Các công ty Trung Quốc tạo ra lượng dữ liệu khổng lồ mỗi ngày, từ các chuyến gọi xe đến giao dịch mua sắm trực tuyến. Một chính sách gần đây cho phép các công ty Trung Quốc ghi dữ liệu là tài sản trên bảng cân đối kế toán, mở đường cho việc giao dịch dữ liệu trên thị trường và gia tăng định giá công ty.

Mới đây, khi China Unicom, một trong những nhà mạng di động lớn nhất thế giới báo cáo thu nhập, các kế toán viên tinh mắt đã phát hiện ra rằng công ty này liệt kê 204 triệu nhân dân tệ (28 triệu USD) tài sản dữ liệu trên bảng cân đối kế toán. Nhà mạng nhà nước này là công ty công nghệ Trung Quốc đầu tiên tận dụng chính sách dữ liệu doanh nghiệp mới của Bộ Tài chính, cho phép các công ty phân loại dữ liệu là hàng tồn kho hoặc tài sản vô hình.

Ran Guo, một nhà nghiên cứu liên kết tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á chuyên về quản trị dữ liệu tại Trung Quốc, nói với Rest of World  rằng: “Không có quốc gia nào khác đang cố gắng thực hiện điều này ở cấp độ quốc gia. Nó có thể thúc đẩy các tiêu chuẩn toàn cầu về quản lý dữ liệu và kế toán”.

Chỉ tính riêng năm 2023, Trung Quốc đã tạo ra 32.85 zettabyte – hơn 27% tổng số toàn cầu, theo một cuộc khảo sát của chính phủ. Để so sánh, việc lưu trữ khối lượng này trên ổ cứng 1 terabyte tiêu chuẩn sẽ cần hơn 32 tỷ đơn vị.

Các con số đang tăng lên. Đến năm 2025, dự kiến lượng dữ liệu toàn cầu sẽ đạt 174 zettabyte, hay 1 sextillion byte, trong đó thị phần của Trung Quốc tăng lên 48,6 zettabyte — tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong số các quốc gia, theo International Data Corporation, một công ty tình báo tiếp thị có trụ sở tại Mỹ.

Ngay từ năm 2013, ngay sau khi lên nắm quyền, Chủ tịch Tập Cận Bình đã so sánh kho dữ liệu của Trung Quốc với nguồn tài nguyên dầu mỏ: “Đại dương dữ liệu rộng lớn, giống như các nguồn tài nguyên dầu mỏ trong thời đại công nghiệp, chứa đựng sức mạnh sản xuất và cơ hội to lớn. Bất kỳ ai kiểm soát được công nghệ dữ liệu lớn sẽ kiểm soát được các nguồn tài nguyên để phát triển và chiếm ưu thế”.

Tuy nhiên, việc tiếp nhận chậm chạp dữ liệu ghi chép như tài sản kể từ tháng 1 năm ngoái cho thấy các công ty Trung Quốc vẫn đang thận trọng. Theo ước tính của Đại học Giao thông Thượng Hải, đến cuối năm 2024, chỉ có 55 công ty niêm yết và 228 công ty không niêm yết tại Trung Quốc (trên tổng số 60 triệu công ty) ghi nhận tài sản dữ liệu trên bảng cân đối kế toán. Trong số này, 18 công ty chủ yếu thuộc ngành dịch vụ CNTT và phần mềm.

Ran cho biết các công ty công nghệ giàu dữ liệu có vị thế tốt để hưởng lợi từ việc ghi chép dữ liệu như tài sản. Tuy nhiên trước tiên, các công ty phải đầu tư vào lưu trữ an toàn và chứng minh rằng dữ liệu được thu thập hợp pháp để đáp ứng các quy định nghiêm ngặt của chính phủ về bảo mật dữ liệu.

“Điều này có thể tốn kém và phức tạp”, ông nói. “Không phải tất cả dữ liệu đều đủ điều kiện trở thành tài sản và các công ty phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt”.

Trong khi đó, các công ty công nghệ tư nhân tại Trung Quốc có xu hướng bảo vệ dữ liệu. Một tuyên bố của chính phủ Trung Quốc vào năm 2022 đã thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân mở dữ liệu, song các công ty nhỏ hơn có thể thiếu nguồn lực để đáp ứng các tiêu chuẩn ngặt nghèo.

Giám đốc điều hành của một công ty công nghệ tư nhân cỡ vừa có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết, việc áp dụng các chính sách kế toán mới là siêu phức tạp.

“Các công ty nhỏ hơn đang theo dõi những gì các công ty lớn hơn đang làm trước. Có rất nhiều cách diễn giải liên quan, vì vậy chúng tôi dựa vào những người thiết lập tiêu chuẩn”, giám đốc điều hành cho biết, người yêu cầu được giấu tên vì những rủi ro liên quan đến việc bình luận về chính sách của chính phủ.

Các quan chức Trung Quốc đã tăng cường áp lực trong những tháng gần đây. Vào cuối tháng 12, 4 cơ quan chính phủ đã ban hành một tuyên bố chung cam kết bảo vệ các nguồn dữ liệu nếu nhiều công ty mở rộng khả năng dịch vụ dữ liệu. Giám đốc Cục Quản lý Dữ liệu Quốc gia, Liu Lehong, phát biểu rằng: “Chúng ta phải xây dựng một nền kinh tế kỹ thuật số, nơi dữ liệu là yếu tố chính của sản xuất”.

Ngày nay, hầu hết các tỉnh ở Trung Quốc đều có sàn giao dịch dữ liệu địa phương riêng. Chính phủ muốn biến dữ liệu thành thứ mà các công ty có thể mua và bán trong các thị trường do nhà nước kiểm soát, Alex He, thành viên cấp cao tại Trung tâm Đổi mới Quản trị Quốc tế của Canada, nói với Rest of World.

Tuy nhiên, theo He, những nỗ lực ban đầu tại địa phương hóa dữ liệu không hề suôn sẻ. Một số nền tảng giao dịch dữ liệu “thất bại do tiêu chuẩn yếu, vấn đề về chất lượng dữ liệu và mức độ tin cậy thấp. Vẫn còn thiếu các quy tắc rõ ràng”, ông cho biết.

Tháng này, NDA thông báo sẽ ra mắt nền tảng dữ liệu quốc gia vào ngày 1 tháng 3, một trung tâm tập trung nơi các cơ quan chính phủ có thể liệt kê dữ liệu công khai để bán hoặc giao dịch. Một số công ty công nghệ đang từ từ khám phá lãnh thổ mới này.

Kaipuyun, một nhà cung cấp giải pháp dữ liệu lớn cỡ trung, đã sử dụng mô hình AI của riêng mình để xử lý và xác thực các tập dữ liệu cho báo cáo tài chính. Cách tiếp cận của Kaipuyun cho thấy ngay cả một công ty nhỏ cũng có thể làm cho việc ghi dữ liệu trở nên khả thi. Theo He, nếu không có cơ sở hạ tầng công nghệ tiên tiến, nhiều công ty có thể cảm thấy lạc lõng trước cơ hội bán dữ liệu.

Thách thức sẽ rõ rệt hơn đối với các công ty đa quốc gia của Trung Quốc như Alibaba và Baidu, nơi mà tác động của việc ghi lại tài sản dữ liệu trong nước vào định giá ở nước ngoài chưa rõ ràng. Ông He cho biết các công ty đa quốc gia phải đối mặt với rủi ro lớn và chi phí tuân thủ cao vì mỗi nơi lại có một quy tắc dữ liệu.

Chẳng hạn, mặc dù tự định vị mình là một nền tảng toàn cầu, TikTok đã phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ và các rào cản về quy định, đặc biệt ở Mỹ và Châu Âu, bao gồm cả vấn đề bảo mật dữ liệu và ảnh hưởng tiềm tàng của chính phủ.

Tuy nhiên, bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn quốc gia về tài sản dữ liệu sớm, ngay cả khi phần lớn các công ty Trung Quốc không tham gia, Bắc Kinh vẫn đang tác động đến các chuẩn mực kế toán toàn cầu. Thành phố này kiên định theo đuổi tầm nhìn về việc kiếm tiền từ dữ liệu.

“Bắc Kinh chắc chắn đang thúc đẩy một cơn sốt vàng để cải thiện và tận dụng các kho dữ liệu hiện có”, Ran cho biết. “Mặc dù dữ liệu không có giá trị nội tại, nhưng nó có sẵn và chính phủ muốn các công ty cải thiện cả chất lượng và tính minh bạch của việc thu thập dữ liệu, từ đó tạo ra giá trị từ dữ liệu”.

Theo: Rest of World