Quốc hội Việt Nam vừa chính thức thông qua phương án bổ sung tăng đầu tư công năm 2025 từ mức 6% GDP lên 7% GDP vào tuần trước, đồng thời nâng mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 từ 7% lên 8%.

Trong nhận định mới đây, ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc Phân tích Kinh tế Vĩ mô và Nghiên cứu Thị trường VinaCapital đánh giá việc tăng chi tiêu dự kiến thêm 1% GDP cho các dự án cơ sở hạ tầng được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP mới, cũng như hỗ trợ triển vọng tăng trưởng dài hạn và thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Cụ thể, kế hoạch đầu tư công năm nay sẽ được tăng lên 36 tỷ USD (so với mức 31 tỷ USD đã được phê duyệt vào cuối năm ngoái) và tăng gần 40% so với năm 2024. Điều này được kỳ vọng sẽ bù đắp cho yếu tố bất lợi có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP năm nay khi tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ được dự báo sẽ chậm lại sau mức tăng ấn tượng 23% trong năm 2024.

Bên cạnh đó, một số động thái mới nhất của Chính phủ cũng cho thấy sự quyết tâm trong việc giải ngân đầu tư công năm nay bao gồm khởi xướng/phê duyệt chủ trương đầu tư của một số dự án lớn, bao gồm tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam trị giá 67 tỷ USD và tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng trị giá 8 tỷ USD.

Ông Michael Kokalari cũng nhấn mạnh, việc vận hành tuyến metro đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 12/2024 kỳ vọng sẽ là động lực đẩy nhanh phát triển cơ sở hạ tầng trong tương lai.

Việc thông qua các luật gồm Luật đầu tư công, Luật sử đổi Luật Đấu thầu, Luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP, Luật Điện lực và Luật Đường bộ sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo rằng các mục tiêu giải ngân có thể đạt được.

Những luật mới liên quan đến cơ sở hạ tầng cũng nên được xem xét trong bối cảnh Quốc hội đã thông qua phương án sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với mức giảm tối thiểu 20% công, viên chức sẽ tác động tích cực đến Việt Nam trong dài hạn, bao gồm các yếu tố cơ chế đã cản trở phát triển cơ sở hạ tầng trong những năm gần đây.

Giao thông và năng lượng là hai lĩnh vực ưu tiên hàng đầu

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, hơn 80% chi tiêu dự kiến cho đầu tư công năm nay được phân bổ cho việc cải thiện mạng lưới giao thông và hoạt động sản xuất, phân phối điện của Việt Nam. Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu tăng gấp đôi tổng chiều dài các tuyến đường cao tốc, tăng gấp đôi lưu lượng vận chuyển hành khách ở các sân bay, và tăng công suất cảng biển thêm 50%.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đặt mục tiêu tăng gấp đôi khả năng sản xuất và truyền tải điện của Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030. Các dự án lớn nhất được liệt kê dưới đây, bên cạnh nhiều dự án quy mô nhỏ hơn cũng đang được thực hiện.

Không chỉ tập trung vào dự án đường cao tốc như giai đoạn trước, đầu năm 2025 Chính phủ công bố đầu tư thêm một số dự án hạ tầng lớn đường sắt và cảng biển, cũng như thúc đẩy thời gian khởi công sớm hơn dự kiến. Điều này nhằm mục đích tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa hay di chuyển của lực lượng lao động, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Ví dụ, việc mở rộng mạng lưới đường cao tốc/đường sắt của Việt Nam sẽ cho phép các công ty FDI đặt nhà máy ở nhiều khu vực hơn để tiếp cận lực lượng lao động lớn hơn (lưu ý rằng 80% khối lượng hàng hóa ở Việt Nam được vận chuyển bằng đường bộ).

Chuyên gia VinaCapital cũng lưu ý, một điểm đáng ghi nhận trong thời gian gần đây là việc vận hành tuyến metro ở Hà Nội và TP.HCM giúp rút ngắn thời gian di chuyển của lực lượng lao động bằng cách kết nối các thành phố và vùng ngoại ô với các khu công nghiệp chính.

Về hệ thống cảng biển, Chính phủ vừa điều chỉnh quy hoạch phát triển cảng biển và thêm dự án cảng Cần Giờ, với kỳ vọng sẽ tiếp nhận các tàu lớn hơn, nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng công suất cảng biển của Việt Nam lên 50% vào năm 2030.

VinaCapital tin rằng Chính phủ có thể tăng cường hiệu quả xử lý hàng hóa hơn nữa bằng cách khuyến khích đầu tư vào số hóa và tự động hóa tại các cảng biển của Việt Nam để giảm thời gian quay vòng và tăng năng suất của ngành logistics.

Theo Quy hoạch điện 8, Việt Nam sẽ cần khoảng 135 tỷ USD để tăng gấp đôi công suất phát điện trong giai đoạn 2021-2030, với mức tăng trưởng tiêu thụ điện hàng năm dự kiến khoảng 9%. Ông Kokalari nhấn mạnh phần lớn nguồn cung điện sẽ đến từ khí LNG, năng lượng tái tạo và than đá.

Theo ước tính của ông Michael Kokalari, nếu Chính phủ hoàn thành mục tiêu giải ngân đầu tư công trong năm 2025, mức tăng chi tiêu thêm 40% sẽ đóng góp khoảng 2 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP, giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm tới.