Trong nhiều năm, câu hỏi ai sẽ là người kế nhiệm Masayoshi Son, nhà sáng lập huyền thoại của SoftBank Group Corp, luôn là một trong những mối bận tâm lớn nhất của giới đầu tư.

Giờ đây, ở tuổi 67, Son đã bắt đầu hé lộ những manh mối rõ ràng nhất về kế hoạch chuyển giao quyền lực của mình, khẳng định người kế nhiệm sẽ là một gương mặt nội bộ, một người đã và đang làm việc bên cạnh ông tại SoftBank.

“Tôi đã chuẩn bị tinh thần cho mọi thứ và sẵn sàng trao lại quyền lãnh đạo bất cứ lúc nào”, tỷ phú Masayoshi Son cho biết.

Thông tin này không chỉ xoa dịu phần nào lo ngại về sự ổn định lãnh đạo mà còn mở ra một chương mới đầy hứa hẹn, nhưng cũng không kém phần thách thức, cho tập đoàn công nghệ khổng lồ này.

Phút chót

Kể từ khi thành lập SoftBank vào năm 1981, Masayoshi Son đã hiện diện như hình ảnh biểu tượng: từ một thương nhân đầy tham vọng trong ngành viễn thông, ông vươn mình thành nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu thế giới với những thương vụ đầu tư tỷ đô vào Alibaba, ARM, Yahoo Nhật Bản…

Masayoshi Son luôn nổi tiếng với phong cách lãnh đạo độc đáo và tầm nhìn xa trông rộng. Việc ông lựa chọn một người kế nhiệm nội bộ là một động thái chiến lược, cho thấy niềm tin vào văn hóa và tài năng sẵn có của SoftBank.

Tuy nhiên, Son cũng bày tỏ sự thận trọng khi giữ kín danh tính người được chọn cho đến phút cuối cùng.

Lý do ông trì hoãn công bố danh tính người kế nhiệm, theo chia sẻ của chính ông, xuất phát từ hai mối lo lớn. Đầu tiên là nguy cơ “tự mãn” từ ứng viên bởi việc sớm công khai danh sách ứng viên có thể khiến những gương mặt tiềm năng trở nên quá tự tin hoặc “ảo tưởng quyền lực”, mất đi tính linh hoạt và khát khao khởi nghiệp vốn là tinh thần cốt lõi của SoftBank.

“Quyết định khi nào tuyên bố hai, ba hoặc bốn người này là ứng cử viên là vấn đề thời gian, và tôi không muốn họ trở nên quá tự tin hoặc hành động tự mãn. Tôi cũng vẫn muốn ở lại lâu hơn một chút, vì vậy vấn đề là phải quản lý sự cân bằng tinh tế đó”, Son phát biểu tại cuộc họp thường niên của tập đoàn ở Tokyo.

Sự cân bằng giữa việc chuẩn bị cho tương lai và duy trì động lực hiện tại là một thách thức lớn, đặc biệt khi Son vẫn khẳng định mình có đủ động lực để tiếp tục điều hành thêm 10 năm nữa, và đây chính là nguyên nhân thứ 2.

Dù tuổi đã ngoài 60, Son thừa nhận vẫn mong muốn được chèo lái nhiều kế hoạch tầm cỡ quốc tế, nhất là trong mảng AI và hạ tầng dữ liệu. Ông chỉ muốn chuyển giao khi cảm thấy bản thân thật sự trở thành “gánh nặng” cản trở tăng trưởng.

“Nếu tôi cảm thấy mình thực sự đang trở thành rào cản cho sự phát triển của công ty, thì tất nhiên tôi nghĩ mình nên trao quyền lãnh đạo cho người tiếp theo”, ông nói.

Điều này cho thấy ông muốn đảm bảo một sự chuyển tiếp suôn sẻ, không bị gián đoạn, đồng thời giữ vững tầm nhìn cốt lõi của SoftBank. Đây là một điểm khác biệt lớn so với những người từng được xem là “người thừa kế tiềm năng” trước đây như Nikesh Arora, người đã rời SoftBank khi Son quyết định tiếp tục tại vị.

Danh tính

Cũng trong cuộc họp ở Tokyo, Masayoshi Son đã nhắc đến Junichi Miyakawa, người đứng đầu SoftBank Corp, đơn vị viễn thông niêm yết của tập đoàn, là một người đang làm “công việc cực kỳ tốt” và vị tỷ phú đặt nhiều niềm tin vào ông Miyakawa.

Tuy nhiên những người thân cận với tập đoàn phủ nhận đây là dấu hiệu cho thấy Miyakawa sẽ đảm nhiệm vị trí cao nhất. Thay vào đó, họ cho biết ông được đưa ra như một ví dụ về cách Masayoshi Son đã giao phó cho một người khác một bộ phận quan trọng của doanh nghiệp.

Những cái tên sáng giá kế nhiệm cho Masayoshi Son có thể kể đến Rajeev Misra, người lèo lái quỹ đầu tư công nghệ quy mô hàng trăm tỷ USD Vision Fund. Thế nhưng gần đây Vision Fund gặp không ít sóng gió với hàng loạt khoản lỗ khiến vị thế của Misra cũng không chắc chắn.

Ngoài ra, hàng loạt những cái tên như Marcelo Claure, Katsunori Sago, Nikesh Arora… đều từng được nhắc đến nhưng hoặc rời đi, hoặc không đủ sức thuyết phục.

Việc Son đã “thử sức” với nhiều cấp dưới tiềm năng trong những năm qua cho thấy quá trình tìm kiếm người kế nhiệm không hề đơn giản. Người được chọn không chỉ cần có năng lực lãnh đạo xuất sắc mà còn phải thấu hiểu và chia sẻ tầm nhìn của Masayoshi Son về tương lai, đặc biệt là trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Ngay sau khi tin Son hé lộ kế hoạch chuyển giao lan tỏa, cổ phiếu SoftBank đã bật tăng khoảng 2,5%, cho thấy nhà đầu tư đón nhận tín hiệu tích cực về cam kết kế hoạch hóa dài hạn và sự minh bạch trong điều hành.

Tuy nhiên, tâm lý sốt ruột đối với vấn đề kế vị vẫn còn hiện hữu bởi các quỹ đầu tư và cổ đông lớn đang đợi xem người kế nhiệm có đủ bản lĩnh để tiếp tục những “canh bạc” mạo hiểm như Vision Fund hay Stargate hay không.

Hơn nữa sự ổn định cũng là một thách thức bởi chuyển giao lãnh đạo luôn tiềm ẩn rủi ro bất ổn, nhất là với một tập đoàn đa ngành như SoftBank.

Canh bạc

Dưới sự lãnh đạo của Masayoshi Son, SoftBank đã và đang đặt những canh bạc khổng lồ vào lĩnh vực AI.

Vị tỷ phú này không ngừng tăng cường đầu tư vào các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp AI, củng cố vị thế của SoftBank với những tài sản chiến lược như nhà thiết kế chip Arm Holdings Plc. Tầm nhìn của ông là biến SoftBank thành “nền tảng hàng đầu thế giới về ASI (Trí tuệ siêu nhân tạo)”.

Những khoản đầu tư gần đây vào OpenAI, cùng với kế hoạch huy động 100 tỷ USD cho dự án Stargate nhằm mở rộng trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ, cho thấy SoftBank đang “tất tay” vào AI.

Tỷ phú Masayoshi Son cũng đang thúc đẩy ý tưởng về một khu phức hợp AI và robot trị giá 1 nghìn tỷ USD tại Arizona, với sự tham gia của các đối tác lớn như Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC).

Điều này đặt ra một thách thức lớn cho người kế nhiệm. Họ không chỉ phải duy trì đà tăng trưởng của các khoản đầu tư hiện có mà còn phải dẫn dắt SoftBank qua những “canh bạc” AI tiếp theo, trong một thị trường đầy biến động và cạnh tranh.

Khả năng của người kế nhiệm trong việc hiện thực hóa tầm nhìn AI táo bạo của Masayoshi Son sẽ là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của SoftBank trong thập kỷ tới.

Nếu ứng viên kế vị không thấu hiểu tầm quan trọng của AI, vốn được Masayoshi Son coi là cuộc chơi “được ăn cả, ngã về không”, rất có thể SoftBank sẽ mất lợi thế cạnh tranh.

Việc Masayoshi Son thừa nhận sẽ trao lại quyền lực cho người kế nhiệm nội bộ thể hiện tư duy kế thừa bài bản, một bước ngoặt quan trọng, cho thấy ông đã lường trước hậu quả nếu SoftBank vẫn “độc mã” phụ thuộc vào một cá nhân.

Tuy nhiên, cái khó nằm ở chỗ người thay ông cần phải tiếp tục thừa kế cả “linh hồn” mạo hiểm lẫn khả năng huy động vốn khổng lồ từ thị trường nhỏ lẻ, đồng thời dẫn dắt tập đoàn tiến sâu vào kỷ nguyên AI, nơi chỉ có những kẻ dám “tất tay” mới có thể thắng lớn.

Ở ngã ba đường này, SoftBank không chỉ cần một người lãnh đạo có tầm nhìn, mà còn cần một “người truyền lửa” để tiếp tục khơi dậy niềm tin ở hàng triệu cổ đông, chính là điều Masayoshi Son đã làm trong suốt 40 năm qua.

*Nguồn: FT, Fortune, BI