Nuốc nữ hoàng, tên tiếng Anh là Resplendent Quetzal, là loài chim có bộ lông màu xanh lục bảo lấp lánh tuyệt đẹp và phần lông ở ức là màu đỏ thẫm. Lông đuôi ở loài chim này có chiều dài gấp đôi phần thân, cộng thêm màu sắc bắt mắt của chim nên cũng dễ hiểu vì sao nó được người xưa xem là loài chim có vẻ đẹp “tuyệt trần”.
Chính vì vẻ đẹp lạ thường này mà nó được xem là biểu tượng thiêng liêng trong văn hóa Maya cũng như của người Aztec.
Nuốc nữ hoàng sống trong rừng mây trên núi từ miền Nam Mexico đến miền Tây Panama, nên vùng đất này cũng nằm trong những điểm đến được săn lùng nhiều nhất của những người chơi chim.
Nuốc nữ hoàng thuộc họ Trogonidae, các thành viên của chúng được phân biệt bởi bộ lông sặc sỡ và đặc tính độc đáo của chúng là mổ vào gỗ mềm hoặc cây mục để tạo lỗ làm tổ.
Nuốc nữ hoàng thường ăn tạp, chúng hầu như ăn bất cứ thứ gì, bao gồm trái cây, quả mọng, côn trùng, thằn lằn, ếch và bất cứ loài động vật nhỏ nào khác mà chúng bắt được. Tuy nhiên, theo Ủy ban Bảo tồn Chim Hoa Kỳ, thức ăn chúng thích nhất là quả bơ dại cỡ nhỏ, chúng sẽ nuốt cả quả vào sau đó sẽ nhả hạt ra sau khi đã ăn hết phần thịt quả.
Đối với người Maya và Aztec, nuốc nữ hoàng được xem là biểu tượng thiêng liêng. Nó được cho là tượng trưng cho thần linh nên người dân không được phép giết hại chúng.
Giai cấp thống trị Aztec và Maya thường sẽ bắt những con nuốc nữ hoàng đực để lấy lông đuôi làm mũ đội đầu rồi thả chúng ra.
Những chiếc lông vũ bị rụng hoặc được nhổ lấy đã trở thành một loại tiền tệ có giá trị, chính vì thế mà loài chim Nuốc nữ hoàng thành tên gọi của đơn vị tiền tệ của Guatemala, bắt đầu từ năm 1925.
Dù yêu thích đến mấy, những người yêu nuốc nữ hoàng cũng không thể bắt rồi đem nhốt chúng vào lồng để ngắm mỗi ngày. Nguyên do là bởi loài chim này rất yêu tự do. Chúng thà tuyệt thực đến chết cũng không chịu bị giam cầm trong những chiếc lồng sơn son thếp vàng. Vậy nên, chim Nuốc nữ hoàng còn được gọi là “chim tự do”.
Hiện nay, do nạn chặt phá rừng, săn bắt trái phép cũng như tác động của biến đổi khí hậu nên quần thể chim Nuốc nữ hoàng suy giảm khá nhiều. Sách đỏ của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt kê số lượng hiện tại của loài chim quý này là còn khoảng 50.000 cá thể và xếp vào tình trạng “Gần bị đe dọa”.
