BYD – nhà sản xuất xe điện và xe hybrid sạc điện lớn nhất Trung Quốc – đang ồ ạt đưa các dòng xe giá rẻ vào thị trường Brazil, nơi xu hướng xe xanh mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu. Các hiệp hội công nghiệp và công đoàn nước này cảnh báo rằng làn sóng nhập khẩu xe từ Trung Quốc sẽ làm suy yếu ngành sản xuất ô tô trong nước và khiến hàng nghìn việc làm bị đe dọa.

Theo phân tích của Reuters dựa trên dữ liệu vận chuyển và các tuyên bố của doanh nghiệp, Brazil đang là thị trường chiến lược hàng đầu của BYD trong kế hoạch mở rộng toàn cầu. Tính đến cuối tháng 5, đã có 4 chuyến tàu của BYD cập cảng Brazil trong năm nay, mang theo khoảng 22.000 xe.

Dự kiến, tổng lượng xe nhập từ Trung Quốc vào Brazil sẽ tăng gần 40% trong năm 2024, lên khoảng 200.000 chiếc – tương đương 8% số xe con đăng ký mới tại nước này.

Các tổ chức công nghiệp Brazil cho rằng Trung Quốc đang tận dụng mức thuế nhập khẩu tạm thời thấp để đẩy mạnh xuất khẩu xe thay vì đầu tư nhà máy và tạo việc làm tại địa phương. Họ đang vận động chính phủ đẩy nhanh việc tăng thuế nhập khẩu xe điện từ 10% lên 35% – sớm hơn 1 năm so với kế hoạch hiện tại.

“Các nước khác đã đóng cửa với xe Trung Quốc, chỉ có Brazil là chưa”, Aroaldo da Silva – công nhân hãng Mercedes-Benz và Chủ tịch liên đoàn công đoàn IndustriALL Brasil – phát biểu. “Và Trung Quốc đã tận dụng điều đó”.

BYD hiện chưa bình luận về những lo ngại này.

Brazil, đất nước đông dân thứ 7 thế giới, đang trở thành điểm nóng trong cuộc bành trướng toàn cầu của ngành công nghiệp xe hơi Trung Quốc. Khi lượng xe sản xuất tại Trung Quốc vượt nhu cầu trong nước, các nhà sản xuất đã đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu, Đông Nam Á và Mỹ Latinh. Năm 2023, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu xe hơi lớn nhất thế giới.

Brazil là thị trường ô tô lớn thứ 6 toàn cầu, nơi các “ông lớn” như Volkswagen, GM hay Stellantis đã có mặt hàng chục năm qua. Chính phủ Brazil đang nỗ lực thúc đẩy tiêu thụ xe điện và hybrid – vốn là thế mạnh của BYD – để hỗ trợ chuyển đổi xanh.

Giá rẻ, thuế thấp và cuộc “tấn công” bằng xe điện Trung Quốc

Tại quê nhà, BYD đang phải tham gia một cuộc chiến giá khốc liệt, buộc phải hạ giá mẫu Seagull xuống dưới 10.000 USD, làm mỏng biên lợi nhuận. Trong khi đó, ở thị trường quốc tế, hãng gặp rào cản từ các chính phủ: châu Âu áp thuế 45,3%, Mỹ thậm chí áp thuế hơn 100% và cấm cả phần mềm Trung Quốc trong ô tô.

Brazil từng có biện pháp bảo hộ nhưng phản ứng chậm hơn các nước khác. Năm 2015, nước này xóa bỏ thuế với xe điện nhằm khuyến khích tiêu dùng xanh, nhưng năm ngoái đã áp trở lại mức 10% và sẽ nâng dần lên 35% vào năm 2026. Hiệp hội ngành xe (ANFAVEA) đang đề nghị chính phủ tăng thuế sớm hơn.

Thêm vào đó, chính sách ưu đãi hiện tại cho phép BYD và các hãng Trung Quốc nhập khẩu xe hybrid trị giá đến 169 triệu USD và xe điện trị giá 226 triệu USD mà không chịu thuế – miễn là trước tháng 7/2025. Các chuyên gia cho rằng điều này khiến các hãng “dội bom” xe vào Brazil trước thời điểm hạn ngạch hết hiệu lực.

Chiến lược mở rộng của BYD dựa vào việc tăng xuất khẩu mà không vấp phải phản ứng gay gắt từ chính quyền sở tại. Nhưng các hiệp hội công nghiệp đang ngày càng lo ngại rằng kế hoạch sản xuất xe tại Brazil bị trì hoãn.

Năm 2023, BYD thông báo sẽ mua lại nhà máy cũ của Ford tại bang Bahia – bước đi được ca ngợi là “bước ngoặt xanh” của Brazil. Tuy nhiên, cuộc điều tra về vi phạm lao động tại công trường đã khiến tiến độ bị lùi lại đến cuối năm 2026.

Trong khi đó, hãng xe Trung Quốc GWM cũng hoãn kế hoạch sản xuất tại nhà máy cũ của Mercedes-Benz hơn một năm và dự kiến mới bắt đầu vận hành trong năm nay.

“Chúng tôi ủng hộ các thương hiệu mới đến sản xuất tại Brazil, tạo việc làm và đưa công nghệ mới,” ông Igor Calvet – Chủ tịch ANFAVEA – nói. “Nhưng nếu lượng xe nhập khẩu quá lớn khiến doanh nghiệp không đầu tư sản xuất trong nước nữa, thì đó là điều đáng lo”,

Ông da Silva từ IndustriALL cũng chỉ ra rằng đến nay, chưa có bất kỳ mối quan hệ cung ứng nào giữa BYD và các nhà sản xuất linh kiện địa phương – điều lẽ ra phải có từ 18 tháng trước khi nhà máy hoạt động.

“Ngay cả khi BYD mở nhà máy tại đây, thì giá trị gia tăng ở đâu nếu tất cả công nghệ, linh kiện và thiết kế đều đến từ nước ngoài?”, ông nói.

Chính phủ của Tổng thống Lula da Silva đang cố gắng cân bằng giữa hai mục tiêu: bảo vệ việc làm trong nước và giữ vững cam kết về môi trường – đặc biệt trước thềm hội nghị khí hậu COP30 mà Brazil sẽ đăng cai vào tháng 11 tới.

Hiện nay, hơn 80% xe điện bán ra tại Brazil là hàng nhập khẩu từ Trung Quốc – theo số liệu của Hiệp hội xe điện Brazil (ABVE). Dù nước này sở hữu nguồn tài nguyên phong phú như lithium (nguyên liệu chính để sản xuất pin) nhưng chưa có đủ hạ tầng công nghiệp để tự sản xuất xe điện hoàn chỉnh.

Ông Ricardo Bastos – Giám đốc đối ngoại của GWM Brazil và Chủ tịch ABVE – cho biết hãng đang đàm phán với khoảng 100 nhà cung cấp trong nước để chuẩn bị sản xuất mẫu SUV Haval H6 từ tháng 7 này.

“Trong năm nay, xe nhập và xe sản xuất tại Brazil sẽ cùng tồn tại trên thị trường”, ông Bastos nói.

Theo Reuters