Trong thập kỷ qua, ngành dệt may Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình là một trong những nước xuất khẩu hàng đầu thế giới. Các hiệp định thương mại tự do, cùng với chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đã giúp Việt Nam mở rộng thị phần tại các thị trường lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản. Báo cáo của Mirae Asset cho thấy, trong 10 tháng đầu năm 2024, giá trị xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt 30,6 tỷ USD, tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước. Điều này phản ánh sự bứt phá mạnh mẽ của Việt Nam trong khi Trung Quốc gặp phải những thách thức cả từ nội tại và bên ngoài.

Chính sách thương mại dưới thời ông Donald Trump: Cơ hội lớn cho Việt Nam

Chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ trước đã tạo ra ảnh hưởng sâu rộng, với việc áp dụng các mức thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc, trong đó có các sản phẩm dệt may. Nếu chính sách này được tái thiết lập, Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia thay thế Trung Quốc cung cấp sản phẩm dệt may cho thị trường Mỹ. Theo Mirae Asset, tính đến cuối tháng 10/2024, thị phần hàng dệt may của Việt Nam tại Mỹ đạt 18,5%, tăng so với mức 18,2% của năm trước, trong khi thị phần của Trung Quốc tiếp tục suy giảm.

Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam và cơ cấu thị trường năm 2023. Nguồn: Mirae Asset Securities (Vietnam) Research.

Không chỉ ở Mỹ, các quốc gia khác như Nhật Bản và Hàn Quốc cũng điều chỉnh chiến lược nhập khẩu. Nhật Bản, một trong những thị trường lớn của Việt Nam, ghi nhận mức tăng trưởng thị phần từ 16,9% vào năm 2023 lên 17,8% trong 10 tháng đầu năm 2024. Mặc dù thị phần tại Hàn Quốc giảm nhẹ xuống còn 28,5% trong 10 tháng đầu năm, Việt Nam vẫn duy trì được sự cạnh tranh ổn định.

Ngành dệt may Trung Quốc: Đối mặt với nhiều khó khăn

Mặc dù Trung Quốc vẫn giữ vị trí là thị trường lớn nhất nhập khẩu sợi từ Việt Nam (chiếm 48,2% tổng giá trị xuất khẩu sợi), ngành dệt may của quốc gia này đang đối mặt với nhiều khó khăn. Căng thẳng địa chính trị và sự suy giảm tiêu dùng tại các thị trường lớn đang khiến Trung Quốc mất dần lợi thế cạnh tranh. Báo cáo của Mirae Asset chỉ ra rằng, mặc dù sản xuất dệt may tại Trung Quốc đã có dấu hiệu phục hồi, nhưng áp lực từ các thương hiệu lớn như Nike, H&M và Inditex trong việc hạn chế bổ sung hàng hóa có thể tạo ra cơ hội cho các nhà cung cấp khác như Việt Nam.

Tăng trưởng khối lượng sản xuất ngành dệt may Trung Quốc (2018–2024). Nguồn: Bloomberg, Mirae Asset Vietnam Research.

Lợi thế của Việt Nam trong bối cảnh hiện tại

Ngành dệt may Việt Nam hiện sở hữu nhiều lợi thế trong cuộc đua giành thị phần từ Trung Quốc. Với hơn 7.000 doanh nghiệp và 3 triệu lao động, ngành này không chỉ cung cấp sản phẩm chất lượng mà còn tận dụng các hiệp định thương mại như CPTPP, EVFTA và RCEP để hưởng lợi từ các ưu đãi thuế quan. Các thỏa thuận này đã giúp hàng hóa Việt Nam được miễn hoặc giảm thuế khi xuất khẩu sang các thị trường lớn, qua đó gia tăng sức cạnh tranh so với các đối thủ.

Ngoài ra, giá nguyên liệu sản xuất như bông và vải đang ở mức thấp, với giá bông dao động quanh mức 66 USD/pound, mức thấp nhất kể từ năm 2020. Điều này giúp các doanh nghiệp dệt may Việt Nam giảm chi phí đầu vào và cải thiện khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) trong ngành may mặc của Việt Nam cũng ghi nhận mức tăng trưởng 10,3% trong 10 tháng đầu năm 2024, cho thấy sức bật mạnh mẽ của ngành, bất chấp những thách thức từ nền kinh tế toàn cầu.

Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ngành may mặc theo tháng (2021–2024). Nguồn: GSO, Mirae Asset Vietnam Research.

Triển vọng và thách thức dài hạn đối với ngành dệt may Việt Nam

Mặc dù có nhiều cơ hội, nhưng ngành dệt may Việt Nam cũng đối mặt với một số rủi ro dài hạn. Chi phí lao động tại Việt Nam đang gia tăng do sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường lao động quốc tế và xu hướng người lao động tìm kiếm cơ hội việc làm ở nước ngoài. Điều này có thể gây áp lực lớn lên chi phí sản xuất, vốn là yếu tố quan trọng trong cấu trúc chi phí của ngành dệt may.

Bên cạnh đó, tình hình địa chính trị phức tạp cũng là một yếu tố rủi ro lớn. Các xung đột tại Trung Đông và căng thẳng Mỹ-Trung có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Các nhà sản xuất sẽ phải đối mặt với sự không chắc chắn trong việc đảm bảo cung ứng nguyên liệu và sản phẩm trong bối cảnh những bất ổn này.

Theo Mirae Asset, sự tái đắc cử của ông Donald Trump và các chính sách bảo hộ thương mại có thể là cơ hội vàng cho ngành dệt may Việt Nam. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội này, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần phải tiếp tục đầu tư mạnh vào công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Ngành dệt may Việt Nam không chỉ cần giữ vững lợi thế về chi phí mà còn phải xây dựng các mối quan hệ bền vững với các đối tác quốc tế. Việc duy trì ổn định trong chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ là yếu tố quyết định để đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn.

Bằng việc tận dụng tốt các chính sách thương mại hiện tại và duy trì sự ổn định trong sản xuất, ngành dệt may Việt Nam có thể tiếp tục giữ vững vị thế cạnh tranh và bứt phá trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang có những biến động lớn.