Ngày 18/6/2025, Viện Nghiên cứu phát triển TP. HCM (HIDS) đã tổ chức Hội thảo tham vấn “Hệ sinh thái chuyển đổi xe điện 2 bánh trên địa bàn TP. HCM”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Thanh Bình – Phó Viện trưởng HIDS cho biết: Trong bối cảnh ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc chuyển đổi phương tiện giao thông cá nhân từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch đã trở thành yêu cầu cấp bách, đặc biệt là tại các đô thị lớn như TP. HCM.

Với vai trò là đô thị đầu tàu của cả nước, TP. HCM xác định cần đi tiên phong trong việc hiện thực hóa mục tiêu này, trước hết là thông qua việc chuyển đổi sang xe điện, đặc biệt là xe 2 bánh, loại phương tiện chiếm tỷ lệ áp đảo trong giao thông cá nhân. Tuy nhiên, việc thay thế hơn 8 triệu xe máy xăng hiện có trên địa bàn thành phố không thể diễn ra trong một sớm một chiều, mà cần có lộ trình hợp lý, có trọng tâm.

TP. HCM lên kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe xăng nhóm tài xế công nghệ và giao hàng sang xe điện (Ảnh minh họa)

Theo ông Trần Thanh Bình, sau quá trình nghiên cứu và đánh giá, đơn vị tư vấn đã xác định nhóm tài xế công nghệ và giao hàng, với khoảng 400.000 người, là nhóm mục tiêu ưu tiên trong giai đoạn đầu. Lý do vì nhóm này có tần suất di chuyển cao nhất (từ 80 – 200 km/ngày), phát thải vượt so với người dùng thông thường, đồng thời cũng là đối tượng được hưởng lợi ích kinh tế rõ ràng khi sử dụng xe điện và có mức độ tổ chức, kết nối cao thông qua các nền tảng số. Vì thế, nếu bắt đầu từ đối tượng này sẽ có khả năng tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Nhóm nghiên cứu kỳ vọng hoàn tất các thủ tục trong năm 2025 để có thể triển khai ngay từ tháng 1/2026. Mục tiêu chuyển đổi tối thiểu 80% phương tiện của tài xế công nghệ và giao hàng sử dụng xe 2 bánh trong 2 năm. Đến năm 2028, toàn bộ xe máy 2 bánh của tài xế công nghệ và nhân viên giao hàng trên địa bàn TP. HCM sẽ được chuyển đổi sang xe điện.

Ủng hộ chiến lược chuyển đổi phương tiện sử dụng nhiên liệu xanh song, bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc Đối ngoại của Grab Việt Nam, nhìn nhận đây sẽ là cuộc chuyển đổi vô cùng thách thức. Bởi đề án của thành phố sẽ tác động tới hàng trăm nghìn tài xế công nghệ 2 bánh, đối tượng dễ bị tổn thương và có mức sống thấp hơn so với mức trung bình của thành phố.

Phần lớn đối tác tài xế của Grab hiện nay là những người làm việc bán thời gian, coi việc lái xe trên nền tảng là công việc thứ 2, là nguồn thu nhập phụ. Khi bắt buộc các tài xế phải lựa chọn phương tiện khác để kiếm thêm thu nhập thì khả năng rất lớn họ sẽ rời bỏ nền tảng, ảnh hưởng trực tiếp tới sinh kế của tài xế trong thời gian ngắn hạn, đồng thời ảnh hưởng tới giá cước chung trên thị trường.

Tài xế của Grab, Be chủ yếu là sinh viên, người làm việc bán thời gian và khó tiếp cận tín dụng (Ảnh minh họa)

Bên cạnh đó, giá thành của xe điện hiện còn khá cao. Đơn cử, một chiếc xe điện rẻ nhất có giá trên thị trường khoảng trên 30 triệu đồng, trong khi một xe xăng thông thường chỉ cần chưa tới 20 triệu đồng là có thể sở hữu. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng hỗ trợ xe điện còn yếu. Trên địa bàn TP. HCM hiện mới chỉ có khoảng 600 trạm sạc, trong khi Singapore diện tích nhỏ hơn nhiều nhưng có tới 6.700 trạm sạc công cộng, Trung Quốc có tới 3,3 triệu trạm sạc công cộng, chưa tính các trạm sạc tư nhân.

“Ngay cả khi thành phố có kế hoạch kết nối các doanh nghiệp như Grab với các tổ chức tín dụng để triển khai cơ chế vay ưu đãi cho tài xế thì điểm tín dụng CIC của tài xế cũng sẽ là một rào cản. Họ sẽ không có tài sản thế chấp hoặc chứng nhận công việc ổn định làm bảo lãnh được các tổ chức tín dụng chấp nhận. Chưa kể, trong số 400.000 tài xế đang hoạt động trên địa bàn thành phố hiện nay có rất nhiều người đến từ địa phương lân cận. Vậy các chính sách hỗ trợ của chúng ta thế nào? Có vươn tới các tài xế đó hay không hay chỉ khu trú lại bộ phận tài xế đã đăng ký tạm trú, thường trú tại thành phố?”, bà Đặng Thùy Trang đặt vấn đề.

Đồng quan điểm, đại diện Be Group chia sẻ: Số lượng tài xế hoạt động bán thời gian, là đối tượng sinh viên ban ngày, đi học, tối mở app chạy Be khá lớn. Với những đối tượng này, nếu yêu cầu sở hữu xe điện để thực hiện thêm một công việc khác thì sẽ rất khó; còn nếu không cho các bạn đăng ký chạy trên app thì không công bằng, khó chuyển về phía doanh nghiệp kết nối. Ngay cả với các tài xế chạy toàn thời gian thì cũng sẽ rất khó tiếp cận các chính sách ưu đãi về tín dụng.