Chuyên gia Andy Mukherjee bình luận, thương mại nhanh – lực đẩy mạnh mẽ nhất của nền kinh tế tiêu dùng Ấn Độ – chính là điều xảy ra khi một nền văn minh 5.000 năm tuổi thích ứng với lối sống hiện đại, với mọi nhu cầu được đáp ứng chỉ trong 10 phút.

Các ứng dụng như Blinkit, Zepto hoặc Swiggy Instamart giúp người Ấn Độ mua đủ thứ từ sữa, chuối đến hoa hồng, và nhận hàng chỉ trong vài phút. Những nền tảng giao hàng này đang thách thức các nhà bán lẻ trực tuyến và trực tiếp truyền thống – vốn đã có chỗ đứng vững chắc.

Sự bùng nổ của thương mại nhanh

Việc có ít nhất 6 tùy chọn thương mại nhanh là một dấu hiệu tích cực cho một nền kinh tế đang ngày càng tập trung quyền lực vào các công ty độc quyền hoặc lưỡng quyền.

Theo báo cáo tài chính được công bố bởi công ty mẹ Zomato – một startup trị giá 27 tỷ USD – doanh số của Blinkit đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước trong quý III/2024.

Đơn vị này – chuyên giao từ thực phẩm, thuốc men đến đồ dùng thú cưng trong vòng 8 phút – hiện có quy mô gần bằng một nửa dịch vụ giao đồ ăn, lĩnh vực kinh doanh ban đầu của Zomato. Nó đang tăng trưởng nhanh gấp 6 lần.

Blinkit kỳ vọng các “cửa hàng” mới của họ (thực chất là các đối tác bán lẻ giúp đáp ứng nhu cầu trong khu vực lân cận) sẽ hòa vốn khi đạt giá trị đơn hàng trung bình hàng ngày là 700,000 rupee (8,300 USD). Hiện tại, trung bình tất cả các cửa hàng của họ đang tiến gần đến 1 triệu rupee/ngày.

Swiggy cũng có khởi đầu là một ứng dụng giao đồ ăn. Công ty ra mắt Instamart vào năm 2020 và nay đã mở rộng đến 43 thành phố. Theo Swiggy, Instamart hiện cung cấp gần 20.000 mặt hàng, bao gồm đồ điện tử và thiết bị đeo. Con số này tăng hơn gấp đôi so với một năm trước.

Sự mở rộng nhanh chóng đang thu hút cả những doanh nhân mới vào nghề và các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm. Lightspeed Venture Partners và DST Global gần đây đã tăng cổ phần của họ tại Zepto, một công ty khởi nghiệp thương mại nhanh trị giá 5 tỷ USD do 2 sinh viên Stanford 19 tuổi sáng lập trong đại dịch.

Tuy nhiên, chuyên gia lưu ý rằng điều tưởng như lợi ích cho người tiêu dùng này không phải là một “bữa tiệc miễn phí” cho toàn xã hội. Dịch vụ giao hàng trong 10 phút có nhiều chi phí tiềm ẩn mà không ai thấy.

Rủi ro tiềm ẩn

Một số người cho rằng nền kinh tế của dịch vụ giao hàng 10 phút khó có thể chịu được áp lực tăng trưởng liên tục, đặc biệt là ở các thành phố và thị trấn nhỏ.

Đây là những nơi chi phí lưu trữ hàng hóa có thể quá cao so với quy mô đơn hàng trung bình. Nhưng cho đến nay, mô hình của Ấn Độ đã cho thấy sự bền bỉ đáng ngạc nhiên.

Sự thay đổi hành vi này không phải điều mà các nhà bán lẻ lâu đời có thể lường trước được. Đầu tháng này, cổ phiếu của Avenue Supermarts (còn được gọi là Dmart) đã có cú lao dốc mạnh nhất trong hơn 5 năm khi các nhà phân tích lo ngại về sức ép từ thương mại nhanh.

Mukesh Ambani, người giàu nhất Ấn Độ và sở hữu chuỗi siêu thị lớn nhất nước này, cũng bắt đầu thử nghiệm dịch vụ giao hàng tạp hóa dưới 30 phút, Morning Context đưa tin.

Thách thức phía trước

Ông Mukherjee cho rằng thất bại ở các mảng lớn khác như giáo dục trực tuyến và công nghệ tài chính (fintech) đã dẫn đến sự đầu tư quá mức vào thương mại nhanh.

Đối với nền kinh tế, điều này tạo ra những việc làm chất lượng thấp trong bối cảnh tình trạng thất nghiệp phục hồi chậm chạp.

Ấn Độ là một trong những quốc gia có số người tử vong do tai nạn giao thông cao nhất. Dù đội ngũ giao hàng thương mại nhanh ngày càng sử dụng xe máy điện di chuyển chậm hơn, tính tức thời vẫn là giá trị cốt lõi của dịch vụ này và điều đó sẽ không thay đổi.

Về điều kiện làm việc, hợp đồng và cách giải quyết khiếu nại của đối tác giao hàng, ngành thương mại nhanh đang làm tốt hơn các nền tảng gọi xe như Uber và Ola, lẫn những gã khổng lồ thương mại điện tử như Amazon và Flipkart (Walmart), theo xếp hạng mới nhất của Fairwork.

Bên cạnh đó, mô hình này vẫn còn nhiều điểm hạn chế như việc đảm bảo mức lương tối thiểu cho tài xế chưa được giải quyết triệt để. Chuỗi cung ứng bán lẻ truyền thống cũng không hài lòng khi bị bỏ lại phía sau, đến mức họ đang yêu cầu một cuộc điều tra chống độc quyền.

Cuối cùng, ông Andy Mukherjee cảnh báo rằng: “Nhiều thứ có thể trở nên tồi tệ khi 1,4 tỷ người tiêu dùng bắt đầu mong đợi ngay cả các thiết bị gia dụng cũng được giao trong 10 phút và ngày càng thiếu kiên nhẫn hơn”.

Theo Business Standard