Đầu tuần này, tập đoàn bảo hiểm Liberty Mutual cho biết sẽ bán lại mảng kinh doanh tại Việt Nam cho Chubb. Thương vụ dự kiến hoàn tất vào đầu năm sau, đánh dấu sự rút lui của thương hiệu bảo hiểm Mỹ sau hơn hai thập kỷ hiện diện tại đây.
Liberty thâm nhập thị trường bảo hiểm Việt Nam từ năm 2003, nhưng sau đó 3 năm mới được Bộ Tài chính cấp giấy phép thành lập và hoạt động. Ban đầu, họ chỉ được cung cấp bảo hiểm cho doanh nghiệp nước ngoài ở Việt Nam. Đến 2008, họ bán bảo hiểm phi nhân thọ cho cả cá nhân và doanh nghiệp trong nước.
Thời điểm Liberty mới gia nhập, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ chỉ có 21 công ty. Trong số này có 9 đơn vị hoạt động theo mô hình liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài. Quy mô doanh thu phí toàn thị trường khoảng 8.200 tỷ đồng và thị phần chủ yếu nằm trong tay 4 ông lớn gồm Bảo Việt, Bảo Minh, PVI, Pjico với tổng cộng 81%.
Lãnh đạo Liberty khi đó từng tham vọng trở thành một trong 5 công ty bảo hiểm phi nhân thọ lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, mục tiêu này đến nay vẫn dang dở.
Sau hai thập kỷ, diện mạo thị trường hoàn toàn khác khi có thêm 11 công ty và quy mô doanh thu phí tăng gấp 9 lần. Miếng bánh thị phần được chia nhỏ khi 4 doanh nghiệp đầu ngành chỉ nắm khoảng 43%. Phần còn lại chia cho 28 công ty khác với mức phổ biến từ 0,5-2%.
Ở giai đoạn hoàng kim, Liberty có lúc chen chân vào top 10 với thị phần gần 2%. Dù vậy, con số này vẫn cách xa doanh nghiệp dẫn đầu lúc đó là Bảo Việt với thị phần 23,73%.
Càng về sau, Liberty càng hụt hơi trong cuộc đua với các doanh nghiệp nội địa. Số liệu thống kê gần nhất của Bộ Tài chính cho thấy thị phần của họ vào năm 2023 chỉ còn 0,86% – mức thấp nhất trong vòng 14 năm.
Từ doanh thu 5 tỷ đồng trong năm đầu tiên, Liberty duy trì mạch tăng trưởng liên tiếp lên 520 tỷ đồng sau đó 8 năm. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng doanh thu chững lại khi hàng loạt thương hiệu mới xuất hiện sau năm 2015. Doanh thu của họ nhích dần lên mức đỉnh gần 750 tỷ đồng vào năm 2019, sau đó trở về quanh mức 600 tỷ đồng mỗi năm.
Liberty cung cấp nhiều sản phẩm bảo hiểm du lịch, nhà cửa, hàng hóa, tài sản, tai nạn người lao động… nhưng mũi nhọn xuyên suốt vẫn là bảo hiểm xe cơ giới. Trong thông cáo báo chí phát ra hôm 3/3, Liberty tự nhận họ là đơn vị nước ngoài dẫn đầu mảng bảo hiểm xe cơ giới ở Việt Nam. Năm 2022 và 2023, mảng này lần lượt đóng góp 63% và 61% tổng doanh thu, đồng thời duy trì biên lợi nhuận gộp quanh mức 50%.
Doanh thu không tụt sâu hay vọt lên đột biến trong khoảng 5 năm trở lại đây, nhưng lợi nhuận của Liberty dao động mạnh. Họ lãi sau thuế đỉnh điểm 123 tỷ đồng vào năm 2020, sau đó lại báo lỗ 7 tỷ đồng vào năm 2022. Nửa đầu năm ngoái, lãi sau thuế đạt trên 10 tỷ đồng.
Báo cáo tài chính gần nhất cho thấy Liberty vẫn đang lỗ lũy kế 244 tỷ đồng. Tổng tài sản vào khoảng 1.510 tỷ đồng.
Liberty lên kế hoạch rút khỏi Việt Nam trong lúc thị trường bảo hiểm phi nhân thọ được đánh giá còn tiềm năng tăng trưởng lớn. Theo nhóm chuyên gia của Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, sự tăng trưởng tích cực của ngành này được lý giải bởi mối quan hệ chặt chẽ với sự phát triển của nền kinh tế. Khi hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ ngày càng mở rộng thì nhu cầu bảo hiểm tài sản càng tăng.
“Mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trong năm nay chính là nền tảng thúc đẩy sự gia tăng doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ. Hơn nữa, tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm trên GDP ở Việt Nam hiện dao động ở mức 2,3-2,8%, thấp hơn so với trung bình 5,37% của châu Á và 6,3% của thế giới. Điều này cho thấy thị trường vẫn còn rất nhiều tiềm năng để phát triển và mở rộng”, báo cáo của Mirae Asset Việt Nam viết.
Cũng theo nhóm phân tích này, bảo hiểm phi nhân thọ chịu ít tác động bởi cuộc khủng hoảng niềm tin xảy ra trong năm 2023. Điều này thể hiện qua việc doanh thu ngành này luôn tăng trưởng khiêm tốn hơn bảo hiểm nhân thọ, nhưng đều đặn và chưa thụt lùi.
Trong tuyên bố bán lại mảng kinh doanh ở Việt Nam cho Chubb, lãnh đạo Liberty Mutual nói rằng thương vụ này cùng giao dịch tương tự ở Thái Lan giúp họ tập trung vào các cơ hội lớn hơn trong khu vực thông qua hoạt động tại Australia, Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Ấn Độ và Hong Kong.
Phương Đông
