Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/4 đã công bố kế hoạch áp thuế toàn diện 10% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, cùng với một loạt thuế quan “có đi có lại” nhắm vào khoảng 90 quốc gia. Ông gọi động thái này là “Ngày giải phóng”, khẳng định đây là bước đi cần thiết để xóa bỏ thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các đối tác lớn như Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU).

Theo kế hoạch, hàng nhập khẩu sẽ chịu mức thuế kép: 10% áp dụng chung và thêm một mức thuế riêng biệt theo từng quốc gia, dựa trên nguyên tắc “có đi có lại”.

“Có qua có lại. Họ làm điều đó với chúng ta, thì chúng ta cũng làm điều đó với họ,” ông Trump tuyên bố trong bài phát biểu hôm thứ Tư (2/4 – giờ Mỹ).

Tổng thống Trump lập luận rằng chính sách thuế này sẽ thúc đẩy sản xuất nội địa và tạo ra sân chơi công bằng hơn trong bối cảnh nhiều quốc gia đang áp dụng mức thuế cao với hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cảnh báo biện pháp này có thể làm bùng phát lạm phát, đồng thời kích hoạt làn sóng trả đũa từ các đối tác thương mại, đe dọa xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế Mỹ.

Đáng chú ý, trong danh sách các quốc gia bị áp thuế không có các tên tuổi lớn như Mexico, Canada, Nga và Belarus.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt giải thích với báo chí rằng Nga bị loại khỏi danh sách vì các lệnh trừng phạt hiện tại đã “ngăn cản mọi hoạt động thương mại có ý nghĩa” giữa hai nước. Tuy nhiên, theo Axios, Mỹ vẫn duy trì trao đổi thương mại với Nga ở mức cao hơn nhiều so với một số quốc gia nhỏ như Mauritius hay Brunei—những nước lại nằm trong danh sách bị áp thuế mới.

Không chỉ nhắm tới các nền kinh tế lớn, danh sách áp thuế của ông Trump còn bao trùm cả những vùng lãnh thổ xa xôi như Tokelau (dân số khoảng 1.500 người) ở Nam Thái Bình Dương và Svalbard (dân số khoảng 2.500 người) gần Bắc Cực—lãnh thổ phụ thuộc của New Zealand và Na Uy.

Theo phát ngôn viên Karoline Leavitt, một số quốc gia như Cuba, Belarus và Triều Tiên không có tên trong danh sách do đã chịu các mức thuế và lệnh trừng phạt hiện hành quá nghiêm ngặt, không cần thêm biện pháp mới.

Thương mại giữa Mỹ và Nga đã giảm mạnh từ khoảng 35 tỷ USD vào năm 2021 xuống chỉ còn 3,5 tỷ USD vào năm ngoái, phần lớn do các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột tại Ukraine. Dù Nga đã yêu cầu Washington dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt trong khuôn khổ các cuộc đàm phán ngừng bắn do Mỹ làm trung gian, tiến trình này hiện đang bế tắc.

Tổng thống Trump gần đây còn dọa áp thuế thứ cấp đối với dầu mỏ của Nga, đồng thời công khai chỉ trích Tổng thống Vladimir Putin vì một số phát ngôn liên quan đến tình hình Ukraine. Phía Nhà Trắng cũng để ngỏ khả năng áp thêm các biện pháp trừng phạt mới đối với Moscow trong thời gian tới.

Hai đối tác thương mại chủ chốt là Canada và Mexico cũng không nằm trong danh sách áp thuế mới. Tuy nhiên, theo bà Leavitt, điều này là do cả hai nước hiện đã bị áp thuế riêng biệt ở mức 25%.

Một trong những mức thuế cao nhất sẽ được áp dụng với Lesotho—quốc gia nhỏ tại châu Phi—ở mức 50%.

Tham khảo Reuters, CNBC