo năm 2024 của Heritage Foundation, một tổ chức nghiên cứu bảo thủ, đồng thời lưu ý sự vắng mặt của những cái tên như Astor, Carnegie, Mellon, Rockefeller và Vanderbilt trong các danh sách như Forbes 400.
“Trong số khoảng 97 tỷ phú còn sống trong danh sách Forbes 400 năm 2005 thừa kế tài sản, chưa đến một nửa vẫn còn trong danh sách cho đến ngày nay. Nhóm thiểu số những người thừa kế vẫn còn trong danh sách ngày nay có khả năng tụt hạng trong bảng xếp hạng của Forbes cao gấp ba lần so với khả năng tăng hạng”, báo cáo cho biết.
Những thay đổi đó có thể bắt nguồn từ những năm 1980 và 1990. Đó là nhờ những tiến bộ vượt bậc về công nghệ trong giai đoạn đó và cùng với đó là sự gia tăng tính toàn cầu hóa của hoạt động kinh doanh.
Nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Joseph Stiglitz, giáo sư tại Đại học Columbia cho biết ông cho rằng một phần sự gia tăng của giới siêu giàu là do luật chống độc quyền không đủ sức chống lại sức mạnh độc quyền trong lĩnh vực công nghệ.
“Chúng tôi có luật chống độc quyền phù hợp với Standard Oil nhưng lại không hiệu quả trong lĩnh vực công nghệ”, ông nói. “Quyền lực độc quyền đã tạo ra tiềm năng tạo ra khối lượng của cải khổng lồ”.
Ông cũng chỉ ra cách các siêu tỷ phú ngày nay đã trở thành bậc thầy trốn thuế và thành thạo trong việc lợi dụng những điểm yếu trong luật quản trị doanh nghiệp để trích xuất “số tiền khổng lồ” dưới dạng lương và tiền thưởng. Một ví dụ, ông nói, là gói bồi thường 50 tỷ USD từ Tesla mà Elon Musk đã phải ra tòa đấu tranh trong năm qua.
Stiglitz cho biết: “Những gã này, cả ở cấp độ công ty và cấp độ cá nhân, thậm chí còn giỏi trong việc trốn thuế hơn là tạo ra những sản phẩm tốt”.
Ước tính giá trị tài sản ròng của các tỷ phú về bản chất là một khoa học không chính xác. Trong khi việc tính toán giá trị của cổ phiếu công ty đại chúng thì đơn giản, nhưng ước tính giá trị của một công ty tư nhân lại khó khăn hơn nhiều. Imberg cho biết những phát hiện của Altrata có thể khác với bảng xếp hạng trong Forbes và Bloomberg Billionaires’ Index vì các yếu tố như phương pháp luận và biến động hàng ngày của giá cổ phiếu.
Sự bùng nổ về giá trị tài sản ròng của các tỷ phú diễn ra vào thời điểm chênh lệch kinh tế ngày càng gia tăng tại Mỹ. Theo dữ liệu liên bang, vào năm 2024, 1% hộ gia đình giàu nhất tại Mỹ nắm giữ 49,2 nghìn tỷ USD tài sản, tương đương khoảng 30% tổng tài sản của cả nước. Vào cuối những năm 1980, 1% giàu nhất nắm giữ 23%.
Sự trỗi dậy của siêu tỷ phú đặt ra những câu hỏi cơ bản về tương lai của sự phân phối của cải và quyền lực kinh tế ở Mỹ và trên toàn cầu. Các nhà kinh tế và chính trị gia vẫn tranh cãi về tầm quan trọng của việc cho phép tài sản của các tỷ phú không bị giới hạn như một phương tiện để khuyến khích đổi mới, hoặc liệu xã hội có thể hoạt động công bằng khi quá nhiều vốn tập trung vào tay một số ít người hay không.
Không thể phủ nhận, sự tập trung của cải trong số ít doanh nhân công nghệ mang lại cho những cá nhân này sức ảnh hưởng chưa từng có đối với chính sách, phương tiện truyền thông và xã hội. Musk kiểm soát SpaceX, Tesla và X, tác động đến mọi thứ từ thám hiểm không gian đến diễn ngôn trực tuyến, cũng như gần đây hơn là được Tổng thống Trump lắng nghe.
Bezos sở hữu tờ Washington Post. Zuckerberg đứng đầu Instagram, Facebook và Threads, các nền tảng được hàng tỷ người sử dụng. Những siêu tỷ phú này hoạt động trong một bối cảnh kỹ thuật số phần lớn được phi quản lý, nơi sự giám sát bị hạn chế.
Kaplan, người tự nhận mình là người lạc quan, cho biết ông coi những tiến bộ trong công nghệ và toàn cầu hóa đã thúc đẩy sự trỗi dậy của giới siêu tỷ phú là động lực tích cực cho xã hội, mặc dù ở Mỹ, chúng đã gây tổn hại đến các ngành sản xuất vốn từng là động lực kinh tế của tầng lớp trung lưu.
Luigi Zingales, một giáo sư kinh tế và là người dẫn chương trình podcast “Capitalisn’t” cho biết: “Rất có thể chúng ta sẽ chứng kiến tỷ phú nghìn tỷ đầu tiên trên thế giới trong vài thập kỷ tới”.
Bà nói: “Trước đây, người ta có thể nói không, nhưng ngày nay bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra”.
Theo: WSJ
