Thời gian qua, ngành thép Trung Quốc đã phải đối mặt với khủng hoảng dư thừa nguồn cung trong bối cảnh thị trường bất động sản gặp nhiều khó khăn. Theo đó, các doanh nghiệp buộc phải giảm giá mạnh và hạ chất lượng sản phẩm nhằm bảo vệ thị phần đang thu hẹp, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. Điều này đã gây ra cuộc “lún sâu vào cạnh tranh phá giá” giữa các nhà sản xuất trong nước, làm suy yếu sức khỏe của ngành và gây mất ổn định kinh tế vĩ mô.
Theo dữ liệu từ Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA), tổng lợi nhuận của các nhà máy thép thành viên trong năm 2024 giảm 50,3% so với năm trước, chỉ còn 42,9 tỷ nhân dân tệ (tương đương 5,92 tỷ USD). Một ví dụ điển hình là Tập đoàn Thép Anshan (Angang Steel) – nhà sản xuất thép lớn thứ hai Trung Quốc đã báo lỗ lên tới 7,1 tỷ nhân dân tệ (981 triệu USD) trong năm 2024, gấp đôi so với cùng kỳ.
Để ứng phó với tình hình, Chính phủ Trung Quốc đã triển khai chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” (anti – involution) nhằm cắt giảm công suất dư thừa, loại bỏ các sản phẩm chất lượng thấp, đồng thời thúc đẩy sản xuất hiệu quả và bền vững hơn.
Theo báo cáo mới đây, Vietcap kỳ vọng chính sách này sẽ giúp giá thép Trung Quốc phục hồi, chủ yếu nhờ việc cắt giảm nguồn cung. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, đà phục hồi dự kiến sẽ diễn ra chậm và có nhiều biến động, đặc biệt khi nhu cầu ngành bất động sản Trung Quốc vẫn chưa có chuyển biến tích cực. Dù vậy, xu hướng phục hồi sẽ trở nên rõ ràng hơn trong trung và dài hạn. Các yếu tố hỗ trợ bao gồm việc cắt giảm nguồn cung mạnh hơn dự kiến, ngành bất động sản phục hồi tốt hơn kỳ vọng, cũng như nhu cầu thép từ các ngành sản xuất và xây dựng hạ tầng vượt mức dự báo.
Dẫn thêm từ Bloomberg, triển vọng ngành thép Trung Quốc bắt đầu sáng hơn khi có hơn 60% các nhà sản xuất thép hiện đã có lãi, so với chỉ 30% vào tháng 7/2024. Điều này phần lớn nhờ sự tăng vọt về nhu cầu xây dựng siêu đập lớn của Trung Quốc tại Tây Tạng. Dù vậy, chi phí nguyên liệu đầu vào, đặc biệt là than cốc, tăng mạnh vẫn có thể là mối đe dọa lớn đối với lợi nhuận của ngành.
 |
| Giá thép Trung Quốc sẽ phục hồi nhờ chính sách cắt giảm nguồn cung |
HPG, HSG, NKG đón đầu xu hướng phục hồi
Theo đánh giá của Vietcap, các doanh nghiệp thép Việt Nam sẽ hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép lần này nhờ sự cải thiện của giá thép Trung Quốc. Là quốc gia sản xuất và tiêu thụ thép lớn nhất thế giới – chiếm hơn 50% cung và cầu toàn cầu – giá thép Trung Quốc có ảnh hưởng rất lớn đến thị trường quốc tế. Với vị trí địa lý gần và mức độ hội nhập thương mại cao, giá thép Việt Nam có tương quan chặt chẽ với giá thép Trung Quốc. Do đó, Vietcap cho rằng chu kỳ tăng giá thép tại Trung Quốc sẽ kéo giá thép trong nước đi lên.
Tín hiệu ban đầu đã xuất hiện rõ rệt khi giá thép Trung Quốc tăng mạnh trong tháng 7/2025, kéo theo động thái điều chỉnh tăng giá từ các nhà sản xuất lớn tại Việt Nam như Hòa Phát (HoSE: HPG), Hoa Sen (HoSE: HSG) và Nam Kim (HoSE: NKG) trong giai đoạn cuối tháng 7 đến đầu tháng 8.
Về trung và dài hạn, ngành thép trong nước sẽ hưởng lợi rõ nét hơn khi biên lợi nhuận cải thiện nhờ giá bán đầu ra tăng cao hơn so với giá nguyên vật liệu đầu vào vốn được mua trước đó ở mức thấp. Ở ngắn hạn, hoạt động tích trữ hàng tồn kho có thể thúc đẩy sản lượng tiêu thụ khi các công ty thương mại (trader) kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng.
