Dự án chủ lực Arctic LNG 2 ở vùng viễn Bắc từng được kỳ vọng là biểu tượng cho sức mạnh khí đốt lâu dài của Nga, ngay cả khi doanh số bán qua đường ống sang châu Âu suy giảm mạnh. Tuy nhiên, sau khi bị Mỹ trừng phạt, cơ sở trị giá hơn 21 tỷ USD do Novatek PJSC dẫn đầu đã phải ngừng sản xuất vào năm ngoái.
Nga đã cố gắng duy trì dòng chảy nhiên liệu siêu lạnh bằng cách xây dựng một đội tàu chở khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) bí mật, nhưng đến nay, các con tàu này vẫn nằm bất động.
Tháng trước, tại hội nghị dầu mỏ lớn nhất của Ấn Độ, các quan chức của Novatek đã khẳng định với những nhà nhập khẩu rằng tình hình sắp thay đổi.
Theo những người tham dự cuộc họp, các quan chức Novatek nói rằng Tổng thống Donald Trump sẽ đàm phán với Tổng thống Nga Vladimir Putin để chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine, đồng thời dỡ bỏ các lệnh trừng phạt.
Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy. Không có gì đảm bảo rằng ông Trump sẽ nới lỏng các hạn chế đối với Nga. Washington đã tuyên bố rõ ràng rằng sẽ không có chuyện dỡ bỏ trừng phạt trước khi đạt được một thỏa thuận chính thức về Ukraine. Hơn nữa, các biện pháp trừng phạt thường dễ áp đặt hơn là gỡ bỏ.
Dẫu vậy, các cố vấn của ông Trump được cho là đang xem xét những biện pháp có thể được điều chỉnh nếu các cuộc đàm phán với Moscow đạt tiến triển. Và Novatek chính là tập đoàn Nga mới nhất tận dụng cơ hội này để tiếp thị sản phẩm.
Ấn Độ, quốc gia có mối quan hệ lịch sử chặt chẽ với Nga, đã tranh thủ mua dầu giá rẻ thông qua cơ chế giới hạn giá của Nhóm G7. Từ mức gần như bằng không trước chiến tranh, các nhà sản xuất Nga hiện đã trở thành nhà cung cấp dầu hàng đầu của Ấn Độ. Giá cả, theo Bộ trưởng Dầu mỏ Ấn Độ, vẫn là yếu tố duy nhất quyết định.
Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt đối với tàu chở dầu đã làm chậm dòng chảy này. Tại hội nghị tháng trước, dù Novatek đưa ra mức chiết khấu hấp dẫn, nhưng các nhà nhập khẩu Ấn Độ vẫn tỏ ra thận trọng. Theo nguồn tin, không ai ký hợp đồng mua, dù một số bên bày tỏ có thể quan tâm nếu điều kiện thay đổi.
“Ở châu Á, không có thái độ phản đối lâu dài đối với khí đốt Nga”, Lachlan Clancy, đối tác tại Herbert Smith Freehills, nhận xét. “Vấn đề chủ yếu là trừng phạt”.
Chiến lược của Novatek là một canh bạc lớn.
Trong thị trường dầu mỏ, nhiều nhà vận chuyển và trung gian đã tìm ra cách lách luật, ngay cả khi Mỹ tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với hạm đội tàu dầu “bóng tối” – nhóm tàu cũ, thường không có bảo hiểm, chuyên chở dầu bị trừng phạt.
Nhưng với LNG, tình thế khó khăn hơn nhiều. Xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng đóng vai trò quan trọng với ngành công nghiệp khí đốt của Nga, nhưng không linh hoạt như dầu mỏ. Chỉ có một số lượng hạn chế tàu chở LNG chuyên dụng, và việc che giấu di chuyển của chúng khỏi sự giám sát của các cơ quan quản lý là rất khó khăn.
Hiện tại, khoảng 10 tàu LNG bị trừng phạt của Nga đang bị mắc kẹt trong nhiều tháng. Dữ liệu cho thấy: 5 tàu neo đậu gần Biển Barents, phía bắc Nga, 3 tàu ở vùng Viễn Đông Nga, 2 tàu gần Ai Cập, trên Địa Trung Hải và không một con tàu nào cập cảng nước ngoài để giao hàng. Hầu hết hàng hóa đều được xả vào kho dự trữ của Nga.
“Thị trường đã đoán rằng đây có thể là một phần của thỏa thuận về Ukraine, nhưng tôi chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy Nga sẽ được dỡ bỏ lệnh trừng phạt LNG”, Kjell Eikland, Giám đốc điều hành Eikland Energy AS, nhận xét. “Tôi không nghĩ bất kỳ nhà nhập khẩu nào sẵn sàng đánh cược mà sẽ chờ đợi một thông báo chính thức”.
Cơ hội xuất khẩu tiếp theo của Arctic LNG 2 sẽ đến khi lớp băng quanh cơ sở này tan chảy vào mùa hè, sớm nhất là cuối tháng 5, theo ước tính của Eikland.
Nhưng đối với Novatek và các tập đoàn Nga khác, yếu tố khó đoán nhất vẫn là Trump. Ông đã có những động thái hướng đến Nga, bao gồm cuộc điện đàm với Putin vào thứ Ba, nhưng đồng thời cũng đe dọa áp đặt thêm các lệnh trừng phạt.
Nếu Nga có thể tràn ngập thị trường bằng khí đốt LNG giá rẻ, điều này sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh trực tiếp đối với xuất khẩu khí đốt Mỹ – một con bài quan trọng trong cuộc chiến thương mại của ông Trump.
“Có một sự hào hứng lớn trong việc thúc đẩy xuất khẩu LNG của Mỹ”, Geoffrey Pyatt, cựu trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách tài nguyên năng lượng, cho biết. “Novatek chính là đối thủ cạnh tranh trực tiếp”.
Dù vậy, ngành công nghiệp dầu khí Nga vẫn đang tăng cường vận động hành lang.
Tháng 12 năm ngoái, Denis Solovyov, giám đốc cấp cao của Novatek, đã đến Washington để gặp các nhà hoạch định chính sách. Ông nhấn mạnh rằng tăng cường quan hệ với Nga có thể giúp Mỹ đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Một tháng sau, Solovyov tiếp tục có chuyến đi đến Brussels với mục đích tương tự.
Theo tài liệu gửi tới các nhà lập pháp Mỹ do một nhà vận động hành lang đại diện Hiệp hội các nhà sản xuất dầu khí Nga, sáng kiến đầu tư cơ sở hạ tầng “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc đang đe dọa an ninh năng lượng của Mỹ, chuỗi cung ứng toàn cầu và khả năng tiếp cận nguyên liệu thô quan trọng.
“Một mối quan hệ Mỹ-Nga được điều chỉnh lại có thể giúp giảm thiểu những rủi ro này”, tài liệu nêu rõ.
