Khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 40% GDP. Trong đó, doanh nghiệp tư nhân góp hơn 24%, hộ kinh doanh trên 23% và kinh tế tập thể (hợp tác xã) gần 3%. Khối tư nhân còn góp hơn 30% vào ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, tại hội thảo “Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam” do Huba tổ chức ngày 21/3, nhiều doanh nghiệp tư nhân bày tỏ sự bất bình vì cho rằng luôn bị đối xử thiếu công bằng so với doanh nghiệp nhà nước.

Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Vietravel Airlines, chia sẻ rằng trong ngành hàng không, doanh nghiệp tư nhân gần như “tự bơi” mà không có sự hỗ trợ từ nhà nước. Minh chứng rõ nét là trong giai đoạn Covid-19, ngân sách được phân bổ để hỗ trợ doanh nghiệp nhà nước, trong khi khối tư nhân không nhận được bất kỳ chính sách tương tự nào. Điều này khiến họ đối mặt với nhiều khó khăn và hạn chế cơ hội phát triển.

Không chỉ vậy, hình thức hợp tác công tư (PPP) vẫn chưa tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân. Ông Kỳ đề xuất cần tạo sân chơi bình đẳng, coi kinh tế nhà nước, tư nhân và hộ cá thể là ba trụ cột chính của nền kinh tế, thay vì phân tầng gây ra sự bất công bằng.

Đồng quan điểm, ông Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Tập đoàn IPPG, đề xuất nhà nước cần tạo cơ chế bình đẳng để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận các nguồn lực, bao gồm đất đai, tài chính và các dự án hạ tầng quan trọng.

Ông dẫn chứng việc các vị trí bất động sản đắc địa tại TP HCM chủ yếu do nhà nước sở hữu nhưng chưa khai thác hiệu quả. Nếu giao cho doanh nghiệp tư nhân, các mặt bằng này có thể trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ đẳng cấp, thu hút khách du lịch và tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển.

Doanh nghiệp tư nhân không chỉ gặp khó trong nước mà còn vướng rào cản xuất khẩu khi không được nhà nước hỗ trợ. Ông Trần Việt Anh, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn, cho biết khi Mỹ áp thuế chống bán phá giá với ngành nhựa, doanh nghiệp Malaysia và Thái Lan được chính phủ hỗ trợ kháng nghị thành công, còn doanh nghiệp Việt Nam phải tự xoay xở, chịu thuế cao suốt 15 năm. Điều này khiến họ e ngại mở rộng thị trường quốc tế.

Ngoài ra, các rào cản thủ tục hành chính cũng đang kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân. Nhiều hộ kinh doanh cá thể dù có doanh thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm vẫn không dám chuyển đổi thành doanh nghiệp do lo ngại các thủ tục phức tạp và môi trường kinh doanh chưa thực sự minh bạch. Ông Việt Anh đề xuất cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi thành doanh nghiệp để họ có thể phát triển bền vững.

Ở góc độ cải cách thể chế, ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, nhấn mạnh rằng cần xóa bỏ cơ chế “xin – cho” trong cấp phép, đẩy mạnh chính phủ điện tử để minh bạch hóa quy trình đầu tư, nâng cao tỷ lệ đầu tư hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bà Lã Thị Lan, Tổng giám đốc Tập đoàn Đầu tư Tiến Lộc, cũng đề xuất cải thiện môi trường pháp lý để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận đất đai, vốn dễ dàng hơn. Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và viện nghiên cứu nhằm tăng cường đầu tư vào R&D, giúp doanh nghiệp nội địa tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Từ những ý kiến trên, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Huba, đề xuất Chính phủ đặt KPI cụ thể cho từng bộ ngành, địa phương để đo lường hiệu quả chính sách, đảm bảo cải cách thực sự mang lại thay đổi cho doanh nghiệp tư nhân.

Tiếp nhận các phản ảnh của doanh nghiệp, bà Bùi Thu Thủy, Phó cục trưởng Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể (Bộ Tài chính), cho biết Cục đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết về kinh tế tư nhân để trình Chính phủ và Trung ương trong tuần tới. Dự thảo này tập trung vào nhiều vấn đề quan trọng, trong đó có việc làm rõ quy định “không hình sự hóa quan hệ kinh tế” trong Bộ luật Hình sự và phối hợp với ngành công an để cụ thể hóa nội dung này.

Cục cũng ghi nhận nhiều đề xuất từ doanh nghiệp như không cần đợi khung pháp lý mới để triển khai lĩnh vực mới. Ngoài ra, nhà nước cần dành diện tích tối thiểu trong khu công nghiệp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, miễn giảm thuế ba năm đầu cho doanh nghiệp mới và áp dụng chính sách bảo lãnh tín dụng theo mô hình Nhật Bản.

Một số đề xuất khác như yêu cầu doanh nghiệp FDI liên kết và chuyển giao công nghệ, phân công rõ vai trò giữa doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận thị trường toàn cầu. Cục cũng xem xét cung cấp phần mềm miễn phí cho doanh nghiệp siêu nhỏ và thay thế thuế khoán bằng ngưỡng doanh thu nhất định để yêu cầu thành lập doanh nghiệp.

Thi Hà