“Chúc ông Donald Trump mọi thành công trong lãnh đạo và đoàn kết nước Mỹ mà tất cả chúng ta yêu mến”, Jeff Bezos nhanh chóng gửi lời mừng sau cuộc bầu cử tuần trước. Nhà sáng lập Amazon không phải là lãnh đạo “big tech” (gã khổng lồ công nghệ) duy nhất nhiệt tình thể hiện thiện chí với ông Trump.

CEO các tập đoàn công nghệ lớn Google, Apple, Microsoft Satya Nadella và OpenAI cũng tuyên bố “mong muốn hợp tác” với chính quyền mới để thúc đẩy đổi mới và củng cố vai trò lãnh đạo của Mỹ.

Điều này hoàn toàn trái ngược với năm 2016, khi chiến thắng đầu tiên của Trump gây chấn động Thung lũng Silicon – vốn truyền thống ủng hộ đảng Dân chủ. Các CEO khi ấy không mặn mà tham dự lời mời từ Nhà Trắng. Đặc biệt, một nhóm vận động hành lang của họ còn phản đối kế hoạch của ông Trump về hạn chế cấp visa cho lao động nước ngoài, điều phổ biến ở các công ty công nghệ này.

Theo Le Monde, việc các big tech đổi thái độ là do họ “cẩn trọng và thực tế” sau khi đã trải qua nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, giai đoạn đánh dấu mối quan hệ lạnh nhạt rõ rệt giữa Nhà Trắng và Thung lũng Silicon, khác xa với sự chiều chuộng dưới thời Obama.

Nhưng ngoài khía cạnh này, còn có lý do khác để họ năng nổ chúc mừng chiến thắng lần này của Trump. Ông từng nói sẽ hỗ trợ mạnh mẽ phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ gây sốt từ khi chatbot ChatGPT ra đời vào cuối 2022. “Ông ấy nói rằng AI rất đáng sợ nhưng chúng tôi nhất định phải thắng, nếu không Trung Quốc sẽ thắng”, hai nhà đầu tư mạo hiểm Marc Andreessen và Ben Horowitz giải thích về Trump hồi tháng 7.

AI là một phần của “thời kỳ hoàng kim mới” sắp tới mà ông Trump nêu tại Đại hội đảng Cộng hòa vào tháng 7. “AI cần đến gấp đôi lượng điện hiện có trong nước chúng ta. Bạn có tưởng tượng được không?” ông nói và kêu gọi “sản xuất một lượng lớn năng lượng”. Đây là thông điệp ấn tượng với các gã khổng lồ AI đang tìm cách cung cấp đủ điện cho các trung tâm dữ liệu. Mới đây, một dự án của Amazon bị chính quyền giới hạn công suất vì ngốn điện.

Ông Trump cũng có vẻ ủng hộ việc nới lỏng quy định về trí tuệ nhân tạo, nói rằng cương lĩnh của đảng Cộng hòa sẽ “bãi bỏ sắc lệnh hành pháp nguy hiểm của Joe Biden gây cản trở đổi mới AI”.

Ngoài ra, các chính sách chống độc quyền và cạnh tranh cũng có thể được nới lỏng cho các big tech vì Trump cần họ trong cuộc thương chiến với Trung Quốc. Thực tế, các cuộc điều tra lạm dụng vị thế thống lĩnh nhắm vào Google, Amazon, Meta và Apple được khởi xướng từ nhiệm kỳ đầu của Trump. Phó tướng của Trump – ông JD Vance đã nhiều lần đề xuất ý tưởng chia tách các tập đoàn này. Nhưng Elon Musk – cố vấn gần gũi của Trump dự đoán trên X rằng Chủ tịch cơ quan chống độc quyền Mỹ Lina Khan sắp bị sa thải.

Hồi giữa tháng 10, ông Trump dường như loại trừ khả năng chia tách Google. “Chúng ta cần những công ty lớn, không muốn Trung Quốc sở hữu các công ty đó. Hiện Trung Quốc sợ Google”, ông giải thích. Giới truyền thông cho rằng Washington nên coi các big tech chính là “vũ khí” để đối đầu Trung Quốc.

Lĩnh vực khác mà Trump có thể trở thành đồng minh của các tập đoàn công nghệ Mỹ là trong cuộc đấu tranh với Liên minh châu Âu (EU). Vào giữa tháng 10, ông kể rằng CEO của Apple Tim Cook đã gọi điện phàn nàn về các khoản tiền phạt gần đây mà “táo khuyết” phải chịu từ Brussels.

Tuy nhiên, ngành công nghệ, giới quan sát nên duy trì sự thận trọng trong phân tích và không đưa ra kết luận quá chắc chắn về số phận của họ dưới nhiệm kỳ hai của ông Trump, theo Le Monde.

Trong cuộc bầu cử, ông Trump đã gọi điện cho CEO Google Sundar Pichai phàn nàn rằng công cụ tìm kiếm của họ không đưa đủ tin tức hay và đe dọa sẽ yêu cầu Bộ Tư pháp truy tố vì can thiệp bầu cử. Ông cũng cảnh báo bỏ tù Mark Zuckerberg nếu Facebook làm “bất cứ điều gì bất hợp pháp” trong chiến dịch.

Tổng thống đắc cử và cố vấn Elon Musk còn được biết đến là người khá khó đoán, bốc đồng. Cả hai thường xuyên cáo buộc các nền tảng và AI lớn “kiểm duyệt” nội dung. “Google phải cẩn thận”, Trump đe dọa vào tháng 8 trước khi dịu giọng sau đó. Mark Weinstein, nhà sáng lập nền tảng mạng xã hội MeWe tập trung vào quyền riêng tư dự báo các nền tảng có thể giảm bớt nỗ lực kiểm duyệt.

“Lịch sử cho thấy Trump luôn chỉ trích mạnh mẽ việc kiểm duyệt trực tuyến. Để tránh trả đũa chính trị, các mạng xã hội lớn có khả năng sẽ tiếp tục xu hướng cho phép nội dung tự do hơn đáng kể”, ông nói.

Max von Thun, Giám đốc phụ trách quan hệ đối tác châu Âu và xuyên Đại Tây Dương tại Viện Thị trường Mở ở Brussel cho rằng chính quyền của ông Trump sẽ có cách tiếp cận chọn lọc hơn với các hãng công nghệ. Theo đó, Google, Meta tiếp tục đối mặt với áp lực quy định. Những công ty liên minh hoặc ít nhất là ngầm ủng hộ chính quyền – như X và Amazon – có thể thoát khỏi giám sát.

Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Bộ Tư pháp Mỹ đã khởi động các cuộc điều tra chống độc quyền với Amazon, Apple, Meta và Microsoft. Nhà đầu tư mạo hiểm kiêm chiến lược gia chính trị tại Mỹ Bradley Tusk nói không rõ liệu chính quyền Trump có tiếp tục đường hướng này hay không, nhưng sẽ có “thay đổi lớn” tại Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC), chuyên phụ trách về chống độc quyền.

Theo ông, chống độc quyền của các công ty công nghệ lớn là điểm đồng thuận của cả phe cực tả và cực hữu, vì vậy có khả năng các vụ truy tố Google, Meta và Amazon vẫn tiếp tục. Dù thế nào đi nữa, các big tech dường như quyết tâm chơi đúng bài với chính quyền mới.

Phiên An (theo Le Monde, Reuters, Euronews, The Guardian)