Chính phủ Trung Quốc hôm thứ Năm (8/5) kêu gọi chính phủ Mỹ thể hiện “sự chân thành” bằng cách bãi bỏ các mức thuế quan đang áp đặt đối với hàng hóa Trung Quốc, trước thềm vòng đàm phán thương mại song phương đầu tiên kể từ khi Tổng thống Donald Trump khởi động các biện pháp tăng thuế nhằm vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Những tuyên bố cứng rắn từ phía Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đang tìm cách khởi động lại đối thoại thương mại, vốn đã bị đình trệ trong thời gian dài. Kể từ năm 2018, căng thẳng giữa hai nước leo thang khi Mỹ áp đặt hàng loạt thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do mất cân bằng thương mại và các vấn đề liên quan đến chuyển giao công nghệ, an ninh quốc gia và cạnh tranh công bằng.
Vài giờ trước tuyên bố của Bắc Kinh, Tổng thống Trump đã bác bỏ khả năng sẽ giảm thuế như một “cử chỉ thiện chí” trước vòng đàm phán, khẳng định lập trường cứng rắn của chính quyền Mỹ.
Tuy nhiên, cùng ngày, Bộ Thương mại Mỹ thông báo sẽ đơn giản hóa một số quy định kiểm soát xuất khẩu đối với các sản phẩm chip bán dẫn tiên tiến sang Trung Quốc – một động thái được giới quan sát nhận định là tín hiệu hòa dịu nhẹ trong bối cảnh căng thẳng vẫn còn dai dẳng. Hiện chưa rõ liệu quyết định này có liên quan trực tiếp đến các cuộc đàm phán sắp tới hay không.
Dù chưa có lịch cụ thể cho vòng đàm phán, các dấu hiệu từ cả hai phía cho thấy một nỗ lực khởi động lại đối thoại đang được triển khai. Tuy vậy, khoảng cách trong lập trường vẫn còn lớn, đặc biệt liên quan đến các vấn đề cốt lõi như thuế quan, quyền sở hữu trí tuệ và sự can thiệp của nhà nước vào thị trường.
Ngày 8/5, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết phía Mỹ đang cân nhắc miễn thuế đối với một số mặt hàng thiết yếu phục vụ trẻ em như ghế ô tô, xe đẩy, cũi và các thiết bị vận chuyển khác được nhập khẩu từ Trung Quốc. Động thái này được cho là nhằm giảm thiểu tác động lên các gia đình Mỹ trong bối cảnh căng thẳng thương mại chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Kể từ ngày 2/4, khi chính quyền Trump bắt đầu áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc trong chiến dịch được truyền thông gọi là “Ngày giải phóng nước Mỹ”, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã chính thức bước vào một cuộc chiến thương mại leo thang. Washington đã nâng mức thuế lên 145%, đẩy tổng mức thuế hiệu dụng lên khoảng 156%, trong khi Bắc Kinh lập tức trả đũa với mức thuế bổ sung lên tới 125%.
Trong một động thái được coi là bước đầu tái thiết lập đối thoại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc xác nhận rằng Phó Thủ tướng Hà Lập Phong sẽ dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc đến Thụy Sĩ để tham dự các cuộc thảo luận kéo dài bốn ngày, bắt đầu từ thứ Sáu (ngày 10/5). Dự kiến, ông Hà Lập Phong sẽ có các cuộc gặp trực tiếp với Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer.
Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa thống nhất về việc ai là người chủ động đề xuất khởi động lại đối thoại. Trong khi Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington hôm 8/5 khẳng định cuộc gặp được sắp xếp sau “nhiều lần đề nghị từ phía Mỹ”, thì Nhà Trắng lại cho rằng chính Bắc Kinh là bên đầu tiên đưa ra lời mời cho vòng đàm phán lần này.
Dù bất đồng còn tồn tại ngay từ khâu chuẩn bị, giới phân tích nhận định cuộc gặp tại Thụy Sĩ có thể là cơ hội để hai bên thiết lập lại kênh liên lạc và thăm dò khả năng nối lại các cuộc đàm phán chính thức, vốn đã bị đóng băng trong nhiều tháng qua. Tuy nhiên, để đạt được tiến triển thực chất, cả hai sẽ cần vượt qua những rào cản lớn về thuế quan, công nghệ, và vai trò của nhà nước trong nền kinh tế.
Tham khảo South China Morning Post (SCMP)
