Trong báo cáo mới đây, SGI Capital đánh giá tâm điểm thị trường toàn cầu tháng 2 vừa qua tiếp tục là chính sách thuế quan của Trump và leo thang chiến tranh thương mại giữa Mỹ và các đối tác lớn. Đội ngũ phân tích tin rằng những tác động tiêu cực nhất của thuế quan đến từng quốc gia, từng ngành, từng doanh nghiệp sẽ được định hình rõ ràng trong vài tháng tới và thị trường toàn cầu đang đi trước phản ánh những rủi ro này.
Ở chiều ngược lại, chính phủ các nước đều nhanh chóng chuẩn bị và đưa ra những chính sách ứng phó mạnh để giảm thiểu tác động từ chiến tranh thương mại. Tuy nhiên tác động lên kinh tế toàn cầu sẽ là khác nhau trong sự vận động phức tạp và đa chiều của chính sách. Phản ứng thị trường ban đầu thường theo chiều thận trọng khi tập trung vào đánh giá các ảnh hưởng tiêu cực, nhưng bản chất của thay đổi là luôn tạo ra cả những cơ hội.
Hiện TTCK Mỹ đang điều chỉnh giảm sau nhiều tín hiệu cảnh báo, tương tự TTCK các quốc gia Đông Nam Á đang có hiệu suất rất kém như chứng khoán Thái Lan, Phillipine giảm về đáy COVID, trong khi Indonesia về điểm thấp của 4 năm. Theo SGI Capital, lý do một phần do khối ngoại rút ròng kỷ lục và một phần do NHTW các nước này đều thận trọng trong việc hạ lãi suất để thúc đẩy kinh tế. Trong khi đó, TTCK Việt Nam tính từ đáy COVID lại có hiệu suất vượt trội so với khu vực nhờ tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cao hơn và NHNN chủ động cắt giảm mạnh lãi suất trước cả FED và nhiều NHTW các nước khác.
Thách thức từ áp lực thúc đẩy tín dụng hỗ trợ tăng trưởng và khả năng huy động vốn
Phân tích sâu hơn với thị trường trong nước, SGI Capital đánh giá TTCK đã phản ứng tích cực với những hành động quyết liệt của Chính phủ trong việc thúc đẩy nền kinh tế. Mặc dù tín dụng và giải ngân đầu tư công chưa chuyến biến rõ nét nhưng ưu tiên hạ lãi suất đang trực tiếp hỗ trợ tâm lý cho doanh nghiệp và nhà đầu tư trong bối cảnh thương mại toàn cầu đối mặt nguy cơ đứt gãy. Niềm tin trở lại đã giúp cải thiện thanh khoản của TTCK liên tục trong nhiều tuần qua và chỉ số VN-Index đã vượt mốc tâm lý 1300 mặc dù nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục bán ròng.
Theo SGI Capital, việc lợi tức trái phiếu Mỹ và USD index giảm đang giúp NHNN có dư địa hỗ trợ thanh khoản interbank và kéo giảm các mặt bằng lãi suất. SBV tiếp tục thể hiện sự chủ động khi nới lỏng hơn việc kiểm soát tỷ giá khi liên tục nâng tỷ giá trung tâm và trần giá bán, một mặt tránh phải bán dự trữ ngoại hối, mặt khác trung hòa ảnh hưởng thuế quan nếu Mỹ chính thức áp lên Việt Nam trong vài tuần tới.
SGI Capital nhấn mạnh thách thức lớn của hệ thống ngân hàng trong việc thúc đẩy tín dụng tiếp tục nằm ở tỷ lệ tín dụng/GDP đã rất cao và khả năng huy động hạn chế khi chính phủ kiểm soát chặt việc tăng lãi suất. Theo dữ liệu của Fiinpro, kế hoạch tăng trưởng lợi nhuận toàn thị trường năm 2025 sẽ ở mức khoảng 4%, chủ yếu do nhóm ngân hàng quốc doanh đặt kế hoạch kinh doanh ở mức thấp vì lo ngại áp lực của NIM.
Đặc biệt, đội ngũ phân tích cũng thấy rằng, tín dụng cho khối doanh nghiệp BĐS tăng mạnh những năm gần đây cho thấy sự phụ thuộc vào thị trường BĐS của hệ thống ngân hàng ngày càng tăng. Điều này cũng tiềm ẩn rủi ro nếu bong bóng giá BĐS hình thành trong giai đoạn nới lỏng hiện tại dẫn tới nợ xấu tăng sau đó. Rủi ro này cần phải đặc biệt lưu ý nhất là khi giá nhà tại nhiều địa bàn lớn đã vượt xa thu nhập và khả năng chi trả của phần lớn người dân Việt Nam trong khi nguồn cung có xu hướng được tháo gỡ và tăng mạnh trong những năm tới.
Tuy nhiên, điểm sáng nhất tạo nên cân bằng vĩ mô tốt cũng như lực đẩy tăng trưởng tiềm năm cho Việt Nam nằm ở dư địa tài khóa. Kiểm soát chặt chẽ chi tiêu công và giữ đà tăng trưởng kinh tế tốt trong 10 năm qua đã giúp Việt Nam có được vị thế tài chính quốc gia thuộc top lành mạnh trên thế giới với tỷ lệ vay nợ và thâm hụt ngân sách thấp. Dư địa này là nguồn lực rất quan trọng cho các chính sách tài khóa như đầu tư phát triển hạ tầng, giảm phí thuế cho người dân và doanh nghiệp, cải cách bộ máy nhằm tăng hiệu năng hoạt động của Chính phủ, tạo nền tảng cộng hưởng thúc đẩy kinh tế tư nhân vượt lên thành động lực chính cho tăng trưởng kinh tế.
Nhìn về tổng thể, SGI Capital nhận thấy rủi ro hiện hữu từ khả năng Mỹ sẽ áp thuế hàng nhập khẩu Việt Nam đầu tháng 4. Nhưng sự chủ động và quyết liệt của Chính phủ và NHNN sẽ giảm bớt tác động tiêu cực ngắn hạn và củng cổ xu hướng tích cực dài hạn. Trong bối cảnh hiện nay, có những ngành và doanh nghiệp ở vị thế tận dụng rất tốt các chính sách hỗ trợ trong khi ít chịu tác động từ mức thuế quan mới của Mỹ (ví dụ thuế nhập khẩu với thép đã được Mỹ công bố giữ nguyên mức cũ với Việt Nam và tăng 4 mạnh với các nhà nhập khẩu chính khác, trong khi thuế nhập khẩu HRC lên thép Trung Quốc đã tạo hàng rào bảo vệ tốt cho doanh nghiệp sản xuất HRC nội địa cạnh tranh). Đồng thời, những doanh nghiệp tập trung vào khai thác các thị trường nội địa cũng sẽ có những thuận lợi khi Chính phủ quyết tâm thúc đẩy tăng trưởng cao trong nhiều năm tới.
