Sáng 19/11/2024, Báo Giao thông tổ chức buổi tọa đàm “Đường sắt tốc độ cao – Cơ hội và thách thức với doanh nghiệp Việt”. Nhiều chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp đã chia sẻ quan điểm về khối lượng công việc, cơ hội cũng như những khó khăn liên quan đến dự án mang tính bước ngoặt này.

Cơ hội chưa từng có cho các nhà thầu Việt Nam

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam nhấn mạnh rằng dự án đường sắt tốc độ cao có khối lượng xây lắp rất lớn, lên tới hơn 33 tỷ USD. Việt Nam chưa từng triển khai một dự án nào có quy mô và vốn đầu tư lớn như vậy.

Theo ông Hiệp, đây là một cơ hội “thay da đổi thịt” đối với các nhà thầu trong nước. Dự án không quá khó về mặt công nghệ nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng bởi tính quy mô và độ chính xác cao, đặc biệt với tốc độ 350km/h. Đây là một “trận địa công nghệ” mà các doanh nghiệp Việt cần học hỏi, tiếp cận những kiến thức tiên tiến nhất để ứng dụng.

“Với năng lực và trình độ hiện nay, các doanh nghiệp Việt hoàn toàn đủ khả năng đảm đương thi công. Thách thức lớn nhất chỉ nằm ở nguồn nhân lực và kinh nghiệm thực tiễn,” ông Hiệp khẳng định.

Toàn cảnh buổi tọa đàm “Đường sắt tốc độ cao – Cơ hội và thách thức với doanh nghiệp Việt” (Ảnh: Báo Giao thông)

Yếu tố “sống còn” cho sự thành công của dự án đường sắt tốc độ cao

Ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, chia sẻ thêm về bài toán công nghệ. Để thắng thầu, doanh nghiệp Việt cần chủ động đầu tư và hợp tác quốc tế để đón đầu công nghệ. Ông Kiên nhấn mạnh các lĩnh vực thi công đường sắt như hệ thống cấp điện cho đầu máy, toa xe, hay công nghệ đặt ray đều là những thách thức lớn.

Nguồn nhân lực cũng là một vấn đề nan giải. Theo ông Kiên, may mắn là các trường đại học, đặc biệt là Đại học Giao thông Vận tải, đã bắt đầu đổi mới chương trình đào tạo, mở thêm các ngành học mới liên quan đến đường sắt tốc độ cao.

“Nếu không tự đầu tư và liên kết, doanh nghiệp Việt có nguy cơ ‘thua trên sân nhà’,” ông Kiên nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Hoàng Năng Khang, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cho biết: “Chúng tôi ước tính cần khoảng 13.800 nhân lực để khai thác vận hành dự án. Hiện tổ nhân lực đã làm việc với các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước để sẵn sàng cung ứng nhân lực. Trước mắt, Trường Cao đẳng Đường sắt sẽ liên kết với đối tác nước ngoài để đào tạo. Trong khi lý thuyết có thể được giảng dạy tại Việt Nam, phần thực hành sẽ cần đưa nhân lực ra nước ngoài.”

Các doanh nghiệp Việt đủ năng lực tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao

Các doanh nghiệp Việt chuẩn bị nguồn lực đón đầu dự án thế kỷ

Tại buổi tọa đàm, ông Nguyễn Quang Huy, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả nhận định rằng dự án đường sắt tốc độ cao sẽ mang đến cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về công nghệ và kỹ thuật. Dù vậy, Tập đoàn Đèo Cả đã và đang triển khai các bước chuẩn bị nhằm đón đầu khối lượng thi công lớn từ dự án này.

Về mặt nhân lực, Đèo Cả đã phân tách rõ các cấp độ, từ kỹ sư đến công nhân. Tập đoàn đã thành lập Viện nghiên cứu và khai giảng hai khóa đào tạo đường sắt cho 200 kỹ sư. Song song đó, các trung tâm huấn luyện thực hành tại công trường được thành lập nhằm đào tạo lực lượng lao động phổ thông gắn bó lâu dài với các dự án lớn.

Ở khía cạnh công nghệ, tập đoàn này đã hợp tác với các đối tác quốc tế từ Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu để học hỏi kinh nghiệm, theo dõi quá trình thi công và đưa ra các tư vấn tổ chức quản lý. Ngoài ra, Đèo Cả cũng đã kết hợp với 2 đơn vị đường sắt tại Trung Quốc để tham quan, nghiên cứu và đưa ra các giải pháp công nghệ, đặc biệt trong chuyển đổi số. Tập đoàn này còn định hướng sản xuất đầu máy và toa xe trong nước, nhằm nâng cao tỷ lệ nội địa hóa theo chiến lược của Chính phủ.

Ông Văn Hồng Tuân, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Cienco4 (UPCoM: C4G), cho biết doanh nghiệp đang tích cực chuẩn bị nguồn lực về nhân sự, thiết bị và các điều kiện cần thiết khác. Tuy nhiên, ông thẳng thắn chia sẻ rằng dù sở hữu lực lượng nhân sự khá đông đảo, công ty vẫn đối mặt với nhiều hạn chế, đặc biệt là sự thiếu hụt đội ngũ kỹ sư và công nhân kỹ thuật lành nghề. Thực tế, chất lượng nguồn lao động trong ngành xây dựng ngày càng suy giảm do một bộ phận lớn đã chuyển hướng sang các lĩnh vực khác.

Theo đó, ông Tuân bày tỏ hy vọng rằng trong quá trình triển khai dự án đường sắt tốc độ cao, sẽ có những cơ chế và chính sách đặc thù nhằm phát triển nguồn nhân lực chuyên môn cao cho cả giai đoạn thi công và vận hành sau khi hoàn thành.

Về đầu tư thiết bị, ông cho rằng các doanh nghiệp cần tái cấu trúc và đầu tư mới để sở hữu nguồn lực thiết bị phù hợp, đảm bảo khả năng đáp ứng các yêu cầu khắt khe của dự án.

“Để thực hiện thành công dự án biểu tượng này, rất cần những cơ chế đặc thù cho các doanh nghiệp tham gia. Mong rằng cơ quan quản lý sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, qua đó nâng tầm năng lực và vị thế của mình,” ông Tuân nhấn mạnh.

Các nhà thầu Việt Nam đang đứng trước cơ hội hiếm có khi tham gia dự án đường sắt tốc độ cao – công trình có quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là những thách thức lớn về cơ chế, công nghệ và nguồn nhân lực. Để vượt qua những trở ngại này, không chỉ cần sự nỗ lực tự thân của từng doanh nghiệp, mà còn đòi hỏi sự đồng lòng, hợp tác giữa các đơn vị tham gia, cùng sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý. Đây cũng là cơ hội để nâng tầm năng lực và vị thế của các doanh nghiệp Việt trên bản đồ xây dựng quốc tế.