Trong báo cáo triển vọng nâng hạng mới đây, Chứng khoán SHS đánh giá Việt Nam đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí để nâng hạng từ FTSE Frontier Market lên FTSE Secondary Emerging Market.
Hiện còn 2 tiêu chí chưa đáp ứng là Non-Prefunding với Thông tư 68/2024 và đã đi vào hoạt động từ 2/11 và các vấn đề “các giao dịch thất bại và việc xử lý” thì FTSE xem xét quy trình & cách xử lý các giao dịch thất bại. VDSC đang nghiên cứu và đề xuất chỉnh sửa, bổ sung nghị định 155/2020/NĐ-CP để thành lập CCP, và từ CCP sẽ phòng ngừa được rủi ro thanh toán cho TTCK cơ sở theo thông tư 119/2020/TT-BTC.
SHS cho rằng tiêu chí thứ nhất chúng ta có thể đợi kỳ đánh giá quý I/2025. Tiêu chí thứ hai cần đợi đến kỳ đánh giá quý II/2025 và sớm nhất cũng như khả thi nhất thì sẽ nâng hạng được vào kỳ đánh giá tháng 9/2025. Nhưng cần phải rút ngắn thời gian mở tài khoản cho khách nước ngoài (hiện có tài khoản mất tới 9 tháng mới mở xong), thay vì mất rất nhiều thời gian như hiện tại.
Về triển vọng nâng hạng, tại cuộc họp với SSC ngày 5/11/24, đại diện Morgan Stanley cho rằng trường hợp thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi có thể giúp thu hút 800 triệu USD từ các nhà đầu tư thụ động sử dụng bộ chỉ số FTSE, và 2 tỉ USD từ các nhà đầu tư thụ động dùng bộ chỉ số khác. Đồng thời, khi thị trường nâng hạng, các quỹ chủ động sẽ tham gia tích cực hơn, dự kiến sẽ có khoảng 4-6 tỉ USD vào Việt Nam.
Với các quỹ chủ động, mỗi quỹ đều sẽ có những tiêu chí đặc thù riêng, nhưng nhìn chung vẫn sẽ là những tiêu chí về Vốn hóa thị trường, tính thanh khoản, free-float và room cho nhà đầu tư ngoại.
Để lọc cổ phiếu lựa chọn cho rổ, dựa theo những tài liệu chính thống của FTSE cũng như những nguồn tài liệu với độ uy tín cao, SHS tổng hợp một số tiêu chí:
Thứ nhất, vốn hóa thị trường tối thiểu: Cổ phiếu phải đạt mức vốn hóa thị trường có thể đầu tư tối thiểu (investable market cap, tức vốn hóa điều chỉnh theo free float) theo quy định của FTSE Russell. Ngưỡng này được xác định theo từng kỳ xem xét chỉ số. Ví dụ, từ kỳ tháng 3/2023, FTSE Russell áp dụng ngưỡng vốn hóa tối thiểu là 150 triệu USD (tương ứng 3.825 ngàn tỷ VNĐ tại thời điểm này) để một cổ phiếu đủ điều kiện được thêm vào chỉ số FTSE Global All Cap (bao gồm các thị trường mới nổi).
Thứ hai, tỷ lệ free float tối thiểu : Cụ thể, các công ty có tỷ lệ free float ≤ 5% sẽ không được đưa vào các chỉ số FTSE. Nói cách khác, nếu phần lớn cổ phần của công ty bị nắm giữ cố định bởi các cổ đông chiến lược (như Nhà nước, ban lãnh đạo, v.v.) và chỉ một tỷ lệ rất nhỏ cổ phiếu được tự do giao dịch trên thị trường, thì cổ phiếu đó không đạt tiêu chuẩn để lọt vào rổ FTSE Secondary Emerging Market.
Thứ ba, hạn chế sở hữu nước ngoài (FOL): Trường hợp thị trường hoặc cổ phiếu có giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài, FTSE sẽ tính toán tỷ lệ cổ phiếu có thể đầu tư dựa trên giá trị nhỏ hơn giữa tỷ lệ free float và tỷ lệ FOL đó . Ngoài ra, còn có yêu cầu về “room” nước ngoài tối thiểu : một cổ phiếu phải còn ít nhất 20% dư địa sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài so với giới hạn FOL của nó thì mới đủ tiêu chuẩn vào chỉ số.
Thứ tư, yêu cầu về thanh khoản : Cụ thể, một cổ phiếu (chưa phải là thành phần chỉ số) cần có khối lượng giao dịch đáp ứng ít nhất 0,050% tổng số cổ phiếu lưu hành (sau khi đã điều chỉnh theo free float và giới hạn sở hữu nước ngoài) trong tối thiểu 10 trên 12 tháng trước đợt đánh giá. Nếu cổ phiếu không thỏa mãn tiêu chí median liquidity này (tức khối lượng giao dịch trung bình ngày mỗi tháng không đạt ngưỡng yêu cầu đủ 10 tháng), thì cổ phiếu sẽ không được thêm vào rổ chỉ số.
Ngoài những tiêu chí trên, SHS cho rằng cần xem xét một số điều kiện khác như tính liên tục trong giao dịch, tình trạng niêm yết, loại hình công ty và chứng khoán để lựa chọn cổ phiếu.
Kết quả, các cổ phiếu SHS chọn lọc đáp ứng các tiêu chí trên và tiềm năng tăng giá sau nâng hạng gồm VNM; VHM; VIC; HPG; SSI; MSN; VCI; VND; VIX; DGC.
