Nvidia và Advanced Micro Devices (AMD) đã đồng ý trích 15% doanh thu từ hoạt động bán chip AI tại Trung Quốc để nộp cho Chính phủ Mỹ, nhằm đổi lấy giấy phép xuất khẩu – một thỏa thuận chưa từng có và có thể gây lo ngại cho cả doanh nghiệp Mỹ lẫn Bắc Kinh.

Theo một nguồn tin am hiểu, Nvidia sẽ chia sẻ 15% doanh thu từ việc bán chip H20 tại Trung Quốc. AMD cũng sẽ áp dụng tỷ lệ tương tự đối với doanh thu từ dòng chip MI308.

Thỏa thuận này phản ánh nỗ lực nhất quán của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm mang lại nguồn lợi tài chính cho Mỹ để đổi lấy các nhượng bộ về thương mại. Chính quyền của ông từng sẵn sàng nới lỏng điều kiện thương mại, như giảm thuế quan, để đổi lấy những cam kết đầu tư lớn vào Mỹ – ví dụ Apple cam kết chi 600 tỷ USD cho sản xuất trong nước.

Bắc Kinh, vốn ngày càng tỏ thái độ cứng rắn trước việc các công ty Trung Quốc sử dụng chip H20, khó có khả năng chấp nhận một loại “thuế chip” như vậy. “Kiểu trao đổi có đi có lại này là chưa từng có tiền lệ trong lĩnh vực kiểm soát xuất khẩu. Nó có nguy cơ làm mất đi lý do an ninh quốc gia vốn được Mỹ viện dẫn để áp đặt các biện pháp kiểm soát”, ông Jacob Feldgoise, nhà nghiên cứu tại Trung tâm An ninh và Công nghệ Mới nổi (CSET) ở Washington, nhận định.

Người phát ngôn Nvidia cho biết công ty luôn tuân thủ quy định xuất khẩu của Mỹ, đồng thời nói thêm rằng họ đã ngừng xuất H20 sang Trung Quốc trong nhiều tháng qua và hy vọng các quy định mới sẽ cho phép doanh nghiệp Mỹ cạnh tranh tại thị trường này. AMD chưa đưa ra phản hồi.

Tờ Financial Times trước đó đã đưa tin về diễn biến này, sau khi cũng chính tờ báo cho biết Bộ Thương mại Mỹ đã bắt đầu cấp phép xuất khẩu H20 hồi tuần trước – chỉ vài ngày sau khi CEO Nvidia Jensen Huang gặp Tổng thống Trump.

Huang từ lâu đã vận động hành lang để dỡ bỏ hạn chế, lập luận rằng việc “ngăn tường” Trung Quốc sẽ chỉ làm chậm sự lan tỏa của công nghệ Mỹ và thúc đẩy các đối thủ trong nước như Huawei Technologies.

“Đây là một “con bài chiến lược” giúp Washington siết chặt quyền kiểm soát lĩnh vực công nghệ trọng yếu trong đàm phán thương mại với Trung Quốc”, bà Hebe Chen, chuyên gia phân tích tại Vantage Markets (Melbourne) nhận xét. “Về lâu dài, rào cản này sẽ khiến Nvidia và AMD khó mở rộng sâu hơn vào thị trường nhập khẩu chip lớn nhất thế giới, trong khi trao lợi thế cho các nhà sản xuất Trung Quốc giành thị phần và đẩy nhanh phát triển ngành bán dẫn nội địa”.

Nếu được thực thi, khoản thu này sẽ mang lại một lượng vốn cho Mỹ nhưng không quá lớn. Cả Nvidia và AMD đều cho biết sẽ mất thời gian để khôi phục sản xuất các sản phẩm dành riêng cho Trung Quốc, ngay cả khi đơn hàng trở lại mức trước đây, điều vẫn chưa chắc chắn.

Trong quý tài chính kết thúc ngày 27/4, Nvidia thu về 4,6 tỷ USD từ H20, chỉ vài ngày sau khi lệnh hạn chế mới được áp dụng. Công ty cũng cho biết họ không thể giao 2,5 tỷ USD đơn hàng H20 sang Trung Quốc trong kỳ do các quy định mới, cho thấy doanh thu tiềm năng tại thị trường này có thể vượt 7 tỷ USD. Nếu đạt lại mức đó, Chính phủ Mỹ sẽ thu khoảng 1 tỷ USD mỗi quý từ thỏa thuận.

Theo ước tính của Morgan Stanley, AMD có thể đạt doanh thu 3–5 tỷ USD trong năm 2025 nếu lệnh hạn chế được dỡ bỏ. Các lựa chọn thay thế của Trung Quốc, như dòng chip Ascend của Huawei, hiện chiếm 20–30% nhu cầu trong nước.

“Rõ ràng Chính phủ Mỹ đang cần nguồn thu, nhất là trong bối cảnh thâm hụt và mong muốn thu thêm từ thuế quan”, ông Vey-Sern Ling, Giám đốc điều hành tại Union Bancaire Priveé (Singapore) nhận định.