28/7 đánh dấu cột mốc quan trọng với thị trường chứng khoán Việt Nam khi kỷ niệm 25 năm phiên giao dịch đầu tiên (27/7/2000). Trải qua 25 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán đã trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế, cũng như tạo nền tảng vững chắc bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Trao đổi trong Talk show Phố Tài chính (The Finance Street) trên VTV8, bà Nguyễn Thị Việt Hà, Quyền Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) đánh giá thị trường chứng khoán Việt Nam đã có nhiều sự thay đổi rõ nét và tích cực, thực hiện tốt vai trò là kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp và nền kinh tế trong suốt 25 năm qua, tạo nền tảng vững chắc bước vào kỷ nguyên mới.
BTV Mùi Khánh Ly: Tính đến nay đã có 25 năm Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chính Minh (HOSE) hình thành và phát triển. Trải qua 2 thập kỷ rưỡi đó, bà đánh giá HOSE và thị trường chứng khoán đã có thay đổi như thế nào?
Bà Nguyễn Thị Việt Hà: Sau 25 năm hoạt động, thị trường chứng khoán đã có một số thay đổi rõ nét.
Thứ nhất là sự phát triển vượt bậc về quy mô thị trường. Từ con số khiêm tốn chỉ 02 doanh nghiệp niêm yết, 06 công ty chứng khoán và thanh khoản chỉ vài trăm triệu đồng trong những ngày đầu tiên, đến tháng 6/2025, trên HOSE có 640 mã chứng khoán đang niêm yết và giao dịch, gồm 389 mã cổ phiếu, 04 mã chứng chỉ quỹ đóng, 17 mã chứng chỉ quỹ ETF và 230 mã chứng quyền có bảo đảm.
Giá trị giao dịch bình quân đạt hơn 20.957 tỷ đồng/ngày. Giá trị vốn hóa cổ phiếu trên HOSE đạt hơn 5,91 triệu tỷ đồng, tương đương 51,4% GDP năm 2024, chiếm hơn 94,33% tổng giá trị vốn hóa cổ phiếu niêm yết toàn thị trường.
Thứ hai, hàng hóa trên HOSE đã có nhiều chuyển biến tích cực, vừa đa dạng về chủng loại, vừa nâng cao về chất lượng. Ngoài cổ phiếu, sản phẩm truyền thống, thị trường còn ghi nhận sự hiện diện ngày càng rõ nét của các loại hình sản phẩm mới như chứng chỉ quỹ ETF, chứng quyền có bảo đảm. Chất lượng hàng hóa niêm yết cũng không ngừng được nâng lên, thể hiện qua sự tham gia của nhiều doanh nghiệp đầu ngành.
Thứ ba, hoạt động của các thành viên thị trường ngày càng chuyên nghiệp và đa dạng. Các công ty chứng khoán không ngừng nâng cao năng lực, áp dụng nhiều dịch vụ mới, đầu tư hạ tầng công nghệ, qua đó thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán. Tính đến tháng 06/2025 tổng số tài khoản giao dịch nhà đầu tư mở tại các công ty chứng khoán thành viên kết nối giao dịch đến HOSE là hơn 10.220.000 tài khoản, tăng gấp khoản hơn 3.360 lần so với năm 2000.
Người ta vẫn ví von rằng “nếu như không có thị trường chứng khoán khó có thể tạo ra nhiều doanh nghiệp tỷ đô đến vậy”, giúp các doanh nghiệp huy động được nguồn vốn từ trong và ngoài nước. Bà đánh giá như thế nào về điều này?
Bà Nguyễn Thị Việt Hà: Tính đến cuối năm 2024, tổng vốn điều lệ bình quân của các doanh nghiệp niêm yết đạt hơn 4.200 tỷ đồng, tăng gấp 3 lần so với năm 2015.
Trong suốt 25 năm qua, tổng giá trị huy động vốn qua phát hành cổ phiếu đã vượt 520 nghìn tỷ đồng với hơn 1.000 đợt phát hành thành công. Tỷ trọng nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp niêm yết hiện chiếm gần 17%, cho thấy sức hấp dẫn lớn từ nguồn vốn quốc tế.
Khi mới lên sàn, các doanh nghiệp lớn như Vingroup, FPT, Hòa Phát, Masan chỉ có vốn hóa từ vài trăm triệu đến gần 1 tỷ USD, nhưng đến nay vốn điều lệ của họ đã tăng lên hàng chục lần như Vingroup (VIC) tăng 47,8 lần, tập đoàn FPT tăng 38 lần… minh chứng cho sự tăng trưởng về quy mô và khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp khi lên niêm yết trên thị trường. Thị trường chứng khoản Việt Nam đã thực hiện tốt vai trò kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp và nền kinh tế.
Từ góc độ của Sở, chúng tôi luôn nỗ lực hoàn thiện hệ thống giao dịch, nâng cao tiêu chuẩn quản trị công ty, thúc đẩy hoạt động cổ phần hóa gắn với niêm yết, IPO gắn với niêm yết và hỗ trợ doanh nghiệp niêm yết phát triển theo hướng bền vững.
Các doanh nghiệp niêm yết khi hoạt động trên thị trường cũng hướng đến hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả – yếu tố then chốt để tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư. Sự đồng hành giữa doanh nghiệp và thị trường là một quá trình lâu dài, và chúng tôi rất mong tiếp tục đóng vai trò là cầu nối tin cậy giữa doanh nghiệp và cộng đồng nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Về phía nhà đầu tư trong và ngoài nước khi tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam cũng ngày càng được bảo vệ hơn nhờ thị trường chứng khoán ngày trở nên minh bạch, công bằng và phát triển bền vững hơn, bà có thể chia sẻ thêm về điều này không?
Bà Nguyễn Thị Việt Hà: Trong thời gian qua, không chỉ HOSE mà tất cả các cơ quan quản lý đã rất nỗ lực trong việc gia tăng tính minh bạch và công bằng cho thị trường chứng khoán. Với nhiều giải pháp như tăng cường công bố thông tin bằng tiếng Anh, công bố thông tin về phát triển bền vững, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, hay nâng cấp hệ thống giao dịch… qua đó góp phần bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư
Bên cạnh đó, HOSE cũng không ngừng hoàn thiền cơ chế giám sát theo hướng chủ động, minh bạch và nhất quán. Song song với việc giám sát, chúng tôi cũng đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện công bố thông tin đầy đủ và hiệu quả, tổ chức các chương trình đào tạo và hội thảo nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước nắm rõ các quy định.
Nhà đầu tư ngày càng cảm thấy yên tâm hơn khi tham gia thị trường, bởi họ biết rằng các quy định ngày càng rõ ràng, minh bạch và có sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý và quyền lợi hợp pháp của họ được bảo vệ. Đó là yếu tố tích cực, không chỉ giúp thị trường phát triển lành mạnh mà còn thu hút thêm dòng vốn dài hạn, đặc biệt là từ nhà đầu tư nước ngoài.
Bên cạnh đó, việc phát triển hệ thống công nghệ là một trong những yếu tố then chốt trong sự phát triển của một thị trường. Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa mới có hệ thống công nghệ thông tin mới chính thức được đi vào vận hành ổn định, đánh dấu một bước chuyển lớn cho thị trường, bà có thể chia sẻ thêm về hệ thống không?
Bà Nguyễn Thị Việt Hà: Hệ thống công nghệ thông tin thị trường chứng khoán Việt Nam là hệ thống tích hợp giữa 3 đơn vị HOSE, HNX và VSDC trong đó hạ tầng máy chủ được đặt toàn bộ tại trụ sở HOSE. Hệ thống công nghệ thông tin bao gồm các phân hệ chính với hệ thống giao dịch, hệ thống TTTT và hệ thống GS được quản lý và vận hành bởi HOSE và HNX, cùng với hệ thống Đăng ký lưu ký được quản lý vận hành bởi VSDC.
Ngày 5/5/2025, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh đã cùng với các đơn vị của Việt Nam là Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, VSDC, các thành viên thị trường) và Nhà thầu KRX triển khai, vận hành chính thức thành công Hệ thống công nghệ thông tin KRX thuộc Gói thầu công nghệ thông tin, tạo nền tảng hiện đại hóa thị trường chứng khoán Việt Nam. Hệ thống công nghệ thông tin KRX có các ưu điểm.
Đối với hệ thống giao dịch, hệ thống cung cấp đa dạng nhiều sản phẩm (44 sản phẩm thuộc nhóm thị trường cổ phiếu, trái phiếu, repo trái phiếu, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn), trong đó có các sản phẩm nâng cao như trái phiếu kết hợp chỉ số, hợp đồng tương lai cổ phiếu, quyền chọn…; đa dạng hơn về chức năng, một số tính năng giao dịch mới, tiên tiến như ngắt mạch thị trường; khớp lệnh ngẫu nhiên; kiểm soát biến động giá chứng khoán; có chức năng tích hợp với các đơn vị và bên ngoài (Công ty chứng khoán, Hãng tin và Công ty quản lý Quỹ); cải thiện phạm vi giám sát hoạt động thị trường giúp nâng cao năng lực quản lý, tích hợp phương pháp sử dụng đồng thời dữ liệu thực và dữ liệu quá khứ thông qua bộ tiêu chí giám sát đa dạng.
Đối với Hệ thống đăng ký, lưu ký và thanh toán bù trừ thì tích hợp một số chức năng mới như cơ chế bù trừ thanh toán đối tác trung tâm (CCP) cho thị trường giao ngay; cơ chế thanh toán giao dịch mua bán trong ngày… Các tính năng mới, sản phẩm mới đã có sẵn trong hệ thống, tùy điều kiện thị trường và quy định của pháp luật để có thể áp dụng và triển khai
25 năm một chặng đường ý nghĩa và hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc bước trong kỷ nguyên vươn mình trong giai đoạn mới. Trong vai trò và nhiệm vụ của mình, HOSE sẽ có những chiến lược phát triển cũng như đóng góp nhiều hơn cho thị trường chứng khoán như thế nào giai đoạn tới?
Bà Nguyễn Thị Việt Hà: Trong giai đoạn tới, HOSE sẽ tập trung vào một số chiến lược trọng tâm.
Thứ nhất là tăng số lượng và nâng cao chất lượng hàng hóa niêm yết, nâng cao năng lực quản trị công ty của các doanh nghiệp niêm yết, phân bảng các doanh nghiệp niêm yết để sắp xếp các doanh nghiệp theo quy mô, hiệu quả hoạt động, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, FDI, tư nhân, và đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN gắn với niêm yết.
Thứ hai là thực hiện chuyển đổi số toàn diện đối với các hoạt động quản lý, nghiệp vụ và quản trị nội bộ để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Thứ ba là tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ, ứng dụng các công nghệ mới như AI, Big Data, blockchain để tăng tính minh bạch, giám sát hiệu quả hơn.
Thứ tư là triển khai các chức năng mới trên hệ thống công nghệ thông tin mới, cùng các sản phẩm mới như chứng quyền trên chỉ số, chứng quyền bán, quyền mua, DR, Investment Trust… nhằm đa dạng hóa sản phẩm, tiện ích cho thị trường chứng khoán và tăng sức hấp dẫn của thị trường.
Thứ năm là tiếp tục tăng cường giám sát và minh bạch thông tin trên thị trường.
