Người dùng đăng nhập TikTok ở Mỹ từ 0h ngày 19/1 nhận thông báo ứng dụng ngừng hoạt động vì quy định của giới chức Mỹ. “Đạo luật cấm TikTok bắt đầu có hiệu lực tại Mỹ. Điều đó đồng nghĩa bạn không thể sử dụng ứng dụng lúc này. May mắn là Tổng thống đắc cử Donald Trump đã bày tỏ ý định phối hợp với chúng tôi để tìm giải pháp gỡ rào cho TikTok sau khi nhậm chức. Hãy chờ đợi”, thông báo viết.

Tháng 4/2024, Tổng thống Joe Biden ký ban hành Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm soát (PAFACA), trong đó yêu cầu công ty mẹ ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok hoặc ứng dụng video ngắn sẽ bị cấm tại Mỹ trước ngày 20/1. Ông Trump hôm 18/1 cho biết lệnh cấm với TikTok có thể được trì hoãn thêm 90 ngày, nhưng chưa có quyết định cuối cùng.

TikTok được tạo ra năm 2016, là phiên bản dành cho người dùng ngoài Trung Quốc của Douyin – ứng dụng chia sẻ video ngắn của ByteDance. Tháng 11/2017, ByteDance mua ứng dụng nhận diện bài hát Musical.ly (Mỹ) với giá 1 tỷ USD và sáp nhập vào TikTok. Nền tảng này sau đó nhanh chóng tạo ra cơn sốt trên toàn cầu.

Tại Mỹ, vài năm qua ứng dụng này liên tiếp lập kỷ lục về doanh thu và số lượt tải về. Năm 2023, đây là ứng dụng truyền thông xã hội được tải xuống nhiều nhất tại Mỹ, với 47 triệu lượt. Hai vị trí tiếp theo thuộc về Facebook và Instagram với lần lượt 35 triệu lượt và 34 triệu lượt.

Hãng dữ liệu Statista cho biết năm 2020, doanh thu của TikTok tại Mỹ là 1 tỷ USD. Tới 2023, con số này tăng lên 16 tỷ USD, theo số liệu của Financial Times.

Hiện tại, TikTok có khoảng 170 triệu người dùng ở Mỹ. Trong đó, hơn 7 triệu doanh nghiệp coi nền tảng này là nơi quảng cáo hoặc bán sản phẩm, theo số liệu của ứng dụng này.

Tháng 3/2024, hãng tư vấn Oxford Economics công bố nghiên cứu về tác động của TikTok với nền kinh tế lớn nhất thế giới, thông qua khảo sát hơn 1.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB) cùng 7.500 người dùng Mỹ.

Theo đó, các SMB sử dụng TikTok hoặc quảng cáo trên nền tảng này đạt doanh thu gần 15 tỷ USD năm 2023. Nhóm này cũng cho biết các dịch vụ mà ứng dụng cung cấp miễn phí giúp họ tăng trưởng tự nhiên. Quy mô tác động của cả hai việc này lên kinh tế Mỹ khoảng 24,2 tỷ USD năm 2023.

Bên cạnh đó, các SMB sử dụng TikTok đã tạo ra 224.000 việc làm tại Mỹ. Tác động kinh tế được ghi nhận rõ ràng nhất ở California, Texas, Florida, New York và Illinois.

Trong các nhóm ngành được nghiên cứu, TikTok có ảnh hưởng lớn nhất đến lĩnh vực thực phẩm – đồ uống, nếu tính theo số việc làm và doanh thu tạo ra. Theo sau là sức khỏe và dịch vụ doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp nhỏ sử dụng ứng dụng này làm nền tảng quảng cáo đã nộp thuế 5,3 tỷ USD cho chính phủ Mỹ năm ngoái. Khoảng 39% chủ doanh nghiệp được khảo sát cho biết TikTok có vai trò lớn trong kinh doanh của họ. 69% tiết lộ ứng dụng này giúp họ tăng doanh số bán hàng trong năm qua.

Theo báo cáo, ngoài người dùng, chính TikTok cũng đóng góp cho kinh tế Mỹ. Hoạt động của ứng dụng này tại đây đã góp phần tạo ra hơn 59.000 việc làm, góp phần tạo ra 8,5 tỷ USD cho GDP Mỹ và 2 tỷ USD thuế.

Dù vậy, nghiên cứu của Oxford Economics được thực hiện trước thời điểm nền tảng thương mại điện tử TikTok Shop ra mắt tại đây. TikTok Shop hiện được coi là cỗ máy kiếm tiền mới của TikTok.

Tuy nhiên, sự phổ biến của TikTok cũng khiến họ đối mặt với hàng loạt thách thức pháp lý. Tại Mỹ, nền tảng này từng nộp phạt 5,7 triệu USD năm 2019 để dàn xếp cáo buộc vi phạm quyền riêng tư của trẻ em. Cùng năm đó, giới chức bắt đầu cảnh báo về tầm ảnh hưởng của TikTok. Họ kêu gọi điều tra thương vụ mua Musical.ly và nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia của nền tảng này cũng như các ứng dụng khác của doanh nghiệp Trung Quốc.

Năm 2020, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump từng cố gắng cấm TikTok và WeChat của Trung Quốc, gọi mạng xã hội của ByteDance là “mối đe dọa”. Dù vậy, động thái này sau đó bị tòa án Mỹ ngăn cản.

Tháng 6/2022, BuzzFeed đưa tin nhân viên ByteDance tại Trung Quốc được tiếp cận dữ liệu không công khai của người dùng TikTok. Nền tảng sau đó khẳng định họ luôn bảo mật thông tin và tiết lộ đã chuyển dữ liệu người dùng sang máy chủ tại Mỹ, do hãng công nghệ Oracle quản lý. Dù vậy, AP cho biết điều này không thể dập tắt mối nghi ngờ của Washington về khả năng giới chức Trung Quốc tiếp cận dữ liệu người dùng Mỹ.

Năm 2023, Nhà Trắng yêu cầu các cơ quan liên bang xóa ứng dụng này khỏi thiết bị di động của chính phủ. CEO TikTok Shou Zi Chew cũng phải trải qua phiên điều trần kéo dài 6 tiếng trước Quốc hội Mỹ. Trong đó, ông nỗ lực phủ nhận ngờ vực rằng TikTok và ByteDance có mối liên hệ với chính phủ Trung Quốc.

Theo Live Data Technologies, nền tảng chuyên theo dõi sự thay đổi việc làm tại các doanh nghiệp, đến cuối 2024, TikTok có khoảng 17.000 nhân sự tại Mỹ. Tuy nhiên, nhân viên và lãnh đạo công ty đã dần rời đi trước đó. Khi thông tin về lệnh cấm xuất hiện, tỷ lệ nghỉ việc tại đây nửa cuối năm ngoái tăng 38% so với 2023.

TikTok hiện có khoảng 1,2-1,8 tỷ người dùng trên thế giới. Các thị trường lớn nhất của họ là Indonesia và Brazil. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng người dùng tại Mỹ vẫn đem lại giá trị lớn nhất. Nền tảng này kiếm tiền chủ yếu nhờ quảng cáo, cũng như bán hàng trên TikTok Shop. Thông thường, các mạng xã hội kiếm được doanh thu trên mỗi người dùng cao nhất là tại Mỹ.

“Mỹ là thị trường lời lãi nhất đến nay”, Mark Zgutowicz – nhà phân tích tại Benchmark Company cho biết trên New York Times. Ông ước tính TikTok đạt doanh thu 10 tỷ USD tại nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm ngoái, trên tổng 20-25 tỷ USD doanh thu toàn cầu.

Đầu tuần này, truyền thông Mỹ đưa tin giới chức Trung Quốc xem xét phương án bán hoạt động TikTok tại Mỹ cho CEO Tesla Elon Musk nếu thua kiện tại tòa tối cao. Trên CNBC, Angelo Zino – Phó giám đốc nghiên cứu CFRA ước tính nếu ByteDance quyết định bán TikTok Mỹ, bên mua có thể phải trả 40-50 tỷ USD. Tính toán này dựa trên số người dùng và doanh thu các ứng dụng đối thủ của ứng dụng.

Dù vậy, các nhà phân tích tại Bloomberg Intelligence cho rằng việc tìm được người mua sẽ rất thách thức. Vì người này vừa phải có tiềm lực kinh tế, vừa có khả năng giải quyết mối lo của giới chức về quyền bảo mật dữ liệu. Mở rộng mảng quảng cáo của TikTok cũng là nhiệm vụ khó khăn.

Hà Thu (tổng hợp)