Mới đây, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành Nghị quyết số 172/2024/QH15 về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.
Với tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ USD, dự án này hứa hẹn tạo ra một thị trường xây dựng trị giá khoảng 33,5 tỷ USD. Bên cạnh đó, các hạng mục quan trọng như hệ thống điều khiển, cấp điện và phương tiện cũng góp phần đáng kể vào tổng chi phí dự án. Đây được xem là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, vật liệu xây dựng và nhiều ngành liên quan.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam có tổng chiều dài lên tới 1.541km, dự kiến sẽ mang đến cơ hội bứt phá mạnh mẽ cho nhiều ngành nghề tại Việt Nam. Đây cũng là thời điểm quan trọng để các doanh nghiệp trong nước khẳng định vị thế và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành.
Trong những năm qua, ngành thép Việt Nam đã có những bước phát triển đáng kể với sự ra đời của các dự án lớn như Formosa Hà Tĩnh và Khu liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất. Các dự án này đều áp dụng công nghệ lò cao hiện đại, dung tích lớn, quy trình sản xuất khép kín, tối ưu hóa sử dụng năng lượng và tự động hóa cao trong các dây chuyền cán thép.
Nhiều doanh nghiệp cũng đã mạnh dạn đầu tư vào các dự án quy mô lớn, sản xuất những sản phẩm chất lượng cao vốn trước đây chưa từng có như thép cuộn cán nóng, thép lá cán nguội, cáp thang máy, làm lõi que hàn, lò xo, đinh ốc vít, thép dự ứng lực, tanh lốp ô tô…
Theo ước tính từ các đơn vị tư vấn, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam sẽ cần đến 6 triệu tấn thép các loại. Đây là khối lượng khổng lồ mà không phải quốc gia nào cũng có đủ năng lực đáp ứng, đặc biệt khi dự án yêu cầu chất lượng nghiêm ngặt và tiến độ thi công chặt chẽ.
Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát (HPG), ông Trần Đình Long cho biết, trong suốt 3 năm qua, Tập đoàn Hòa Phát đã không ngừng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển dòng thép ray, đặc biệt chú trọng đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe phục vụ hệ thống đường sắt cao tốc.
“Nếu trở thành nhà cung cấp thép cho dự án này, Hòa Phát cam kết đảm bảo cung cấp đủ khối lượng 6 triệu tấn thép các loại phục vụ dự án, đặc biệt là thép đường ray cao tốc và thép dự ứng lực cường độ cao”, ông Trần Đình Long nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Trần Đình Long cam kết đầu tư 10.000 tỷ đồng để xây dựng nhà máy sản xuất ray đường sắt.
“Đây là sản phẩm đặc thù, nếu không được sử dụng cho dự án thì rất khó tiêu thụ. Chúng tôi mong có một văn bản như Nghị quyết để doanh nghiệp yên tâm đầu tư và sản xuất”, ông Long nhấn mạnh.
Hòa Phát khẳng định sẵn sàng cung cấp khoảng 10 triệu tấn thép chế tạo cho Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cũng như đảm bảo chất lượng, tiến độ giao hàng với mức giá cạnh tranh hơn so với nhập khẩu.
Hiện nay, với công suất 8,5 triệu tấn thép mỗi năm, Hòa Phát đang là nhà cung cấp thép lớn nhất Đông Nam Á. Khi dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Dung Quất 2 hoàn thành vào năm 2025, năng lực sản xuất thép thô của doanh nghiệp này sẽ vượt mốc 14 triệu tấn/năm, trong đó có 8,6 triệu tấn thép cuộn cán nóng, một trong những sản phẩm có chất lượng cao phục vụ các ngành công nghiệp đòi hỏi kỹ thuật cao như cơ khí chế tạo và xây dựng.
 |
| Hòa Phát có thể đầu tư 10.000 tỷ đồng để xây dựng nhà máy sản xuất ray đường sắt. Ảnh: Internet |
Đối với lĩnh vực sản xuất toa tàu, theo Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), từ giai đoạn 2030-2050, nhu cầu đóng mới toa xe của ngành đường sắt, bao gồm các tuyến đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị và tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, sẽ lên tới 261 đầu máy, 1.100 toa xe đường sắt tốc độ cao, 1.000 toa xe khách, 7.000 toa xe hàng và 1.500 toa xe đường sắt đô thị.
Trước tiềm năng này, nhiều doanh nghiệp lớn đang nghiên cứu, đầu tư vào sản xuất đầu máy, toa xe. Ông Nguyễn Quang Huy, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả cho biết doanh nghiệp cũng chủ động tìm kiếm giải pháp chuyển đổi số, đồng thời hướng tới tham gia sản xuất đầu máy, toa xe nhằm nâng cao tỷ lệ nội địa hóa theo chiến lược của Chính phủ.
“Chúng tôi có thế mạnh về nguồn lực con người, tài chính, đang nghiên cứu tìm hiểu các đơn vị quốc tế có kinh nghiệm, uy tín về công nghệ đường sắt để hợp tác, hướng tới nội địa hóa hoạt động sản xuất phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao”, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ.
Được biết, Tập đoàn Đèo Cả là doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông tại Việt Nam với quy mô hơn 8.000 lao động.
Năng lực và uy tín của Tập đoàn Đèo Cả được khẳng định thông qua nhiều công trình trọng điểm quốc gia đã và đang triển khai từ Bắc vào Nam. Trong gần 1 thập kỷ, Đèo Cả đã xây dựng hơn 30km hầm đường bộ, 410km đường cao tốc & quốc lộ, 6 cây cầu lớn và tổ chức quản lý 18 trạm thu phí trên cả nước, với tổng mức đầu tư lên trên 100.000 tỷ đồng.
 |
| Đèo Cả đang hướng tới tham gia sản xuất đầu máy, toa xe. Ảnh: Internet |
Không chỉ Đèo Cả, THACO cũng muốn tham gia vào siêu dự án 67 tỷ USD, được thể hiện bằng lời khẳng định của Chủ tịch THACO Trần Bá Dương: “Chúng tôi sẽ tập trung tham gia vào dự án đường sắt, đặc biệt là sản xuất toa tàu và các cấu kiện thép”.
Đầu tư vào lĩnh vực cơ khí chế tạo và công nghiệp hỗ trợ từ rất sớm để bổ trợ ngành sản xuất lắp ráp ô tô của THACO, sau 22 năm, cùng với Trung tâm cơ khí, THACO Industries đã hình thành Trung tâm sản xuất linh kiện phụ tùng (LKPT) tại Chu Lai (Quảng Nam) có tổng vốn đầu tư 550 triệu USD, gồm 12 nhà máy với công nghệ hiện đại, đạt tiêu chuẩn quốc tế.
THACO Industries hiện là đối tác của các thương hiệu ô tô lớn như Kia, Mazda, BMW, Peugeot, Hyundai, Toyota, Isuzu… về cung ứng linh kiện phụ tùng. Các sản phẩm gồm: linh kiện khung thân vỏ (linh kiện thân vỏ, thùng xe, khung xương táp lô, nhíp…), linh kiện nội – ngoại thất (ghế, cản xe, kính, la phông trần, táp-pi sàn, linh kiện nhựa nội – ngoại thất…), linh kiện hệ thống động lực (mâm xe, thùng nhiên liệu, ống xả…), linh kiện hệ thống điện – điện lạnh (cụm dây điện, máy lạnh, dàn két nóng…); đồng thời xuất khẩu sang các thị trường Bắc Mỹ, Úc, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ba Lan và các nước ASEAN.
Với những thế mạnh vượt trội trong lĩnh vực cơ khí chế tạo và công nghiệp hỗ trợ, THACO Industries được kỳ vọng sẽ giúp THACO trở thành một trong những doanh nghiệp tiềm năng nhất tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.
 |
| THACO muốn sản xuất toa tàu và các cấu kiện thép. Ảnh: Internet |
Hay mới đây nhất, ông Phạm Hoài Chung, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC) khẳng định: “Nếu có thiết kế về toa xe, SBIC chắc chắn sẽ hoàn toàn tự chủ đóng mới và bàn giao cho ngành đường sắt bởi thời gian qua Tổng công ty đã sản xuất và bàn giao hàng chục toa xe khách và toa xe hàng, toa xe chở bồn nhiên liệu cho đường sắt”.
Là doanh nghiệp có 8 đơn vị thành viên, trong đó SBIC và các liên doanh hiện chiếm trên 60% năng lực đóng tàu Việt Nam, theo ông Chung, SBIC sẽ có nhiều cơ hội, dư địa tham gia đóng toa xe này.
SBIC cùng các đơn vị thành viên đã và đang áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế trong quá trình sản xuất, đáp ứng những yêu cầu khắt khe nhất từ các chủ tàu đến từ Hà Lan, Anh, Canada, Na Uy, Hàn Quốc… Nhờ đó, doanh nghiệp hoàn toàn có khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về kỹ thuật, chất lượng và an toàn trong ngành đường sắt. Theo thống kê nội bộ năm 2023, khoảng 20% nhân sự tại các xưởng sản xuất của SBIC sở hữu chứng chỉ chuyên môn cao về công nghệ chế tạo toa xe hiện đại.
Ngày 1/3/2025, Trường Đại học Giao thông Vận tải (GTVT) tổ chức lễ khai giảng lớp đào tạo kỹ sư đường sắt theo chương trình riêng dành cho CTCP LIZEN (LCG).
Phát biểu tại buổi lễ, ông Bùi Dương Hùng bày tỏ sự tin tưởng vào Trường Đại học GTVT – cái nôi đào tạo nhân lực cho ngành giao thông. Ông Hùng nhấn mạnh tiềm năng to lớn của nhà trường trong nghiên cứu và phát triển các lĩnh vực mới như đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao.
Không chỉ LIZEN, nhiều nhà thầu lớn khác như Tập đoàn Đèo Cả, CTCP FECON (FCN) và Vinaconex (VCG) cũng đang tích cực chuẩn bị nhân lực và tiếp cận công nghệ để đón đầu cơ hội từ các dự án đường sắt.
Cuối tháng 11/2024, Tập đoàn Đèo Cả đã phối hợp với Trường Đại học GTVT TP. HCM khai giảng khóa đào tạo đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị cho 130 học viên, nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam – một trong những công trình trọng điểm quốc gia.
Vinaconex cũng đang hợp tác với Trường Đại học Xây dựng Hà Nội để đào tạo kỹ sư chuyên ngành xây dựng công trình giao thông, tập trung vào đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị. Trong khi đó, FECON liên kết với Trường Đại học GTVT Hà Nội triển khai các khóa đào tạo kỹ sư đường sắt, cung cấp nhân lực chất lượng cao cho các dự án lớn.
>> Dự án đường sắt tốc độ cao đứng trước cơ hội nhận tín dụng từ Ngân hàng Đầu tư châu Âu
