Bảo vệ môi trường là một trong những trọng tâm mà Hà Nội sẽ dành nhiều nguồn lực thực hiện. Trong số các vấn đề được quan tâm, Hà Nội sẽ thành lập Vùng phát thải thấp để giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Vùng phát thải thấp tại Hà Nội

Khái niệm Vùng phát thải thấp (Low Emission Zone – LEZ) đã được đề cập trong Luật Thủ đô năm 2024 mà Quốc hội đã thông qua từ tháng 6. Vùng phát thải thấp được giải thích “là khu vực được xác định để hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí”.

Luật Thủ đô cũng nêu rằng Hội đồng nhân dân Thành phố là đơn vị có trách nhiệm “quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; quyết định phạm vi vùng phát thải thấp và các biện pháp được áp dụng trong vùng theo lộ trình phù hợp”.

Hiện tại, Ủy ban nhân dân TP Hà Nội đang ghi nhận ý kiến phản hồi để tiếp tục lập Nghị quyết mà sẽ xác định rõ tiêu chí, điều kiện, trình tự, và thủ tục để có thể xác định các vùng phát thải thấp trên địa bàn Hà Nội.

5 vùng phát thải thấp được nêu ra như sau:

– Khu vực tập trung các hoạt động phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; mật độ dân cư cao, có các khu vực/địa danh cần được bảo tồn, có tiềm năng phát triển du lịch văn hóa xã hội.

– Khu vực đang ô nhiễm không khí vì nguồn phát thải giao thông.

– Khu vực có hạ tầng đáp ứng được phương tiện giao thông công cộng phát thải thấp, có khả năng tổ chức sắp xếp giao thông phù hợp, thuận tiện, khoa học.

– Khu vực đủ điều kiện áp dụng tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về phát thải của phương tiện (có giải pháp giám sát, xử lý vi phạm về phát thải, chuyển đổi phương tiện, tổ chức giao thông phù hợp đảm bảo giao thông thông suốt).

– Khu vực mà chính quyền và người dân đồng thuận xây dựng vùng phát thải thấp.

Tại các vùng phát thải thấp, phương tiện gây ô nhiễm không khí, như xe chạy xăng hay dầu, sẽ bị kiểm soát chặt chẽ, phải đáp ứng các tiêu chuẩn về phát thải cao. Nếu phương tiện không đạt chuẩn, dự kiến sẽ bị hạn chế hoặc phải trả phí để được đi vào.

Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐND có nêu rằng Hà Nội sẽ phân vùng hạn chế hoạt động của xe máy, tùy theo “cơ sở hạ tầng và năng lực phục vụ của hệ thống vận tải hành khách công cộng”. Việc hạn chế này “tiến tới dừng hoạt động xe máy trên địa bàn các quận vào năm 2030.”

Mô hình ULEZ tại Luân Đôn

Hiện nay, Luân Đôn – Thủ đô của Vương Quốc Anh – là một trong những thành phố đi đầu trong việc áp dụng vùng phát thải thấp, vùng phát thải siêu thấp (Ultra Low Emission Zone – ULEZ). Vùng ULEZ của Luân Đôn nay đã bao gồm toàn bộ 32 vùng tự quản của Luân Đôn và Thành phố Luân Đôn – tổng dân số lên tới hơn 400.000 người.

Tại Luân Đôn, lệnh cấm tại các khu vực ULEZ chỉ được dỡ bỏ trong ngày 25/12 – Lễ Giáng sinh; các ngày còn lại, lệnh cấm phương tiện gây ô nhiễm đều có hiệu lực. Nếu phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải ULEZ, người lái sẽ phải trả mức phí 12,50 bảng (khoảng 411 nghìn đồng) để có thể di chuyển trong khu vực ULEZ nhưng chỉ giới hạn trong vòng 24 giờ.

Cần lưu ý rằng mức phí này chỉ áp dụng với các phương tiện cá nhân như ô tô con, xe máy, mini buýt (tải trọng đến 5 tấn) và một số loại xe chuyên dụng (tải trọng đến 3,5 tấn).

Tiêu chuẩn khí thải của ULEZ tại Luân Đôn dựa trên các cấp tiêu chuẩn khí thải Euro.

Cụ thể, các mẫu xe hai bánh, hoặc xe ba bánh / bốn bánh gắn động cơ áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 3. Các mẫu xe ô tô con, xe van, xe mini buýt và một số xe chuyên dụng khác chạy xăng áp dụng Euro 4. Các mẫu xe ô tô, xe van, xe mini buýt và một số xe chuyên dụng khác chạy dầu diesel áp dụng mức cao nhất – Euro 6.

Việc trả phí để đi vào trong khu vực ULEZ áp dụng với toàn bộ phương tiện di chuyển ở trong khu vực này, bất kể chỉ di chuyển quãng đường hay thời gian ngắn, áp dụng với cả phương tiện thuộc sở hữu của người dân trong khu vực ULEZ. Tuy nhiên, nếu phương tiện không đạt chuẩn không được sử dụng trong ULEZ thì sẽ không phải trả phí.

Tại Việt Nam, toàn bộ các mẫu xe máy bán ra thị trường từ năm 2017 đều phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 3; với ô tô, mức tiêu chuẩn khí thải Euro 5 đã được áp dụng từ năm 2022.