Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang đối mặt với làn sóng phản đối sau khi bất ngờ “bật đèn xanh” cho Nvidia và AMD xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc, kèm mức thuế 15% nộp về ngân sách liên bang.

Nhiều chuyên gia pháp lý, trong đó có cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia Peter Harrell, khẳng định đây là loại thuế xuất khẩu trái với Hiến pháp Mỹ và vi phạm Đạo luật Cải cách Kiểm soát Xuất khẩu năm 2018. Theo Hiến pháp, Quốc hội và các bang tại “xứ sở cờ hoa” bị cấm áp thuế đối với hàng hóa xuất khẩu.

Màn “lật kèo” bất ngờ của ông Trump

Thỏa thuận chủ yếu xoay quanh con chip H20 của Nvidia – phiên bản “giảm sức mạnh” từ dòng H100 để đáp ứng các quy định kiểm soát xuất khẩu do chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden ban hành. H20 yếu hơn trong khâu huấn luyện trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng lại vượt trội về tốc độ xử lý truy vấn.

Tháng 4/2025, chính quyền của Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump từng khẳng định sẽ không cấp phép xuất khẩu H20 sang Trung Quốc. Tuy nhiên, đến tháng 7 năm nay, sau các cuộc thương lượng liên quan đến đất hiếm và sự vận động trực tiếp của Tổng Giám đốc điều hành (CEO) Nvidia Jensen Huang, Nhà Trắng bất ngờ đổi ý khi cho phép xuất khẩu mặt hàng kể trên nhưng thu thêm thuế.

Động thái này khiến dư luận lo ngại Tổng thống Trump đang tự ý áp đặt sắc thuế mới mà không thông qua Quốc hội Mỹ và tạo ra một tiền lệ nguy hiểm.

Nỗi lo Mỹ mất lợi thế trước Trung Quốc

Giới phân tích cảnh báo việc để Trung Quốc tiếp cận chip H20 có thể làm suy yếu tham vọng “thống trị AI toàn cầu” của Mỹ. Các công ty như DeepSeek sẽ có cơ hội rút ngắn khoảng cách với những đối thủ Hoa Kỳ như OpenAI.

Những người ủng hộ xuất khẩu lập luận H20 không mạnh bằng H100, trong khi doanh nghiệp Trung Quốc vẫn có thể thuê chip Mỹ thông qua dịch vụ đám mây. Ngược lại, phe phản đối cho rằng việc phụ thuộc vào máy chủ Mỹ chính là biện pháp kiểm soát quan trọng, nếu bỏ qua điều đó sẽ giúp Bắc Kinh dễ dàng tăng tốc.

Huawei cũng đang phát triển chip AI, nhưng năng lực sản xuất còn hạn chế và công nghệ bị đánh giá kém hơn Nvidia. Dù vậy, một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc có thể dần thích ứng, tương tự cách Google hay Amazon đã xây dựng hệ sinh thái chip riêng thay thế Nvidia.

Nguy cơ vượt tầm kiểm soát, một số quan chức Mỹ tính sớm rời bỏ ông Trump

Theo Financial Times, một số quan chức Mỹ đang cân nhắc từ chức để phản đối thỏa thuận về chip kể trên của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Họ lo ngại việc nhượng bộ này sẽ khiến Trung Quốc tiến nhanh hơn trong lĩnh vực AI – công nghệ được ví như “siêu trí tuệ” có thể định hình lại trật tự thế giới.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng nỗi lo lớn hơn không nằm ở việc Trung Quốc có chip Nvidia, mà ở chỗ bản thân công nghệ AI phát triển quá nhanh, vượt ngoài khả năng kiểm soát của bất kỳ quốc gia nào. Nếu chính quyền Washington quá tập trung vào cuộc chạy đua với Bắc Kinh, họ có thể vô tình thúc đẩy việc triển khai vũ khí tự động – kịch bản tiềm ẩn nhiều bất ổn và nguy hiểm.

Theo Vox/Finance Times