Xem xét vấn đề thuế suất và mức thuế TTĐB

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 43, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (sửa đổi) và Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp (sửa đổi).

Đối với vấn đề thuế suất và mức thuế đối với thuốc lá, rượu, bia, nước giải khát có đường, xe ô tô pick-up chở hàng và xe ô tô hybrid, do còn nhiều ý kiến khác nhau, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính và cơ quan thẩm tra tiếp tục trao đổi, tham vấn ý kiến của các bộ, ngành liên quan, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và các hiệp hội doanh nghiệp, nhằm bổ sung thông tin, dữ liệu cho các phương án, đồng thời báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Toàn cảnh phiên họp (Ảnh: Tòa chí Tòa án Nhân dân)

Trước đó, nhiều hiệp hội, bao gồm VCCI, Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư Nước ngoài (VAFIE), Hiệp hội Tư vấn Thuế (VTCA), Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát (VBA), đã có văn bản gửi tới Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế và các cơ quan liên quan để kiến nghị, góp ý về dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (TTĐB) sửa đổi.

VCCI đánh giá rằng trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức hiện nay, việc điều chỉnh chính sách thuế, đặc biệt là thuế TTĐB, cần được xem xét một cách thận trọng và toàn diện. Hiệp hội dẫn chứng số liệu của Tổng cục Thống kê, cho biết trong năm 2024, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường đạt mức kỷ lục 197.900 đơn vị, tăng gần 15% so với năm 2023.

Dự báo năm 2025, kinh tế toàn cầu sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, trong khi các doanh nghiệp ở nhiều lĩnh vực đang đối diện với tình trạng sức mua suy giảm liên tục và chi phí đầu vào gia tăng.

Trước tình hình đó, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn các chính sách thuế, gồm cả thuế TTĐB, được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho đầu tư, sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ kích cầu tiêu dùng và mở rộng thị trường.

Ngành bia – rượu lo ngại trước đề xuất tăng thuế TTĐB

Đối với bia, rượu, VCCI cho biết ngành này đang gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch bệnh và các chính sách hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn. Những yếu tố này khiến sản lượng, doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp sụt giảm nghiêm trọng.

Trong khi đó, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, kéo theo giá bán tăng, khiến tiêu dùng giảm và tồn kho gia tăng. Nếu thuế TTĐB tiếp tục tăng, doanh nghiệp càng đối mặt với nhiều khó khăn hơn. Ngoài ra, nếu tăng thuế quá nhanh, doanh nghiệp sẽ không có đủ thời gian điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đầu tư công nghệ, dẫn tới việc thu hẹp quy mô sản xuất và ảnh hưởng đến việc làm của người lao động.

Nếu tăng thuế quá nhanh, doanh nghiệp sẽ không có đủ thời gian điều chỉnh chiến lược kinh doanh (Ảnh minh họa)

Mặt khác, việc tăng thuế mạnh có thể dẫn đến buôn lậu, thương mại bất hợp pháp, gây thất thu ngân sách và ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Do đó, để đảm bảo sự thích ứng của doanh nghiệp và duy trì nguồn thu ngân sách, VCCI kiến nghị cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, giãn thời gian áp dụng từ năm 2028, với mức tăng 5% mỗi 2 năm.

Cụ thể, đối với rượu 20 độ trở lên và bia, từ ngày 1/1/2028 đến 31/12/2029 thuế là 70%; từ 1/1/2030 đến 31/12/2031 thuế là 75%; từ 1/1/2032 trở đi thuế là 80%.

Rượu dưới 20 độ, từ 1/1/2028 đến 31/12/2029 thuế là 40%; từ 1/1/2030 đến 31/12/2031 thuế là 45%; từ 1/1/2032 trở đi thuế là 50%.

Sabeco và những cơ hội, thách thức trước đề xuất tăng thuế TTĐB

Nhìn lại quá khứ, Việt Nam đã trải qua 4 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia. Mức thuế suất áp dụng là 45% ở giai đoạn 2010 – 2012, sau đó tăng lên 50% từ năm 2013, 55% vào năm 2016, 60% vào năm 2017 và 65% từ năm 2018.

Dù chịu tác động từ việc tăng thuế, doanh thu của Sabeco vẫn duy trì ổn định, ngoại trừ năm 2014 không ghi nhận tăng trưởng. Trong giai đoạn 2016 – 2018, khi thuế suất liên tục điều chỉnh, doanh thu hãng Bia Sài Gòn vẫn tăng từ 5 – 12%/năm. Biên lợi nhuận ròng dù sụt giảm trong các năm bị áp thuế cao hơn nhưng nhanh chóng phục hồi sau đó.

Theo SSI Research, Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (sửa đổi) dự kiến sẽ được thông qua tại kỳ họp thứ 9 của Quốc hội vào tháng 5/2025. Đối với mức thuế TTĐB hiện nay cho bia là 65%, các phương án đề xuất bao gồm:

Phương án 1: Tăng 5% có hiệu lực từ 1/1/2026, sau đó tăng 5% mỗi năm đến khi đạt 90%.

Phương án 2 (kịch bản cơ sở): Tăng 15%, có hiệu lực từ 1/1/2026, sau đó tăng 5% mỗi năm đến khi đạt 100%.

SSI cho rằng, trong lúc đối mặt với nhiều khó khăn từ Nghị định 100 và 168, mức tăng 15% thuế TTĐB có thể kìm hãm tăng trưởng phân khúc bia phổ thông (vốn nhạy cảm với giá cả) và có thể sẽ thúc đẩy người tiêu dùng chuyển sang đồ uống không có cồn. Theo khảo sát của Công ty Phân tích Thị trường Đồ uống Toàn cầu (IWSR), doanh thu/sản lượng bia không cồn tăng 6% trên toàn cầu trong năm 2023, trong khi rượu không cồn tăng 15%.

Kịch bản kết quả kinh doanh của Sabeco đối với phương án tăng thuế tiêu thụ đặc biệt rượu, bia (Nguồn: Vietcap)

Tuy nhiên, Vietcap cho rằng Sabeco vẫn có thể tiếp tục tăng trưởng ngay cả khi đề xuất tăng thuế TTĐB được áp dụng. Cụ thể, với kịch bản tăng thuế từ 65% lên 70% – 85% trong giai đoạn 2026 – 2029, sản lượng bán bia vẫn tăng trung bình 5%/năm và lợi nhuận ròng tăng 6,2%/năm.

Lý do là Sabeco sẽ chuyển hoàn toàn phần thuế TTĐB tăng thêm sang người tiêu dùng. Điều này khả thi nhờ yêu cầu của Chính phủ về kiểm soát tiêu thụ rượu bia, kỳ vọng kinh tế phục hồi vào năm 2026 và mức giá bia ở Việt Nam hiện thấp nhất trong số các nước Đông Nam Á có GDP bình quân đầu người tương đương.