Sáng 19/03/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư đã tổ chức Hội thảo “Cơ hội đầu tư trong bối cảnh mới”, thu hút sự tham gia của lãnh đạo các bộ, ngành, chuyên gia kinh tế – tài chính, cùng đại diện nhiều ngân hàng, công ty chứng khoán và doanh nghiệp trong và ngoài nước. Hội thảo là diễn đàn quan trọng để thảo luận về sự dịch chuyển sang nền kinh tế số, đánh giá những tác động của AI, Blockchain và Fintech đối với thị trường vốn và tài chính, đồng thời đưa ra các giải pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tối đa tiềm năng của cuộc cách mạng công nghệ này.

Trong bối cảnh này, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, xác định chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là “đột phá quan trọng hàng đầu” trong chiến lược phát triển kinh tế. Chính phủ cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam nằm trong nhóm 3 quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI, đồng thời xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và công nghiệp bán dẫn nhằm thúc đẩy kinh tế số.

Chuyển đổi số: Cơ hội hay sức ép sinh tồn?

Trong thời đại công nghệ 4.0, chuyển đổi số không chỉ là lợi thế mà còn là yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp. Theo Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê), tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số tại Việt Nam đã tăng từ 28% năm 2020 lên 52% vào cuối năm 2024, trong đó các ngành tài chính, thương mại điện tử và sản xuất công nghiệp dẫn đầu. Tuy nhiên, vẫn còn 48% doanh nghiệp chưa có chiến lược số hóa rõ ràng, điều này đặt ra nguy cơ tụt hậu nghiêm trọng trong bối cảnh toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang nền kinh tế số.

Theo GS-TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư Nước ngoài (VAFIE), “Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu nhờ vào chuyển đổi số. Nếu doanh nghiệp không thích ứng kịp, họ sẽ sớm bị đào thải ngay trên chính thị trường nội địa”.

GS-TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE). Ảnh: Phạm Thắng.

Bên cạnh đó, chính sách thúc đẩy công nghệ AI đang được triển khai mạnh mẽ. Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam hiện có khoảng 200 doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực AI, trong đó 30% tập trung vào tài chính – ngân hàng và thương mại điện tử. Chính phủ cũng đặt mục tiêu phát triển nền tảng dữ liệu lớn và hệ thống AI nội địa để giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.

AI: Công cụ đột phá cho doanh nghiệp

AI đang là chìa khóa giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình vận hành, phân tích dữ liệu lớn và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Theo McKinsey Global Institute, AI có thể giúp tăng năng suất lao động lên 40% trong vòng 10 năm tới và đóng góp thêm 13 nghìn tỷ USD vào GDP toàn cầu vào năm 2030.

Tại Việt Nam, các tập đoàn lớn như FPT, Viettel, VNG đang dẫn đầu xu hướng đầu tư vào AI. Theo ông Đoàn Hữu Hậu, Giám đốc Dịch vụ Chuyển đổi số và Ứng dụng AI tại FPT Digital, “AI đang giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chuỗi cung ứng, nâng cao trải nghiệm khách hàng và mở ra các cơ hội đầu tư mới”.

AI cũng đang thay đổi ngành tài chính. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thử nghiệm AI trong phân tích tín dụng, giúp giảm 35% tỷ lệ nợ xấu trong các khoản vay cá nhân nhờ vào các mô hình dự đoán rủi ro tài chính tiên tiến. Các ứng dụng AI còn được sử dụng để phát hiện gian lận, tối ưu hóa giao dịch chứng khoán và tự động hóa quy trình xử lý hồ sơ tín dụng.

Blockchain: Minh bạch hóa tài chính và chuỗi cung ứng

Blockchain không chỉ giới hạn trong tiền mã hóa mà còn được ứng dụng rộng rãi trong tài chính phi tập trung (DeFi), hợp đồng thông minh và chuỗi cung ứng số. Theo ông Phạm Xuân Dũng, Giám đốc Khoa học Dữ liệu tại TCBS, “Blockchain có thể cách mạng hóa giao dịch tài chính, giúp doanh nghiệp nâng cao độ tin cậy trong giao dịch, đồng thời giảm thiểu rủi ro thanh toán”.

Việt Nam hiện nằm trong top 10 thế giới về mức độ ứng dụng Blockchain, nhưng hành lang pháp lý vẫn chưa hoàn thiện, tạo ra nhiều thách thức trong việc quản lý tài sản số và hợp đồng thông minh. Nếu không có các chính sách rõ ràng, doanh nghiệp Việt Nam có thể gặp rủi ro lớn về tính hợp pháp và bảo mật dữ liệu khi ứng dụng công nghệ này.

Fintech: Động lực đổi mới nhưng cần hành lang pháp lý vững chắc

Fintech đang làm thay đổi cục diện ngành ngân hàng – tài chính tại Việt Nam, với quy mô thị trường ước tính đạt hơn 18 tỷ USD vào năm 2025 và mức tăng trưởng hàng năm trên 30%.

Theo TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, “Thách thức lớn nhất đối với Fintech tại Việt Nam vẫn là hành lang pháp lý chưa theo kịp tốc độ phát triển công nghệ, đặc biệt trong quản lý dữ liệu cá nhân và bảo vệ người tiêu dùng”.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV. Ảnh: Phạm Thắng.

Dù có nhiều cơ hội, doanh nghiệp Fintech vẫn đối mặt với các rào cản về quy định pháp lý, bảo mật dữ liệu và niềm tin của khách hàng. Theo Ngân hàng Nhà nước, đến năm 2025, việc phát triển một khung pháp lý toàn diện cho Fintech sẽ là ưu tiên hàng đầu nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường.

Doanh nghiệp Việt Nam đã sẵn sàng?

Bất chấp những cơ hội lớn từ công nghệ, doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều rào cản trong quá trình chuyển đổi số. TS Cấn Văn Lực cho rằng, “Chuyển đổi số không chỉ là việc đầu tư vào công nghệ, mà còn là thay đổi tư duy quản trị và chiến lược kinh doanh. Nếu doanh nghiệp chỉ chạy theo xu hướng mà không có kế hoạch dài hạn, sẽ khó đạt được hiệu quả bền vững”.

Để bắt kịp cuộc đua công nghệ, doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào ba yếu tố chính: nâng cao chất lượng nhân lực số, đầu tư vào hạ tầng công nghệ, và hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. Nếu tận dụng tốt những cơ hội này, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm công nghệ tài chính và trí tuệ nhân tạo hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra với tốc độ chóng mặt và đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam. AI, Blockchain và Fintech không còn là lựa chọn, mà là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Những ai chậm chân trong cuộc đua này có thể sẽ bị bỏ lại phía sau.