Hôm 14/6 vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã thông qua đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn lên đến 90% vào năm 2031, từ mức 65% hiện tại. Động thái này sẽ gia tăng thách thức cho ngành công nghiệp đồ uống có cồn, mặc dù mức thuế trần được thông qua không cao như dự thảo ban đầu.
Theo luật mới, thuế đối với bia và rượu mạnh sẽ tăng lên 70% vào năm 2027 – muộn hơn một năm so với kế hoạch ban đầu, trước khi đạt mức 90% vào năm 2031.
Hiện tại, Việt Nam áp dụng mức thuế 65% đối với các sản phẩm này và đề xuất ban đầu vào năm ngoái từng đề nghị mức thuế tăng lên tới 100%.
Bộ Tài chính cho biết mục tiêu của việc tăng thuế là nhằm hạn chế tiêu thụ rượu bia. Theo báo cáo của công ty tư vấn KPMG năm 2024, Việt Nam là thị trường bia lớn thứ hai Đông Nam Á (chỉ xếp sau Thái Lan).
>> Tăng thuế rượu bia: Lộ trình nào phù hợp?
Ngành công nghiệp bia của Việt Nam do các hãng bia nước ngoài như hai “ông lớn” Heineken (Hà Lan), Carlsberg (Đan Mạch) và các hãng nội địa như Sabeco và Habeco dẫn đầu, đã đối mặt với nhiều khó khăn kể từ khi Nghị định 100 xử phạt nghiêm khắc về nồng độ cồn khi lái xe được ban hành năm 2019; theo đó, giới hạn nồng độ cồn cho người điều khiển phương tiện là bằng 0.
Chủ tịch Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết doanh thu ngành này đã sụt giảm trong 3 năm qua.
Trước tình hình nhu cầu yếu đi và đề xuất tăng thuế đối với đồ uống có cồn tại Việt Nam, Heineken đã tạm dừng hoạt động tại một trong các nhà máy bia của họ ở thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam vào cuối tháng 6 năm 2024.
Ngày 1/10/2024, Tổng Giám đốc Heineken Việt Nam Wietse Mutters cho biết Việt Nam nên xem xét lại việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn, bao gồm cả việc lập mốc thời gian thực hiện dần dần và mức thuế suất khác nhau cho các sản phẩm khác nhau.
Ông Mutters lưu ý rằng năng lượng tái tạo hiện chiếm 99% hoạt động của các nhà máy Heineken tại Việt Nam và công ty này đã giảm 93% lượng khí thải carbon so với năm 2018, hướng tới mức trung hòa vào năm 2030.
Ông Mutters cũng nhấn mạnh những đóng góp về kinh tế của Heineken cho Việt Nam, bao gồm khoản đầu tư hơn 1 tỷ euro, trở thành nhà đầu tư Hà Lan lớn nhất tại nước ta cho đến hiện tại.
Heineken đến nay đã tạo ra hơn 172.500 việc làm và chiếm gần 0,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam. Năm 2024, Heineken Việt Nam dự kiến sẽ đóng góp 12 nghìn tỷ đồng (485,8 triệu USD) vào ngân sách của TP. Hồ Chí Minh.
Heineken cũng đề xuất áp dụng thuế “lai” (cộng giữa tỷ lệ phần trăm giá trị và số tiền cố định) để giảm áp lực lên sản phẩm phổ thông.
Thương hiệu bia Hà Lan này cũng đề xuất Việt Nam nên tính thuế theo từng mức nồng độ cồn (ví dụ: áp thuế 65% cho sản phẩm đồ uống có cồn với tỷ lệ nhỏ hơn hoặc bằng 5,5%, mức thuế cao hơn nếu nồng độ cồn lớn hơn 5,5%) để khuyến khích sản xuất đồ uống nhẹ hơn.
Kể từ năm 2020, Heineken đã đưa Heineken 0.0 (bia không cồn) vào Việt Nam và chiến dịch “If You Drink, Don’t Drive” (Nếu bạn uống rượu bia, xin đừng lái xe) được duy trì hơn 16 năm qua. Chiến dịch này nhằm mục đích thu hút người tiêu dùng muốn uống bia rượu, nhưng vẫn tuân thủ luật giao thông.
Trong khi đó, Carlsberg đã lên tiếng ủng hộ Việt Nam tiếp tục duy trì phương pháp tính thuế đồ uống có cồn theo giá trị và điều chỉnh thuế suất theo lộ trình phù hợp dựa trên tình hình kinh tế – xã hội, ít nhất là trong 10 năm tới, nhìn nhận công bằng giữa các sản phẩm tăng trưởng thấp và sản phẩm phổ thông. Thương hiệu bia đến từ Đan Mạch cũng chung quan điểm với các công ty nội địa là đối thủ của họ như Sabeco hay Habeco.
Dù không có dữ liệu công khai về việc đóng cửa nhà máy hoặc giảm quy mô sản xuất, thị phần Carlsberg tại Việt Nam lại tăng 8% về tiêu thụ nội địa vào năm 2023, trái ngược với xu hướng chung của toàn ngành bị giảm sút.
Cũng trong phiên họp ngày 14/6 vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã thông qua một loại thuế tiêu thụ mới áp dụng đối với nước ngọt có hàm lượng đường vượt quá 5g/100ml, với mức thuế 8% bắt đầu từ năm 2027 và tăng lên 10% vào năm 2028.
Theo Reuters/The Investor
