Hình minh họa

VACC đề xuất phân tách hợp phần xây dựng kết cấu hạ tầng với các hạng mục chuyên ngành như thông tin, tín hiệu, cấp điện và đoàn tàu. Quy mô gói thầu trong phần xây dựng được đề nghị giới hạn từ 1-1,5 tỷ USD nhằm phù hợp với năng lực tài chính của các nhà thầu Việt Nam, đồng thời đảm bảo cạnh tranh lành mạnh.

Trong lựa chọn nhà thầu, VACC nhấn mạnh việc ưu tiên các doanh nghiệp trong nước để tạo công việc và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, mở ra cơ hội tham gia các dự án quốc tế. Tiêu chí lựa chọn nên dựa trên kinh nghiệm thực hiện các công trình giao thông cấp tương đương hoặc quy đổi từ tối thiểu ba công trình cấp thấp hơn liền kề.

Đối với nhà thầu nước ngoài, VACC đề nghị chỉ được tham gia dưới hình thức liên danh với nhà thầu Việt Nam và đảm nhận tối đa 50% khối lượng công việc. Đồng thời, yêu cầu sử dụng ít nhất 70% lao động địa phương cũng được xem xét để đảm bảo lợi ích kinh tế cho cộng đồng.

Hiệp hội cũng đề xuất thay thế hệ thống định mức đơn giá hiện tại bằng đơn giá tổng hợp hoặc suất đầu tư, kết hợp áp dụng giảm giá 5% khi chỉ định thầu.

Ngoài ra, mẫu hợp đồng FIDIC (Hiệp hội kỹ sư tư vấn quốc tế) được khuyến nghị sử dụng để phù hợp với tính chất quốc tế của dự án. Để tránh khó khăn trong triển khai, VACC kiến nghị bổ sung quy định về đơn giá đền bù, giá cấp vật liệu và quản lý chặt chẽ việc khai thác mỏ vật liệu.

Cơ hội của doanh nghiệp niêm yết

Giới phân tích nhận định, việc chia nhỏ gói thầu có thể mang lại cơ hội lớn cho các nhà thầu Việt Nam như Đèo Cả, Vinaconex, Lizen, Hòa Bình và Hòa Phát. Với quy mô gói thầu hợp lý, các nhà thầu trong nước có khả năng cạnh tranh mà không cần huy động quá nhiều vốn, đồng thời giảm áp lực bảo lãnh tín dụng. Điều này cũng mở rộng cơ hội liên danh giữa các nhà thầu để chia sẻ nguồn lực và tối ưu hóa năng lực từng thành viên. Ví dụ, Hòa Phát có thể cung cấp vật liệu xây dựng trong khi Vinaconex và Hòa Bình đảm nhận quản lý và thi công dự án.

Ngoài ra, việc giảm quy mô gói thầu giúp hạn chế rủi ro chậm tiến độ và đội vốn, tạo điều kiện để các doanh nghiệp chứng minh năng lực thực hiện dự án. Điều này đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp xây dựng có tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao, giảm nguy cơ gặp khó khăn về dòng tiền trong quá trình thi công.

Đèo Cả, với lợi thế trong các dự án hạ tầng giao thông phức tạp, có thể tập trung vào các phần việc trọng điểm mà không cần cạnh tranh trực tiếp với các nhà thầu quốc tế lớn. Vinaconex, nhờ kinh nghiệm quản lý các dự án lớn, có thể đảm nhận vai trò nhà thầu chính trong các gói thầu quy mô vừa phải. Trong khi đó, Lizen và Hòa Bình có cơ hội khai thác sự linh hoạt trong điều hành và thi công, còn Hòa Phát có thể tăng cường cung ứng vật liệu xây dựng và tham gia vào một số gói thầu xây lắp đủ điều kiện.

Những kiến nghị của VACC không chỉ tạo điều kiện phát triển cho các nhà thầu Việt Nam mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành xây dựng trong nước.