Chỉ tay về cánh đồng cỏ mombasa hút tầm mắt, ông Nguyễn Văn Minh, Trưởng ban Trồng trọt Vinamilk Green Farm Tây Ninh, cho biết đơn vị đã dành 3 năm không làm gì để đất được nghỉ ngơi, thanh lọc các chất tồn dư, trở về trạng thái tự nhiên nhất. Khoảng thời gian đó, những chuyên gia nông nghiệp Vinamilk, Nhật Bản… ăn ngủ cùng đất để hiểu một cách tường tận nhất về mảnh đất này.

Đây chính là bước khởi đầu để vùng đất cằn cỗi trước đây trở thành 500 ha đất đai màu mỡ, đạt chuẩn Organic châu Âu, một trong những tiêu chuẩn nông nghiệp khắt khe nhất hiện nay.

Để hiểu thêm về hành trình này, hơn 30 chuyên gia và nhân sự đang làm việc trong lĩnh vực phát triển bền vững tại nhiều doanh nghiệp, đơn vị hàng đầu tại Việt Nam có chuyến trải nghiệm trang trại Green Farm Tây Ninh. Trong chuyến đi, những chiếc xe điện chở các vị khách đến các khu vực chăn nuôi, trồng trọt, xử lý chất thải… tận mắt tìm hiểu cách Vinamilk “mở khóa” tự nhiên, biến vùng đất vốn nắng gió, cằn cỗi hoang hóa thành một trang trại với mệnh danh “resort bò sữa” theo định hướng bền vững.

Hoạt động thuộc chương trình Sustainability Connect Trip & Talk do Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) tổ chức, với chủ đề “Mở khóa tự nhiên, phát triển bền vững”.

Vòng tuần hoàn sinh thái “không thứ gì bị bỏ đi”

Chất thải gia súc vốn là vấn đề nhức nhối của mọi mô hình chăn nuôi nay trở thành nguyên liệu để cải tạo đất. Đưa đoàn khách đến gần chiếc xe chở phân bón hữu cơ đã qua xử lý, ông Minh bốc một nắm phân bò đã ủ ít nhất 15 ngày và mời mọi người tận tay kiểm chứng. Phân hoàn toàn khô ráo, không còn mùi khó chịu. Một vòng tuần hoàn đất đã dần được hình thành. Sắp tới đây, doanh nghiệp còn sử dụng phần mềm để đánh giá sức khỏe đất.

Theo bà Nguyễn Quỳnh Nga, Phó giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của VCCI, những thực hành trang trại Vinamilk Green Farm Tây Ninh là một ví dụ cụ thể cho cách tiếp cận “mở khóa tự nhiên”, tạo vòng tuần hoàn xanh khép kín và lan tỏa lợi ích ra cộng đồng.

“Vinamilk đã chứng minh tự nhiên là chìa khóa giúp chúng ta giải quyết những thách thức từ an ninh lương thực và khả năng cạnh tranh quốc tế cho nông nghiệp Việt Nam”, bà Nga nhấn mạnh.

Quy trình quản lý chất thải tại trang trại khiến gần như không có gì bị bỏ phí. Ngoài việc biến 30-45 tấn phân bò mỗi ngày thành nguồn phân bón hữu cơ giàu dinh dưỡng, lượng khí metan sinh ra trong quá trình xử lý ủ phân cũng được thu gom vào hệ thống biogas. Nguồn năng lượng tái tạo này được sử dụng để nấu nước, thanh trùng sữa cho bê, sấy quần áo nhân viên, sấy cỏ… giúp trang trại tiết kiệm hơn 100 triệu đồng tiền điện mỗi tháng.

Đáng chú ý, hệ thống sấy cỏ do chính nhân viên trang trại sáng chế. Hoạt động theo nguyên lý sấy chè, cỏ mombasa tươi có thể được sấy ở nhiều mức độ theo nhu cầu của bò và đạt chất lượng tương đương nhập khẩu. “Nhờ đó, trang trại tự chủ sản xuất cỏ sấy ngay tại chỗ với giá chỉ khoảng 2.000 đồng/kg, rẻ hơn hơn 10 lần so với cỏ nhập khẩu trước đây”, bà Kiều Linh, Giám đốc Chăn nuôi Thú y tại Green Farm Tây Ninh cho biết.

Cỏ tươi mới cắt, được sấy cho bò bê ăn trong ngày nên luôn giữ độ tươi mới và dinh dưỡng. “Tuy là cỏ trang trại tự sấy, nhưng vẫn phải kiểm tra từ cỏ đầu vào đến đánh giá thành phẩm sau sấy rồi mới đưa vào ‘nhà bếp’ để chế biến thức ăn theo quy trình khép kín, đảm bảo sức khỏe cho đàn bò”, bà Kiều Linh bổ sung.

Điểm đến của những xe cỏ, bắp sau chế biến chính là những khu nhà ở của đàn bò, bê. Bước chân vào khu chuồng, các đoàn tham quan đều có chung cảm nhận đây là “nơi mát nhất” của trang trại với nhiệt độ luôn ở mức 27-28 độ C và hoàn toàn không có mùi khó chịu dù là đàn bò gần nghìn con bao quanh.

Điều này có được nhờ hệ thống làm mát với hàng chục chiếc quạt khổng lồ cùng thiết kế chuồng thông gió, thoáng khí. Dàn phun sương tự động tạo những cơn “mưa nhân tạo” đều đặn ba phút mỗi lần, giúp hạ nhiệt và giảm stress cho bò. Hệ thống tấm pin mặt trời trên mái chuồng vừa giúp giảm nhiệt độ, vừa tạo nguồn điện sạch.

Vinamilk không tận dụng tối đa diện tích đất để tăng đàn mà thiết kế 9 hồ nước nằm xen kẽ với mảng xanh, biến trang trại thành “resort” cho bò sữa. Những hồ nước vừa dự trữ, lưu thông tuần hoàn nước, vừa đóng vai trò “máy điều hòa, cấp ẩm” giúp không khí luôn mát mẻ, dễ chịu cho đàn bò sữa, vốn là loài hợp với khí hậu ôn đới.

Trang trại định dạng từng cá thể bò thông qua chip điện tử để theo dõi sức khỏe, hoạt động và thiết kế các chế độ chăm sóc phù hợp. Thức ăn cũng được quản lý bằng phần mềm, căn chỉnh khẩu phần theo độ tuổi, tình trạng và phối trộn hơn 20 loại hạt, cỏ… nhiều dinh dưỡng. Robot sẵn sàng phục vụ thức ăn và phát nhạc thư giãn, máy massage tự động “gãi ngứa” khi bò đến gần…

Dù sử dụng rất nhiều thiết bị công nghệ nhưng trong việc chăm sóc bò sữa, doanh nghiệp lại luôn tập trung vào tiêu chí “tạo ra môi trường sống gần gũi thiên nhiên, hạn chế sự can thiệp của con người và để bò sữa được thoải mái, ăn ngủ, vận động theo nhu cầu, sinh hoạt theo những tập tính tự nhiên vốn có…”, bà Kiều Linh nhấn mạnh.

Từ “mở khóa” thiên nhiên đến mục tiêu Net Zero

Song song với xây dựng vòng tuần hoàn đất, nước, xử lý chất thải… bên trong trang trại, Vinamilk còn mở rộng ra cộng đồng địa phương, tạo nên một vùng nông nghiệp vệ tinh của các trang trại được phát triển theo hướng bền vững.

Nguồn phân bón hữu cơ được xử lý bên trong trang trại cũng sẽ cung cấp cho nông dân bên ngoài, hỗ trợ nông dân canh tác theo chuẩn thực hành nông nghiệp tốt, đảm bảo chất lượng. Năm 2024, doanh nghiệp bao tiêu hơn 365.000 tấn bắp sinh khối từ nông dân địa phương, tăng thu nhập cho bà con. “Người dân trở thành một mắt xích trong chuỗi giá trị bền vững, được hưởng lợi ích và từ đó tham gia sâu cùng với doanh nghiệp”, đại diện Vinamilk chia sẻ.

Nói thêm về khía cạnh giảm phát thải khí nhà kính, ông Nguyễn Huỳnh Thanh Phong – Giám đốc Phát triển Bền vững Bureau Veritas Việt Nam, đánh giá cao việc Vinamilk ưu tiên giảm “thật” tại nguồn, thay vì bù đắp bằng việc mua tín chỉ carbon bên ngoài, triển khai theo một lộ trình cụ thể để đạt được Net Zero vào năm 2050.

Ông Phong lấy ví dụ từ chính sáng kiến sấy cỏ tại trang trại, không chỉ giúp doanh nghiệp tự chủ hơn, mà đồng thời kiểm soát và giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính từ quá trình sản xuất, vận chuyển nếu nhập khẩu từ nước ngoài. Hay việc kết hợp với nông dân giúp Vinamilk quản lý tốt hơn lượng phát thải khí nhà kính trong chuỗi cung ứng của mình.

Các vị khách trong đoàn tham quan cho rằng, tham khảo lộ trình và cách “mở khóa thiên nhiên” từ Vinamilk giúp các doanh nghiệp chủ động hơn trong việc triển khai các tiêu chuẩn quốc tế cũng như thực hành ESG. Điều này càng ý nghĩa trong bối cảnh “phát triển bền vững” là một trong những từ khóa chiến lược của nhiều doanh nghiệp, khi mà giá trị kinh tế sẽ luôn đi đôi với phát triển bền vững.

Sau gần 20 năm đầu tư phát triển, Vinamilk hiện quản lý 14 trang trại tại Việt Nam và một trang trại tại Lào, trong đó có 4 trang trại được xây dựng theo mô hình trang trại sinh thái Green Farm. Các trang trại đều được quản lý, vận hành theo các tiêu chuẩn quốc tế và thực hành phát triển bền vững. Vinamilk hiện triển khai các chương trình mời người tiêu dùng đến tham quan trang trại, tìm hiểu quy trình chăn nuôi bò sữa, sản xuất sữa nguyên liệu chuẩn quốc tế. Hoạt động thu hút cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc nguyên liệu, chất lượng sản phẩm.

Nội dung: Hoàng Anh | Ảnh: Quang Định, Vina