Chứng khoán Mỹ biến động mạnh sẽ tác động lên thị trường toàn cầu

Trong báo cáo mới đây, SGI Capital nhận định về bối cảnh thế giới, TTCK Mỹ tiếp tục neo ở vùng đỉnh với định giá cao dựa trên kỳ vọng tăng trưởng EPS trên 15% nhờ nhiều chính sách hỗ trợ từ chính phủ mới. Tuy vậy, những tín hiệu suy yếu báo hiệu cuối chu kỳ vẫn đang lần lượt xuất hiện như tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục tăng, 43% nhóm doanh nghiệp niêm yết quy mô nhỏ và vừa đang thua lỗ, các ngân hàng nhỏ có tới 70% tín dụng có liên quan tới bất động sản thương mại tiềm ẩn khả năng vỡ nợ, nền lãi suất neo cao dẫn tới tỷ lệ chậm trả nợ thẻ tín dụng và vay ô tô tăng lên mức cao.

Tuy vậy, tổng cầu tiêu dùng vẫn duy trì tốt nhờ hiệu ứng weath effect khi tỷ trọng đầu tư chứng khoán của hộ gia đình Mỹ đang cao kỷ lục và chứng khoán cũng đang ở vùng đỉnh. Tỷ lệ người dân Mỹ đang lạc quan về chứng khoán trong 12 tháng tới đang ở mức cao lịch sử cũng tiềm ẩn rủi ro khi kỳ vọng đã phản ánh nhiều vào thị trường. Sau hai năm 2023-2024 đều có mức tăng mạnh trên 25%, TTCK Mỹ 2025 sẽ là năm rủi ro cao hơn với nhiều biến động mạnh có thể gây tác động tiêu cực lên TTCK toàn cầu.

Thêm vào đó, kinh tế Trung Quốc tiếp tục trì trệ khi giá trị thị trường BĐS giảm 18 nghìn tỷ USD đã ảnh hưởng tiêu cực lên tài sản các hộ gia đình, làm giảm sức mua và tâm lý tiêu dùng. Chính sách thuế quan mới của Mỹ có khả năng cộng hưởng làm giảm 0.8%-2% tăng trưởng GDP.

Trung Quốc nhiều khả năng sẽ dùng tỷ giá để hạn chế tác động tiêu cực từ thuế quan và vẫn còn dư địa chính sách giúp kinh tế hạ cánh mềm. Tuy nhiên, phá giá đồng Yuan để hỗ trợ xuất khẩu sẽ tác động lớn tới các quốc gia khác khi hàng hóa dư thừa và rẻ từ Trung Quốc sẽ tìm tới các thị trường thay thế khiến áp lực cạnh tranh gia tăng.

Mặt bằng lãi suất có thể tăng mạnh hơn kỳ vọng

Đối với thị trường Việt Nam, SGI nhận định kinh tế Việt Nam đi qua năm 2024 với nhiều kết quả vượt kỳ vọng như tăng trưởng GDP vượt 7%, sự hồi phục mạnh mẽ của ngành du lịch, vốn FDI giải ngân tốt và thị trường bán lẻ nội địa ấm dần lên. Những yếu tố vĩ mô chính nhìn chung vẫn trong xu hướng phục hồi và tăng trưởng tích cực. Quyết tâm đạt mức tăng trưởng trên 10% của Chính phủ đang mang lại hy vọng và lạc quan cho giới doanh nghiệp cũng như các thị trường chứng khoán và BĐS. Tuy vậy, chiến lược và các chính sách thực thi cụ thể vẫn được trông chờ rõ ràng hơn trong bối cảnh thách thức và rủi ro cả trong và ngoài nước đang hiện hữu hơn trong năm 2025.

Chính sách tiền tệ linh hoạt của SBV đã thành công trong năm qua khi giữ được nền lãi suất thấp trong khi tỷ giá biến động ở mức vừa phải so với các đồng tiền các quốc gia mới nổi khác. Thách thức điều hành đầu 2025 vẫn sẽ lớn với áp lực từ cuộc chiến thương mại Mỹ Trung và mức thuế có thể áp lên hàng nhập khẩu Việt Nam và tỷ giá Yuan yếu đi.

Hệ quả của thuế quan luôn là biến động mạnh về tỷ giá và sức ép lên thanh khoản, lãi suất. Trong khi đó, nguồn lực để can thiệp của SBV không dư giả khi dự trữ ngoại hối đã giảm hơn 8 tỷ USD trong 2024 và chỉ còn tương đương khoảng 11 tuần nhập khẩu – thấp hơn mức khuyến nghị tối thiểu 14 tuần của IMF.

Trong vòng quay của tiền tệ, khi hạ lãi suất VND xuống sâu, dòng vốn ngoại tệ chảy ngược khỏi Việt Nam về nơi lãi suất cao khiến dự trữ ngoại tệ suy giảm, cung tiền tổng thể chậm lại so với tín dụng gây áp lực ngược lên thanh khoản và khiến lãi suất tăng trở lại. Điều này đã xảy ra trong giai đoạn nới lỏng 2021-2022 và có dấu hiệu tái diễn trong 2024 khi dự trữ ngoại tệ giảm và hệ số LDR toàn ngành NH tăng cao. Dưới áp lực đảm bảo thanh khoản, nhiều NH đã phải tăng lại lãi suất huy động khi chạm các giới hạn an toàn.

Khối ngoại vẫn gây áp lực lên TTCK 2025

Khác với bối cảnh đầu 2024, TTCK Việt Nam bước vào 2025 kém thuận lợi hơn khi hai lực đẩy quan trọng là dòng tiền và tăng trưởng nội tại doanh nghiệp đều có biểu hiện suy yếu đáng kể. Trong bối cảnh chính sách tiền tệ nới lỏng đã hết dư địa, kế hoạch tăng trưởng tín dụng 16% năm 2025 của SBV đòi hỏi hệ thống NH sẽ phải huy động một lượng vốn rất lớn tương ứng. Điều này có thể khiến mặt bằng lãi suất tăng mạnh hơn kỳ vọng và ảnh hưởng tiêu cực tới dòng tiền nội trên TTCK vốn đã cạn kiệt sau những đợt bán ròng của khối ngoại và phát hành từ các doanh nghiệp niêm yết (chủ yếu là CK và BĐS).

“Những giai đoạn nới lỏng tiền tệ luôn chứng kiến dòng tiền nội chảy vào TTCK mạnh mẽ hấp thụ và thậm chí áp đảo nguồn cung khối ngoại để duy trì đà tăng tích cực cho thị trường. Tuy nhiên, khi giai đoạn nới lỏng đi qua, lãi suất nhích tăng trở lại, dòng tiền nội suy yếu khiến thanh khoản tụt giảm, rủi ro giảm giá sẽ tăng lên nếu khối ngoại vẫn duy trì bán ròng hoặc có những biến cố khiến nguồn cung tăng đột biến”, báo cáo nêu rõ.

Mối bận tâm lớn của TTCK Việt Nam năm 2024 và cả 2025 được SGI nhìn nhận đến từ áp lực bán ròng từ khối ngoại. Mức bán ròng kỷ lục hơn 94.000 tỷ năm ngoái đã khiến VN-Index không thể vượt qua mốc 1.300 điểm dù dòng tiền nội đã tham gia mạnh mẽ và hấp thụ tốt lượng cung này.

Thị trường luôn đồng thuận về sự hấp dẫn của TTCK Việt Nam cũng như khả năng sớm thăng hạng lên Emerging Market sẽ thu hút dòng vốn ngoại, nhưng thực tế đang diễn ra trái ngược. Việt Nam là thị trường bị bán ròng mạnh 4/5 năm gần đây với tỷ lệ bán lớn bậc nhất khu vực nếu tính trên vốn hóa hay tổng giá trị NĐT ngoại đang nắm giữ.

Thêm vào đó, đội ngũ phân tích nhận định định giá thị trường Việt Nam không hấp dẫn hơn nhiều so với các thị trường khác dù phần lớn vốn hóa thuộc nhóm có rủi ro chu kỳ cao như ngân hàng, tài chính, và bất động sản. Bởi vậy, kỳ vọng dòng vốn ngoại quay lại mua ròng trong 2025 sẽ khó khả thi nếu định giá chưa đủ rẻ và rủi ro tỷ giá vẫn hiện hữu.