Thua lỗ lớn, Hòa Phát quyết trả lại mỏ quặng trong nước

Quặng sắt cùng với than là 2 nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất trong sản xuất thép. Việt Nam hiện vẫn còn một số mỏ quặng sắt có dư địa khai thác, tuy nhiên hiệu quả kinh tế khi đưa vào vận hành là một bài toán nan giải.

Vào tháng 4/2016, CTCP Đầu tư Khoáng sản An Thông – công ty thành viên thuộc Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG) đã có văn bản gửi Phó Thủ tướng và các Bộ, ngành xin trả lại 2 điểm mỏ quặng sắt là Tùng Bá và Cao Vinh – Khuôn Làng, nằm trên địa bàn huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang.

Lý do được Hòa Phát đưa ra là do đặc điểm thân quặng mỏng, kéo dài, hàm lượng quặng thấp, dẫn tới giá thành khai thác cao, không thể cạnh tranh với giá quặng trên thị trường quốc tế. Thực tế, giá quặng sắt thế giới từ đầu năm 2014 đến thời điểm đó đã giảm sâu từ 30% – 50%, khiến khai thác trở nên không hiệu quả. Tính đến hết năm 2015, An Thông đã lỗ lũy kế 204 tỷ đồng vì dự án này.

Không chỉ chi phí khai thác cao, doanh nghiệp còn phải gánh thêm nhiều khoản phí như tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tiền sử dụng số liệu địa chất và chi phí bảo vệ môi trường – tất cả những yếu tố này khi phân bổ vào giá thành một tấn quặng khiến sản phẩm đội chi phí lên đáng kể. Hòa Phát thừa nhận “càng khai thác càng thua lỗ”, nếu tiếp tục duy trì sẽ có nguy cơ phá sản.

Hòa Phát trả lại 2 mỏ quặng sắt tại Hà Giang vì thua lỗ

Kiến nghị Chính phủ khai thông nguồn quặng nội địa

Hiện nay, Hòa Phát vẫn chủ yếu nhập khẩu quặng sắt từ nước ngoài, trong đó có sở hữu và khai thác mỏ tại Úc. Việc vận hành khai thác mỏ này cũng phụ thuộc lớn vào diễn biến giá quặng thế giới – thường chỉ được khởi động khi giá ở mức cao và đóng dần khi giá thấp.

Để giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu và tối ưu lợi nhuận, trong buổi làm việc với Thường trực Chính phủ ngày 10/2/2025, Chủ tịch Hòa Phát, ông Trần Đình Long đã đề xuất cho phép sớm khai thác lại các mỏ quặng lớn trong nước, điển hình là Quý Xa (Lào Cai) và Thạch Khê (Hà Tĩnh).

Vị tỷ phú này nhấn mạnh: “Việt Nam hiện có 2 mỏ lớn là Quý Xa và Thạch Khê. Trong đó, mỏ Quý Xa (huyện Văn Bàn – Lào Cai) đã được khai thác, nhưng theo thông tin mới nhất, giấy phép khai thác đã bị thu hồi. Hiệp hội Thép Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ sớm tổ chức đấu thầu khai thác trong quý I/2025 để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu trong nước. Nếu để mỏ không được khai thác, tài nguyên sẽ bị lãng phí trong khi ngành thép vẫn phải chi ngoại tệ nhập khẩu.

Trong khi đó, mỏ sắt Thạch Khê tại Hà Tĩnh là mỏ lớn nhất Đông Nam Á với trữ lượng khoảng 500 triệu tấn. Việc đưa mỏ Thạch Khê vào khai thác không chỉ giúp chủ động nguồn nguyên liệu cho ngành thép trong nước, mà còn tiết kiệm đáng kể lượng ngoại tệ phải chi cho nhập khẩu quặng sắt mỗi năm”.

Hòa Phát muốn khai thác mỏ quặng sắt trong nước (Ảnh: Nhật Bắc)

Mới đây, trong buổi họp với đoàn công tác Bộ Công Thương, ông Mai Văn Hà, Giám đốc CTCP Thép Hòa Phát Dung Quất cũng kiến nghị Trung ương có chủ trương sớm khai thác 2 mỏ trên. Đối với việc xử lý hàm lượng kẽm tại mỏ sắt Thạch Khê, Hòa Phát có dây chuyền công nghệ hiện đại đảm bảo tách, thu hồi kẽm tại quặng.

Hiện tại, Tập đoàn đang triển khai các dự án lớn như Dung Quất 2 (công suất 5,6 triệu tấn/năm), nhà máy ray đường sắt (700.000 tấn/năm) tại Quảng Ngãi và sắp tới là khu liên hợp thép ở Phú Yên (6 triệu tấn/năm). Việc tự chủ được nguồn nguyên liệu đầu vào là điều kiện then chốt để Hòa Phát mở rộng công suất, nâng cao năng lực cạnh tranh trong dài hạn.