Theo Bộ Công Thương, ngày 1/8 vừa qua, Nhà Trắng đã công bố sắc lệnh mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc điều chỉnh thuế đối ứng đối với 69 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, Việt Nam được giảm mức thuế đối ứng từ 46% xuống còn 20%.

Chứng khoán VCBS nhận định Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên đạt được thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ – điều này củng cố vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời mở ra thêm dư địa cho xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

So với các nước trong khu vực, mức thuế 20% mà Mỹ áp dụng với Việt Nam thấp hơn đáng kể so với Lào và Myanmar (40%), Brunei (25%) hay Ấn Độ (25%). Điều này tạo lợi thế rõ rệt cho hàng xuất khẩu Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, mức thuế này vẫn cao hơn một số quốc gia như Campuchia, Indonesia, Malaysia hay Thái Lan – hiện ở mức 19%. VCBS cho rằng mức chênh lệch này là rất thấp và Việt Nam vẫn có những lợi thế sản xuất và thu hút vốn đầu tư nước ngoài vượt trội, giúp giữ vững vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việt Nam chịu mức thuế 20%, thấp hơn nhiều so với Lào, Myanmar, Brunei hay Ấn Độ

Một điểm đáng chú ý trong sắc lệnh của Tổng thống Mỹ nói chung, là việc áp mức thuế đối ứng lên tới 40% đối với tất cả hàng hóa trung chuyển nhằm né thuế nhập khẩu.

VCBS lưu ý rằng hiện vẫn còn nhiều khía cạnh cần được làm rõ liên quan đến định nghĩa “hàng hóa trung chuyển” – đặc biệt là các tiêu chí như nguyên tắc xuất xứ, tỷ lệ nội địa hóa trong sản xuất, giá trị gia tăng tại nước xuất khẩu, và các quy định liên quan khác.

Theo pháp luật Mỹ, việc cố tình khai báo sai nhằm che giấu nguồn gốc thực sự của hàng hóa bị xem là hành vi gian lận thương mại. Tuy chưa có một định nghĩa cụ thể nào về “hàng trung chuyển”, nhưng các cơ quan chức năng của Mỹ thường dựa vào hai tiêu chí chính: Ngưỡng giá trị gia tăng nội địa (khoảng 35%) và mức độ “biến đổi bản chất đáng kể” của sản phẩm trong quá trình sản xuất.

Máy móc và thiết bị có thể chịu tác động mạnh bởi thuế đối ứng do tỷ lệ nội địa hóa thấp

Với thông tin này, VCBS cho rằng một số ngành của Việt Nam có tỷ lệ nội địa hóa cao như nông nghiệp (65%) sẽ ít bị ảnh hưởng bởi mức thuế hàng trung chuyển. Ngoài ra, hơn 30% hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ – gồm máy vi tính, điện thoại và linh kiện đang được miễn thuế đối ứng.

Tuy nhiên, những ngành có tỷ lệ nội địa hóa thấp hơn mức yêu cầu lại đối mặt với nguy cơ lớn. Máy móc và thiết bị – một trong những nhóm ngành xuất khẩu chủ lực chỉ đạt tỷ lệ nội địa hóa khoảng 30%, thấp hơn ngưỡng tối thiểu thường thấy trong các FTA của Mỹ. Đây được xem là nhóm ngành có nguy cơ chịu tác động lớn nhất từ các quy định siết hàng trung chuyển.

Ngoài ra, các nhóm ngành có tỷ lệ nội địa hóa ở mức trung bình như vận tải (43%), kim loại (41%) và dệt may (45%) cũng cần theo dõi sát. Nếu Mỹ áp dụng định nghĩa nghiêm ngặt hơn về sản phẩm trung chuyển, các ngành này có thể chịu áp lực điều chỉnh chuỗi cung ứng và tăng tỷ lệ nội địa hóa để duy trì lợi thế cạnh tranh.