Năm nay, các vòng gọi vốn khổng lồ của Anthropic, Safe Superintelligence, OpenAI, Anysphere và nhiều công ty khác đã đẩy định giá lên mức kỷ lục, tạo ra những khối tài sản khổng lồ trên giấy.
Theo CB Insights, hiện có 498 “kỳ lân” AI (công ty tư nhân định giá từ 1 tỷ USD trở lên) với tổng giá trị 2,7 nghìn tỷ USD, trong đó 100 công ty được thành lập chỉ từ năm 2023. Ngoài ra, hơn 1.300 startup AI có định giá vượt 100 triệu USD.
Đà tăng giá cổ phiếu của các “ông lớn” như Nvidia, Meta, Microsoft, cùng các công ty hạ tầng xây dựng trung tâm dữ liệu và trả lương khủng cho kỹ sư AI, đã tạo ra mức độ giàu có vượt xa hai làn sóng công nghệ trước đây.
“Xem lại dữ liệu 100 năm qua, chưa bao giờ của cải được tạo ra nhanh và nhiều như thế này,” Andrew McAfee, nhà nghiên cứu chính tại MIT, nhận xét.
Tỷ phú mới mọc lên từ làn sóng định giá “phi mã”
Tho ước tính, trong tháng 3, bốn startup AI tư nhân lớn nhất đã tạo ra ít nhất 15 tỷ phú với tổng tài sản 38 tỷ USD. Con số này tiếp tục tăng khi nhiều công ty mới đạt chuẩn “kỳ lân”.
Cựu Giám đốc công nghệ OpenAI Mira Murati rời công ty vào tháng 9/2024, thành lập Thinking Machines Lab tháng 2/2025. Đến tháng 7, bà gọi vốn thành công 2 tỷ USD ngay vòng seed, lớn nhất lịch sử, đưa định giá công ty lên 12 tỷ USD.
Anthropic đang đàm phán huy động 5 tỷ USD ở mức định giá 170 tỷ USD, gần gấp ba so với tháng 3. CEO Dario Amodei và 6 đồng sáng lập khác được cho là đã trở thành tỷ phú.
Anysphere đạt định giá 9,9 tỷ USD vào tháng 6 và chỉ vài tuần sau nhận đề nghị định giá 18–20 tỷ USD, biến CEO 25 tuổi Michael Truell thành tỷ phú.
Phần lớn tài sản AI nằm ở công ty tư nhân, khiến nhà sáng lập và cổ đông khó rút tiền ngay. Khác với bong bóng dot-com cuối thập niên 1990, các startup AI hiện có thể ở lại trạng thái tư nhân lâu hơn nhờ dòng vốn dồi dào từ quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ quốc gia, văn phòng gia tộc và nhà đầu tư công nghệ.
Tuy nhiên, thị trường mua bán cổ phần thứ cấp phát triển nhanh đang mở đường cho các nhà sáng lập bán một phần cổ phiếu để lấy tiền mặt. OpenAI hiện đàm phán bán cổ phần thứ cấp cho nhân viên, với mức định giá đề xuất 500 tỷ USD – tăng mạnh so với 300 tỷ USD hồi tháng 3.
Ngoài ra, nhiều công ty được mua lại hoặc sáp nhập, tạo ra các “sự kiện thanh khoản”. Meta chi 14,3 tỷ USD đầu tư vào Scale AI, kéo theo nhà sáng lập Alexandr Wang gia nhập đội ngũ AI của Meta. Đồng sáng lập Lucy Guo, rời Scale AI từ 2018, sau thương vụ đã mua biệt thự 30 triệu USD ở Hollywood Hills.
Thung lũng Silicon vẫn là tâm chấn
Làn sóng AI tập trung mạnh ở Khu vực Vịnh San Francisco, tương tự thời kỳ dot-com. Năm ngoái, các công ty ở đây gọi vốn hơn 35 tỷ USD. San Francisco hiện có 82 tỷ phú, vượt New York (66 tỷ phú). Số triệu phú ở Vùng Vịnh đã tăng gấp đôi trong 10 năm, so với mức tăng 45% ở New York.
Giá nhà, tiền thuê và giao dịch bất động sản siêu sang tại San Francisco đang tăng mạnh nhờ AI. Năm ngoái, số nhà bán trên 20 triệu USD đạt mức kỷ lục. Thành phố từng bị dự đoán rơi vào “vòng xoáy suy thoái” nay lại sôi động trở lại.
“Thật kinh ngạc khi làn sóng AI lại tập trung địa lý đến vậy,” McAfee nói. “Người sáng lập, nhà đầu tư, và hệ sinh thái công nghệ đều ở đây. Silicon Valley vẫn là Silicon Valley”.
Từ triệu phú dot-com đến tỷ phú AI: Kịch bản lặp lại
Các chuyên gia tài chính nhận định khối tài sản AI rồi sẽ “chuyển hóa” thành dòng tiền mặt qua IPO và các kênh thanh khoản, tạo cơ hội lớn cho ngành quản lý tài sản. Tuy nhiên, phần lớn tài sản này hiện vẫn bị “khóa” trong cổ phần tư nhân, khiến các công ty quản lý tài sản truyền thống khó tiếp cận.
Giống như các triệu phú dot-com trước đây, các tỷ phú AI ban đầu có xu hướng đầu tư vào các công ty công nghệ tương tự qua mạng lưới bạn bè và nhà đầu tư chung. Chỉ sau khi chứng kiến rủi ro tập trung tài sản vào một ngành biến động mạnh, họ mới tìm đến dịch vụ quản lý tài sản để đa dạng hóa và bảo vệ khối tài sản.
Cuối cùng, dù AI có thể tự động hóa nhiều khâu, các tỷ phú AI vẫn cần dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân hóa — từ thuế, thừa kế, lập quỹ từ thiện đến chiến lược đầu tư.
“Sau khi bị ‘thấm đòn’ trong đầu những năm 2000, nhiều người nhận ra cần đa dạng hóa và thuê quản lý chuyên nghiệp để… bảo vệ họ khỏi chính mình”, chuyên gia Simon Krinsky nhận định. “Tôi nghĩ giới AI sẽ sớm đi theo lộ trình đó”.
Theo CNBC
