Tái hiện cảnh hỗn loạn từng xảy ra hồi đầu tháng Tư do chiến tranh thương mại, thị trường đã chao đảo trong chốc lát vào ngày thứ Tư sau khi một quan chức Nhà Trắng tiết lộ rằng ông Trump có thể sắp cách chức Powell. Cổ phiếu, đồng USD và trái phiếu chính phủ Mỹ dài hạn đồng loạt lao dốc, trong khi lợi suất trái phiếu ngắn hạn giảm mạnh do kỳ vọng rằng người kế nhiệm Powell – nếu do ông Trump bổ nhiệm – sẽ thuận theo ý Tổng thống và hạ lãi suất.

Tuy nhiên, chưa đầy một giờ sau đó, các biến động đã đảo chiều khi ông Trump lên tiếng giảm nhẹ khả năng sa thải Powell, nói rằng ông “không có kế hoạch” thực hiện việc đó, dù ông gần như chỉ trích Powell mỗi ngày vì hành động chậm chạp trong điều hành chính sách tiền tệ.

Xét về tổng thể, phản ứng của thị trường không quá dữ dội, một phần do thị trường đã quen với kiểu “đe dọa hư hư thực thực” của ông Trump, và phần khác vì còn nhiều nghi ngờ về việc Tổng thống Mỹ có thực sự có thẩm quyền pháp lý để bãi nhiệm một Chủ tịch Fed chỉ vì bất đồng chính sách lãi suất.

Tuy nhiên, thông điệp thị trường phát đi là rất rõ ràng. Nhiều nhà đầu tư cho rằng phản ứng ban đầu thể hiện nỗi lo ngại sâu sắc: rằng ông Trump có thể phá vỡ điều từng được xem là bất khả xâm phạm – sự độc lập của Fed trong hoạch định chính sách tiền tệ suốt nhiều thập kỷ qua. Việc sa thải Powell có thể gây ra làn sóng lo ngại lạm phát tăng vọt do Fed bị chi phối bởi yếu tố chính trị.

“Thị trường đang coi đây là một mối đe dọa nghiêm túc”, Joe Gilbert, giám đốc danh mục đầu tư tại Integrity Asset Management nhận định. “Điều này gây bất ổn, và cần theo dõi xem đây có chỉ là một ‘bóng thăm dò’ của ông Trump để đo phản ứng thị trường, hay ông ấy thực sự muốn làm điều đó. Cuối cùng, chúng tôi tin rằng rào cản pháp lý là quá lớn để ông Trump có thể bãi nhiệm Powell”.

Theo một số chuyên gia như Erik Nelson, chiến lược gia vĩ mô tại Wells Fargo, phản ứng từ các thị trường lớn có thể khiến chính quyền Trump nhận ra rằng việc thay Powell sẽ không giúp ích gì đáng kể cho nền kinh tế hay thị trường tài chính.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 2 năm – loại chứng khoán nhạy cảm nhất với lãi suất điều hành của Fed – giảm tới 8 điểm cơ bản, trong khi lợi suất kỳ hạn 10 năm thu hẹp mức giảm còn 5 điểm cơ bản. Chỉ số Dollar Spot Index xóa sạch mức tăng 0,2% trước đó và quay đầu giảm tới 0,7%. Chỉ số S&P 500, từng tăng 0,3% đầu phiên, quay đầu giảm 0,7%.

Tuy nhiên, phần lớn các biến động kiểu phản ứng nhất thời này đã được điều chỉnh ngay sau khi ông Trump khẳng định không có kế hoạch sa thải Powell trong thời gian tới.

Với những người như Bill Gross – đồng sáng lập và cựu giám đốc đầu tư tại Pacific Investment Management Co. – điều quan trọng không nằm ở thời điểm, mà ở người sẽ được chọn thay thế Powell.

“Nếu người kế nhiệm có thể khiến cả Ủy ban điều hành thay đổi tư duy theo thời gian, thị trường trái phiếu sẽ chứng kiến đường cong lợi suất dốc hơn, đồng USD sẽ suy yếu”, ông viết trên mạng xã hội X.

Nhiều người bày tỏ lo ngại rằng ngay cả việc nêu ra khả năng sa thải Powell cũng đã là một đòn giáng vào sự ổn định của thị trường tài chính Mỹ – nơi vốn luôn vận hành dựa trên niềm tin vào một ngân hàng trung ương độc lập với chính trị. Giám đốc điều hành JPMorgan Chase & Co., Jamie Dimon, trong buổi công bố kết quả kinh doanh hôm thứ Ba, đã nhấn mạnh: “Sự độc lập của Fed là yếu tố sống còn” và can thiệp vào Fed “thường dẫn đến hậu quả tiêu cực”.

Mặc dù ông Trump đã nói với báo giới tại Phòng Bầu dục rằng “chúng tôi không có kế hoạch làm gì cả”, phát biểu của ông vẫn để ngỏ khả năng bãi nhiệm Powell với lý do chính đáng. Suốt cả năm nay, ông Trump và các đồng minh đã công kích Powell vì giữ nguyên lãi suất, nhưng gần đây họ còn chỉ trích mạnh mẽ chi phí sửa chữa trụ sở chính của Fed tại Washington. Khi được hỏi liệu mức chi phí đó có đủ để bị sa thải hay không, ông Trump trả lời: “Tôi nghĩ là có đấy”.

“Chỉ riêng việc đe dọa ‘sa thải’ ông ấy cũng đã là một tiền lệ xấu”, Kathy Jones, chiến lược gia thu nhập cố định tại Charles Schwab & Co. nói. “Nó gửi đi thông điệp rằng: ‘Tôi sẵn sàng phá vỡ mọi quy chuẩn để đạt được điều mình muốn’”.

George Saravelos – trưởng bộ phận chiến lược ngoại hối toàn cầu của Deutsche Bank – nhận định cuối tuần qua rằng nếu ông Trump thực sự buộc Powell rời nhiệm sở, thì trong vòng 24 giờ tiếp theo, chỉ số USD theo trọng số thương mại có thể giảm từ 3% đến 4%, trong khi thị trường trái phiếu có thể bán tháo khiến lợi suất tăng từ 30 đến 40 điểm cơ bản.

Ít nhất là ở thời điểm hiện tại, thị trường dường như tin lời ông Trump rằng ông chưa định thay thế Powell cho đến khi nhiệm kỳ của ông này kết thúc vào năm sau. Tuy vậy, giới đầu tư vẫn đang vạch ra các kịch bản có thể nếu ông Trump đổi ý.

“Điều đó sẽ mang lại hệ quả gì cho thị trường? Niềm tin thị trường giảm, kỳ vọng cắt giảm lãi suất tăng lên, đồng USD yếu hơn và phần bù rủi ro kỳ hạn tăng”, Jordan Rochester – trưởng bộ phận chiến lược vĩ mô khu vực EMEA tại Mizuho International Plc – viết trong một báo cáo.

Thierry Wizman – chiến lược gia lãi suất và ngoại hối toàn cầu tại Macquarie Group – cho rằng: “Điều đầu tiên các nhà giao dịch sẽ làm là đặt cược vào việc đường cong lợi suất Mỹ dốc lên. Về dài hạn, điều đó cũng có nghĩa là Fed có thể sẽ ít quan tâm đến kiểm soát lạm phát và chịu ảnh hưởng tài khóa nhiều hơn.”

Tất nhiên, với một số nhà giao dịch kỳ cựu – những người đã quen với sự đảo chiều chóng mặt từ các tin tức trái chiều phát đi từ Nhà Trắng dưới thời ông Trump – thì đây chỉ là “một ngày làm việc bình thường”.

“Bạn sẽ phát điên nếu cố gắng giao dịch quanh những dòng tin kiểu này”, Leah Traub – đối tác kiêm quản lý danh mục đầu tư tại Lord Abbet – chia sẻ. “Chúng tôi chọn đứng ngoài quan sát”.

>> Chủ tịch Fed bị tố ‘vung tay quá trán’ cho dự án cải tạo trụ sở, đội vốn lên tới 65.000 tỷ đồng