Những ngộ nhận về “đại gia vàng mã” duy nhất trên sàn

Là một doanh nghiệp có trụ sở tại tỉnh miền núi phía Bắc, với số lượng cổ phiếu lưu hành chỉ hơn 15 triệu và thuộc nhóm vốn hóa nhỏ, CTCP Lâm Nông sản Thực phẩm Yên Bái (mã: CAP) có thể là cái tên khá xa lạ với phần lớn nhà đầu tư.

Tuy nhiên, CAP lại thường xuyên thu hút sự chú ý từ truyền thông. Mỗi mùa công bố kế hoạch trả cổ tức, không khó để bắt gặp những “keyword” về CAP như: “Doanh nghiệp vàng mã”, trả cổ tức ‘khủng’”.

Dù thường được gọi bằng danh xưng “doanh nghiệp vàng mã” hay “đại gia vàng mã”, nhưng trên thực tế, vàng mã không phải là “gà đẻ trứng vàng” của CAP những năm gần đây.

Về bản chất, CAP là doanh nghiệp sản xuất, chế biến nông – lâm sản, với các mặt hàng chính gồm: tinh bột sắn, giấy đế, vàng mã, bã sắn khô và tinh dầu quế. Trong đó, tinh bột sắn và giấy đế là hai mặt hàng chiếm tỷ trọng doanh thu chính. Ngoài xuất bán thương mại, một phần giấy đế được CAP sử dụng để in giấy vàng mã xuất khẩu sang thị trường Đài Loan.

Hiện công ty vận hành 4 nhà máy giấy, 1 nhà máy sắn và 1 nhà máy gia công xuất khẩu vàng mã – tất cả đều đặt tại tỉnh Yên Bái.

Ảnh: CAP

Xét về cơ cấu doanh thu và lợi nhuận, vàng mã không phải là “đầu tàu” của CAP. Trong niên độ 2023–2024, tinh bột sắn đóng góp tới 58% tổng doanh thu, giấy đế chiếm 39%, trong khi vàng mã chỉ mang về khoảng 7% doanh thu.

Xét về lợi nhuận, tinh bột sắn và giấy đế mới là trụ cột lợi nhuận của CAP. Trong khi đó, vàng mã thường được xem là mặt hàng “siêu lợi nhuận” nhưng trên thực tế lợi nhuận gộp của mặt hàng này biến động rất mạnh. Có thời điểm, như năm 2018, biên lợi nhuận gộp của ngành hàng này đạt tới 33%. Tuy nhiên, cũng có những năm, con số này giảm mạnh, thậm chí xuống dưới 1%.

Chẳng hạn, năm 2020, trên doanh thu 67 tỷ đồng, vàng mã chỉ đóng góp hơn 700 triệu đồng lợi nhuận gộp. Nếu lý giải đây là năm chịu ảnh hưởng bởi Covid-19, thì một ví dụ khác – năm 2016 – cho thấy xu hướng không nhất thời: với doanh thu 52,2 tỷ đồng, lợi nhuận gộp ngành hàng này chỉ đạt 387 triệu đồng.

Tổng hợp từ BCDN

Cổ đông CAP khó có cơ hội tiếp cận sản phẩm của “đại gia vàng mã”, nhưng lại đều đặn được hưởng chính sách cổ tức tiền mặt hấp dẫn. Kể từ năm 2018 đến nay, CAP liên tục duy trì tỷ lệ chia cổ tức tiền mặt từ 30% đến 50%. Đặc biệt, những chu kỳ kinh doanh thuận lợi như 2021–2022 và 2022–2023, doanh nghiệp còn chi trả cổ tức lên tới 100%, gồm 50% tiền mặt và 50% bằng cổ phiếu.

Chính sách cổ tức đều đặn và hào phóng đã giúp CAP trở thành một doanh nghiệp “gương mẫu” trên sàn chứng khoán, là niềm mơ ước của nhiều cổ đông. Tuy nhiên, tỷ lệ chia cổ tức 33% của năm nay – dù vẫn là mức cao so với mặt bằng chung – lại tương đối khiêm tốn nếu đặt trong lịch sử chi trả cổ tức của doanh nghiệp. Dẫu vậy, mức chia này cũng được xem là hợp lý trong bối cảnh kết quả kinh doanh năm vừa qua không đạt kỳ vọng.

Tiền xuống – Hàng lên – “Gà đẻ trứng vàng” gặp khó

Niên độ kinh doanh 2023-2024, doanh thu CAP mặc dù vượt nhẹ kế hoạch nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 31 tỷ đồng, đạt 44% kế hoạch đề ra, giảm 30% so với cùng kỳ năm trước.

Đây cũng là năm lợi nhuận sau thuế của CAP thấp nhất trong vòng 4 năm trở lại đây.

Tổng hợp từ BCDN

Theo công ty, nguyên nhân chủ yếu khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trên mọi lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ, đặc biệt là với mặt hàng tinh bột sắn, do xuất nhập khẩu biên mậu giảm mạnh, cạnh tranh gay gắt, giá đầu vào luôn ở mức cao.

Thị trường xuất khẩu tinh bột sắn lớn của CAP là Trung Quốc. ​Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) dẫn số liệu thống kê của Cơ quan Hải quan Trung Quốc cho biết, năm 2024, nhập khẩu tinh bột sắn của Trung Quốc có xu hướng tăng.

Tổng cộng, Trung Quốc đã nhập khẩu tổng cộng 3,83 triệu tấn tinh bột sắn, trị giá 1,92 tỷ USD, tăng 15,5% về lượng và 12,7% về trị giá so với năm trước đó. Các quốc gia cung cấp chính bao gồm Thái Lan, Việt Nam, Lào, Indonesia và Campuchia. ​

Trong đó, Việt Nam đứng thứ hai (sau Thái Lan), cung cấp 1,56 triệu tấn, trị giá 757,72 triệu USD, tăng 50,2% về lượng và 46,2% về trị giá. Thị phần của Việt Nam trong tổng nhập khẩu tinh bột sắn của Trung Quốc đạt 40,84% về lượng và 39,41% về trị giá.

Mặc dù số liệu vĩ mô cho thấy lượng xuất khẩu tinh bột sắn của Việt Nam sang Trung Quốc tăng cả về số lượng và giá trị, nhưng diễn biến tại CAP lại trái ngược. Niên độ 2023-2024, doanh thu từ tinh bột sắn đạt gần 342 tỷ đồng, chiếm 58% tổng doanh thu nhưng chỉ mang lại 9 tỷ đồng lợi nhuận, đóng góp chưa tới 22% trong tổng lợi nhuận (gộp) chung của doanh nghiệp.

Cần nhấn mạnh, đây là mức thấp kỷ lục khi so sánh với số liệu trong quá khứ, thậm chí thấp hơn những năm dịch bệnh Covid-19.

Tổng hợp từ BCDN

Trong báo cáo tài chính, kiểm toán trình bày, trong năm ngoái, giá củ sắn tươi tăng cao (tăng trên 40% so với cùng kỳ năm trước) là nguyên nhân trực tiếp khiến giá thành sản xuất tinh bột sắn tăng lên trong khi giá bán tăng không đáng kể.

Tinh bột sắn thất thu đã khiến biên lợi nhuận gộp giảm mạnh từ 29,6% trong niên độ 2022-2023 xuống còn 15,4% trong niên độ 2023-2024. Đây là yếu tố gây ảnh hưởng lớn đến kết quả hoạt động kinh doanh, làm lợi nhuận sụt giảm đáng kể như đã nói ở trên.

Tinh bột sắn. Ảnh: Internet

Khó khăn không chỉ thể hiện trên con số lợi nhuận mà còn phản ánh trên lưu chuyển tiền tệ. Năm qua, dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh của công ty âm tới 51 tỷ đồng, mức thấp nhất trong một thập kỷ trở lại đây.

Tổng hợp từ BCDN

Nguyên nhân chính khiến dòng tiền từ hoạt động kinh doanh âm là sự tăng mạnh của hàng tồn kho, từ 31,5 tỷ đồng đầu năm lên 115,6 tỷ đồng vào cuối năm, tương đương mức tăng 267%. Tình trạng này chủ yếu tập trung ở khoản mục thành phẩm, với mức tăng từ 20 tỷ lên 101,7 tỷ đồng. Đồng thời, vòng quay hàng tồn kho giảm mạnh từ 17 ngày xuống còn 6,8 ngày trong niên độ 2023-2024.

Báo cáo kiếm toán cho biết, Ban lãnh đạo công ty đang tích cực tìm kiếm các giải pháp để đẩy mạnh tiêu thụ tồn kho, đồng thời kiểm soát chi phí đầu vào, đảm bảo lợi nhuận cho công ty trong niên độ sau.

Sự thiếu hụt vốn lưu động của CAP được bù đắp bằng dòng tiền tài chính, chủ yếu từ việc tất toán khoản tiền gửi trị giá 117,4 tỷ đồng tại Techcombank Yên Bái. Điều này cũng khiến lãi tiền gửi trong năm qua giảm mạnh, từ hơn 7 tỷ đồng trong niên độ 2022-2023 xuống còn 1,8 tỷ đồng trong niên độ 2023-2024.

Nhận định về niên độ 2024-2025, Ban lãnh đạo cho biết các mặt hàng sản xuất của công ty vẫn tiếp tục khó khăn, nhiều khả năng khó khăn hơn niên độ trước. Về sản xuất sắn, bã sắn, thị trường Trung Quốc, Đông Nam Á và thế giới nhu cầu giảm mạnh. Số lượng các nhà máy sắn ở Lào, Campuchia và Thái Lan tăng lên rất nhiều trong khi nhà máy sắn ở Việt Nam tăng công suất, dẫn đến sản lượng tinh bột sắn cung ứng sẽ rất lớn.