Rạng sáng ngày 28/6 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ chấm dứt toàn bộ các cuộc đàm phán thương mại với Canada, nhằm đáp trả việc nước láng giềng áp thuế lên các dịch vụ kỹ thuật số. Ông cũng cảnh báo sẽ áp đặt mức thuế quan mới trong vòng một tuần tới.
“Dựa trên loại thuế vô lý này, chúng tôi sẽ CHẤM DỨT TOÀN BỘ các cuộc thảo luận thương mại với Canada, có hiệu lực ngay lập tức. Trong vòng bảy ngày tới, chúng tôi sẽ thông báo mức thuế quan mà Canada phải trả nếu muốn kinh doanh với Mỹ”, ông viết trên mạng xã hội.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết trên CNBC rằng chính quyền có thể mở cuộc điều tra theo Điều khoản 301 đối với Canada – công cụ pháp lý Mỹ từng sử dụng với Trung Quốc – có khả năng dẫn đến việc áp thuế bổ sung với hàng nhập khẩu.
Canada và Mỹ hiện có mối quan hệ thương mại song phương quan trọng, với kim ngạch thương mại hơn 900 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ trong năm qua. Tuy nhiên, mối quan hệ này ngày càng căng thẳng kể từ khi ông Trump đắc cử. Nhà lãnh đạo Mỹ từng nhiều lần đe dọa áp thuế 25% lên hàng hóa từ Canada, thậm chí từng tuyên bố Canada nên trở thành bang thứ 51 của Mỹ. Kể từ khi nhậm chức, ông đã áp thuế lên thép, nhôm, ô tô và nhiều mặt hàng khác từ nước láng giềng phía Bắc.
Ở chiều ngược lại, người dân Canada đã phản ứng bằng cách kêu gọi tẩy chay hàng hóa Mỹ và hạn chế du lịch đến các điểm đến tại Mỹ. Thủ tướng Canada Mark Carney, phát biểu ngắn gọn sau cuộc họp ngày 27/6, cho biết ông chưa có cuộc trao đổi nào với Tổng thống Trump kể từ khi nhậm chức. “Chúng tôi sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán phức tạp này vì lợi ích tốt nhất của người dân Canada”, ông nói.
Ngay sau tuyên bố của ông Trump, đồng đô la Canada (CAD) giảm hơn 0,5% trước khi phục hồi. Chỉ số chứng khoán S&P/TSX của Canada khép phiên giảm 0,2%, trong khi cổ phiếu của các doanh nghiệp phụ thuộc vào giao thương xuyên biên giới, như hãng ô tô General Motors Co. và tập đoàn may mặc Canada Goose Holdings Inc., đều bị ảnh hưởng tiêu cực.
Hiện có hàng chục quốc gia đang đối mặt với hạn chót ngày 9/7 để tránh bị áp mức thuế quan cao hơn từ Mỹ. Tuy nhiên, Canada và Mexico không nằm trong danh sách này. Thay vào đó, hai quốc gia láng giềng đang đàm phán với Washington theo hướng riêng, trong bối cảnh Nhà Trắng bày tỏ quan ngại về vấn đề buôn lậu fentanyl và tình trạng di cư.
Tuần trước, Tổng thống Trump và Thủ tướng Carney đã gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7, nơi hai nhà lãnh đạo nhất trí cố gắng đạt được một thỏa thuận thương mại mới vào giữa tháng 7.
Các tổ chức doanh nghiệp và một số chính trị gia Canada đã nhanh chóng gây sức ép lên Thủ tướng Mark Carney, kêu gọi ông xem xét bãi bỏ thuế dịch vụ kỹ thuật số (DST) nhằm hạ nhiệt căng thẳng thương mại với Mỹ.
“Để đưa các cuộc đàm phán thương mại trở lại đúng hướng, Canada nên ngay lập tức đề xuất loại bỏ DST, đổi lấy việc Washington gỡ bỏ thuế quan”, Goldy Hyder, Giám đốc điều hành Hội đồng Doanh nghiệp Canada, nhấn mạnh.
Thủ hiến bang Ontario, ông Doug Ford, cũng lặp lại lời kêu gọi trên, cho rằng chính phủ liên bang nên hành động dứt khoát. Trong khi đó, Hội đồng các Nhà Đổi mới Canada – đại diện cho giới lãnh đạo các doanh nghiệp công nghệ – cho biết thuế kỹ thuật số hiện tại “không đạt được mục tiêu như kỳ vọng”.
“Chúng tôi luôn ủng hộ nguyên tắc rằng các tập đoàn công nghệ toàn cầu phải đóng góp công bằng tại những quốc gia họ hoạt động,” tuyên bố của hội đồng nêu rõ. “Tuy nhiên, DST hiện nay về bản chất là một chi phí được chuyển sang cho các nhà quảng cáo và người tiêu dùng Canada. Điều này đang khiến nền kinh tế của chúng ta đối mặt với các biện pháp trả đũa nghiêm trọng từ phía Mỹ.”
Hôm thứ Năm (26/6), Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent thông báo Mỹ đã đạt được thỏa thuận với các nước thuộc Nhóm G7 nhằm miễn trừ cho các công ty Mỹ khỏi một số loại thuế kỹ thuật số do nước ngoài áp đặt, đổi lại việc chính quyền Biden rút “thuế trả đũa” theo Mục 899 khỏi dự luật thuế mới. Tuy nhiên, thỏa thuận này không bao gồm thuế dịch vụ kỹ thuật số mà Canada đang triển khai, điều mà cựu Tổng thống Trump và các quan chức trong chính quyền ông kịch liệt phản đối.
Dù được thông qua từ năm ngoái, thuế dịch vụ kỹ thuật số của Canada vẫn chưa được thực thi. Theo thông báo từ Bộ Tài chính Canada vào ngày 28/6 — ngay trước tuyên bố của ông Trump — quy định sẽ chính thức có hiệu lực với khoản thanh toán đầu tiên đến hạn vào 30/6. Các hiệp hội doanh nghiệp cảnh báo động thái này sẽ làm gia tăng chi phí dịch vụ, đồng thời châm ngòi cho các biện pháp trả đũa từ phía Mỹ.
Đầu tháng này, 21 Nghị sĩ Mỹ đã gửi thư đến ông Trump, kêu gọi can thiệp để buộc Canada gỡ bỏ sắc thuế, ước tính gây thiệt hại khoảng 2 tỷ USD cho các doanh nghiệp Mỹ. Ông Trump từ lâu đã chỉ trích loại thuế này cùng với các rào cản phi thuế quan khác, cho rằng chúng gây bất lợi cho xuất khẩu Mỹ.
“Chúng tôi kỳ vọng, như một hành động thiện chí, chính quyền mới của ông Carney sẽ tạm hoãn việc triển khai loại thuế này trong quá trình đàm phán thương mại,” Bộ trưởng Bessent nói trên CNBC. “Nhưng có vẻ họ đã không làm vậy”.
Cũng trong ngày thứ Sáu, ông Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia dưới thời Trump, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business rằng Washington từng yêu cầu Ottawa trì hoãn thuế kỹ thuật số ít nhất 30 ngày trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo tại hội nghị G7.
Thuế kỹ thuật số của Canada được thiết kế theo mô hình tương tự Anh Quốc, với mức 3% đánh vào doanh thu từ các dịch vụ kỹ thuật số tạo ra từ người dùng Canada, nếu doanh thu vượt ngưỡng 20 triệu đô la Canada (tương đương 14,6 triệu USD) mỗi năm. Mục tiêu chính là các tập đoàn công nghệ lớn như Meta Platforms Inc., Alphabet Inc. và Amazon.com Inc., nhưng các công ty nhỏ hơn như Uber Technologies Inc. và Etsy Inc. cũng chịu tác động.
“Chúng tôi thất vọng trước quyết định áp đặt một sắc thuế mang tính phân biệt đối xử, gây thiệt hại cho người tiêu dùng Canada”, người phát ngôn Amazon cho biết trong một tuyên bố qua email. “Chúng tôi hy vọng vấn đề này sẽ sớm được giải quyết”.
Tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Canada Francois-Philippe Champagne phát biểu rằng thuế kỹ thuật số hoàn toàn có thể được đưa vào bàn đàm phán trong khuôn khổ các cuộc thảo luận thương mại với Mỹ.
Tham khảo Financial Times (FT)
