Chủ tịch HĐQT Vinaconex ông Nguyễn Hữu Tới

Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là công trình hạ tầng trọng điểm của Việt Nam, kết nối Hà Nội và TP. HCM với tổng chiều dài 1.541 km, đi qua 20 tỉnh, thành phố. Tuyến đường được thiết kế tốc độ tối đa 350 km/h, rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai đầu đất nước từ 30 giờ xuống còn 5 giờ.

Dự án bao gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, tổng mức đầu tư sơ bộ 67,34 tỷ USD, dự kiến khởi công vào quý IV/2027 và hoàn thành vào năm 2035.

Chính phủ Việt Nam đã có những chỉ đạo quan trọng nhằm thúc đẩy dự án. Ngày 16/3/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký Quyết định 609/QĐ-TTg, thành lập Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm quốc gia về đường sắt, nhằm giám sát và đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Về huy động doanh nghiệp tham gia, Chính phủ đã làm việc với Tổng cục Công nghiệp (Bộ Quốc phòng), Tập đoàn Hòa Phát… khuyến khích chuẩn bị nguồn lực phát triển công nghiệp đường sắt. Các doanh nghiệp xây dựng lớn như Coteccons, Fecon, Cienco4, Vinaconex, Đèo Cả cũng được kêu gọi tham gia các gói thầu hạ tầng quan trọng. Tuy nhiên, tỷ lệ xây dựng hạ tầng chỉ chiếm 40% dự án, còn 60% là về công nghệ, đòi hỏi sự hợp tác với nhà thầu nước ngoài.

Tại một hội nghị do Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam (VACC) tổ chức, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC, cho rằng nhà thầu Việt Nam còn yếu về năng lực tài chính. Số doanh nghiệp có vốn trên 500 tỷ đồng chỉ đếm trên đầu ngón tay, vì vậy cần liên danh hợp tác để tận dụng thế mạnh từng đơn vị như Fecon chuyên về hầm có thể kết hợp với Vinaconex hoặc Trường Sơn.

Ngoài ra, ngành xây dựng đối mặt với tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Ông Nguyễn Hữu Tới, Chủ tịch Vinaconex, nhận định trong 10-20 năm tới, nguồn nhân lực ngành xây dựng sẽ khan hiếm, cả về số lượng lẫn chất lượng. Lương nhân công hiện tại thấp hơn mức chi phí thực tế, khiến người lao động chuyển sang làm việc tại khu công nghiệp có môi trường làm việc tốt hơn. Đặc biệt, tình trạng “chảy máu” chất xám do nhân sự kỹ thuật có chuyên môn rời bỏ ngành ngày càng nghiêm trọng.

Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam không chỉ đóng vai trò đột phá hạ tầng giao thông, mà còn đặt ra bài toán phát triển công nghiệp đường sắt, năng lực nhà thầu và nhân lực ngành xây dựng. Chính phủ đang tìm cách tạo cơ chế hỗ trợ để doanh nghiệp trong nước không chỉ làm thầu phụ, mà có thể chủ động đảm nhận các gói thầu quan trọng trong dự án mang tính lịch sử này.