Trong buổi tọa đàm “Quả bom nợ công thế giới: Lợi suất TPCP & Giá vàng”, ông Long Phan – Chủ tịch sáng lập AFA Capital – và ông Nguyễn Minh Tuấn – CEO AFA Capital – đã đi sâu phân tích những mối quan hệ phức tạp giữa lợi suất TPCP, nợ công, thâm hụt ngân sách và giá vàng, giá trị cổ phiếu. Những phân tích này hé lộ nhiều nguy cơ tiềm ẩn cũng như các chiến lược đối phó mà nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trong giai đoạn hiện tại.

Lợi suất TPCP toàn cầu tăng mạnh

Từ đầu năm 2025, lợi suất TPCP kỳ hạn 30 năm tại Mỹ, Nhật Bản, Đức và Anh đã đồng loạt tăng vọt. Nhật Bản đang dẫn đầu với mức tăng gần 0,9 điểm phần trăm – con số cao nhất kể từ năm 2013. Mỹ và Đức cũng chứng kiến mức tăng xấp xỉ 0,6 điểm phần trăm. Đây là dấu hiệu cho thấy chi phí vay vốn của Chính phủ đang leo thang nhanh chóng, đồng thời lan tỏa áp lực đến toàn bộ nền kinh tế.

Lợi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn dài tăng mạnh tại các quốc gia phát triển. Nguồn: The Economist, LSEG Workspace.

Ông Long Phan lý giải: “Lợi suất trái phiếu Chính phủ tăng không chỉ khiến các Chính phủ phải trả lãi vay cao hơn mà còn khiến các doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân đối mặt với chi phí vốn tăng mạnh”. Khi lãi suất TPCP tăng, mọi hoạt động vay vốn – từ mở rộng sản xuất kinh doanh đến đầu tư tài sản – đều chịu tác động dây chuyền. Điều này làm gia tăng tính bất định trên thị trường tài chính toàn cầu và tạo ra một áp lực đáng kể lên các lớp tài sản rủi ro như cổ phiếu.

Ngoài ra, lợi suất TPCP còn phản ánh mức độ tin cậy của nhà đầu tư đối với chính sách tài khóa và nợ công của từng quốc gia. Khi các nền kinh tế lớn như Mỹ, Nhật Bản và Đức đồng loạt phát hành khối lượng lớn TPCP để bù đắp thâm hụt ngân sách, nhà đầu tư yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro lạm phát và rủi ro vỡ nợ tiềm tàng. Điều này tạo ra một vòng xoáy chi phí vốn tăng, đặt ra nhiều thách thức cho Chính phủ và doanh nghiệp.

Định giá cổ phiếu và tỷ lệ chiết khấu

Theo các chuyên gia AFA Capital, lợi suất TPCP chính là thành phần chủ chốt trong việc xác định tỷ lệ chiết khấu được sử dụng trong các mô hình định giá cổ phiếu. Khi lợi suất TPCP tăng, tỷ lệ chiết khấu cũng tăng theo, khiến giá trị hiện tại của dòng tiền cổ phiếu giảm xuống nếu các yếu tố khác không đổi. Ông Nguyễn Minh Tuấn nhấn mạnh: “Lợi suất TPCP tăng khiến tỷ lệ chiết khấu vốn cổ phần tăng, từ đó kéo định giá cổ phiếu giảm”. Đây là yếu tố mà nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý, nhất là đối với các cổ phiếu tăng trưởng vốn thường có tỷ lệ chiết khấu cao.

Hệ quả của điều này là dòng vốn có thể dịch chuyển khỏi cổ phiếu và tìm đến các kênh đầu tư an toàn hơn như TPCP hoặc vàng. Khi lãi suất TPCP chạm ngưỡng hấp dẫn, nhà đầu tư sẽ cân nhắc lại chiến lược phân bổ danh mục, tạo áp lực bán ra trên thị trường cổ phiếu. Ông Long Phan cho rằng: “Đây chính là thời điểm các nhà đầu tư cần đánh giá kỹ rủi ro danh mục và linh hoạt ứng phó”. Điều này đặc biệt quan trọng khi mà thị trường đang trải qua những biến động khó lường về lãi suất và chính sách tiền tệ.

Đối với các doanh nghiệp niêm yết, lợi suất TPCP tăng còn khiến chi phí huy động vốn cổ phần trở nên đắt đỏ hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến kế hoạch mở rộng sản xuất, đầu tư và chia cổ tức của doanh nghiệp. Các nhà đầu tư vì thế cần phân tích kỹ càng hơn về các yếu tố vĩ mô và thị trường trái phiếu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Nợ công toàn cầu, thâm hụt ngân sách và tác động dây chuyền

Theo báo cáo Fiscal Monitor tháng 4/2025 của IMF, thâm hụt ngân sách tại các nền kinh tế phát triển vẫn duy trì ở mức trên -4% GDP trong giai đoạn 2025-2030, phản ánh tình trạng chi tiêu công lớn để kích thích kinh tế hậu COVID-19.

Tình hình thâm hụt ngân sách toàn cầu và tác động trong thời kỳ Covid-19. Nguồn: IMF.

Đồng thời, tỷ lệ nợ công toàn cầu dự kiến sẽ chạm ngưỡng gần 100% GDP vào năm 2030 – mức cao chưa từng có trong lịch sử kinh tế hiện đại. Điều này cho thấy áp lực phát hành TPCP để tài trợ cho ngân sách đang ở mức cực lớn, đặt ra nhiều rủi ro về lãi suất và ổn định tài chính.

Nợ công/GDP toàn cầu: Thách thức trong tương lai. Nguồn: IMF.

Ông Long Phan chỉ ra: “Khi Chính phủ vay nợ nhiều hơn, lợi suất TPCP có xu hướng tăng cao để bù đắp rủi ro cho nhà đầu tư. Điều này kéo theo chi phí vốn tăng lên không chỉ với Chính phủ mà còn với khu vực tư nhân”. Đây là một trong những nguyên nhân khiến thị trường vốn và chứng khoán đang phải chịu sức ép đáng kể trong năm 2025.

Ngoài ra, việc lợi suất TPCP tăng cao còn làm dấy lên lo ngại về khả năng duy trì ổn định của các doanh nghiệp niêm yết. Chi phí vốn tăng kéo theo áp lực lên tỷ lệ cổ tức và tốc độ mở rộng kinh doanh, làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán. Đây chính là mối liên kết then chốt giữa chính sách tài khóa, lợi suất TPCP và định giá cổ phiếu mà các nhà đầu tư cá nhân không thể bỏ qua.

Trong bối cảnh lợi suất TPCP toàn cầu đang tăng mạnh, bài toán định giá cổ phiếu ngày càng trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Đây chính là thông điệp quan trọng mà các chuyên gia AFA Capital muốn gửi gắm: “Khi định giá cổ phiếu, đừng chỉ nhìn vào chỉ số P/E, mà hãy cân nhắc cả lợi suất TPCP và các yếu tố vĩ mô để có quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả nhất”. Nhà đầu tư cần nâng cao cảnh giác, đa dạng hóa danh mục và chuẩn bị sẵn sàng các kịch bản ứng phó để hạn chế rủi ro và tận dụng cơ hội trong môi trường lãi suất đầy biến động.