Hơn 25 năm là quãng thời gian để FPT biến xuất khẩu phần mềm từ giấc mơ lãng mạn thành hiện thực có thể cầm nắm với doanh thu hơn 1 tỷ USD từ thị trường nước ngoài.

Nhưng sau phần mềm, FPT sẽ làm gì?

Một doanh nghiệp cũng sẽ phải xuống dốc sau khi lên đến đỉnh nếu không có những đỉnh cao mới. Với FPT, “AI – bán – xe – số – xanh” là những đỉnh núi tiếp theo phải chinh phục để hiện thực hóa tham vọng “trường tồn cùng quốc gia”.

Trong cuộc trò chuyện trước khoảnh khắc đã chuẩn bị một thập kỷ – “AI Factory tại Việt Nam bấm nút hoạt động”, ông Khoa kể cuộc hành trình chuẩn bị cho AI của những người tiên phong và chìa khóa thành công để có thể “leng keng” và “xập xình” trong năm mới.

– Từng công bố đầu tư hàng triệu USD vào nhà máy AI tại Việt Nam và Nhật Bản, đến nay, dự án này của FPT đã hoàn thiện được bao nhiêu phần trăm, thưa ông?

Đến hôm nay, AI Factory ở Việt Nam đã hoàn thành, chỉ chờ ấn nút hoạt động vào sau Tết. Còn nhà máy ở Nhật cũng đã ra mắt. Hơn 1.000 GPU H200 của Nvidia đã được nhập khẩu và bàn giao cho FPT. Các kỹ sư của chúng tôi đang lắp đặt hệ thống xuyên Tết và sẽ đảm bảo kịp tiến độ trong tháng 2.

Nhà máy AI của FPT có ba tầng, tầng đầu tiên là hạ tầng máy chủ Nvidia, mang lại sức mạnh tính toán vô cùng lớn. Nó giống như máy hơi nước trong Cách mạng Công nghiệp lần đầu tiên, tạo ra sự thay đổi trong dây chuyền sản xuất. Tương tự, với các siêu máy tính đem lại khả năng tính toán và xử lý hàng tỷ phép toán từ đó giúp quá trình xây dựng mô hình AI nhanh hơn nhiều lần.

Tầng thứ hai là AI Platform, giúp các nhà nghiên cứu có thể tạo ra mô hình AI cho chính mình, còn các nhà nghiên cứu có thể biến các ứng dụng bình thường thành ứng dụng AI.

Tầng cuối cùng là AI Agent, nơi mỗi người đều có tạo ra một hoặc nhiều công sự cho mình. Chúng ta đưa dữ liệu và hãy nói với Agent (trợ lý) bạn muốn làm gì, cộng sự AI sẽ hỗ trợ bạn thức hiện điều đó. Mục đích sâu xa của chúng tôi là giúp mỗi người có thể tự xây dựng được trợ lý cho chính mình.

– Lãnh đạo FPT nhiều lần dùng từ “đặt cược” khi nói về tương lai phát triển AI của doanh nghiệp. Ông có toan tính gì khi khẳng định như vậy?

Tại sao lại “đánh cược” với AI? Chúng tôi tin, AI sẽ thay đổi sâu sắc và ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực với tốc độ nhanh chóng. Trước đây, sự thay đổi về công nghệ đã rất nhanh nhưng không bằng AI. Sau này, khi có máy tính lượng tử để tính toán, trí tuệ nhân tạo có thể vượt qua giới hạn về công nghệ và năng lực xử lý.

Thời gian tới, các công ty, tập đoàn toàn cầu ngoài cạnh tranh bằng nguồn lực, tài nguyên, con người sẽ tiếp tục so kè về yếu tố AI. Sẽ không còn giới hạn nào về số lượng nhân sự cần thiết để làm một công việc vì AI sẽ lấp vào chỗ trống. Trí tuệ nhân tạo không còn giới hạn là công cụ mà dường như trở thành đối tác, đồng nghiệp của chúng ta.

Đứng trước bối cảnh này, FPT quyết định đặt cược toàn bộ tương lai của mình vào AI.

– FPT chuẩn bị nguồn lực ra sao trong ván cược này, thưa ông?

Không phải bây giờ, từ 10 năm trước, FPT đã bắt đầu nghiên cứu về AI. Đầu tiên, chúng tôi chuẩn bị cho mình yếu tố về nguồn lực, con người. FPT đã nghiên cứu và hợp tác với nhiều “bố già” trên thế giới để trao đổi, học tập, đưa vào chương trình đào tạo riêng về AI trong hệ thống giáo dục FPT.

Đặc biệt, sau khi ký kết với Nvidia vào năm 2023, chúng tôi có gần 1 năm trời ròng rã để thúc đẩy những hoạt động không chỉ trong nội bộ Việt Nam mà đối với cả các đối tác nước ngoài từ bộ thương mại Mỹ, bộ ngoại giao Mỹ, Chính phủ hai nước để nhập hạ tầng về AI. FPT đang là đơn vị duy nhất ở Việt Nam sở hữu hạ tầng về hệ thống tính toán AI mạnh nhất hiện nay với AI Factory.

Nhờ chuẩn bị kỹ, quá trình ra quyết định đầu tư vào AI được coi là “vô tiền khoán hậu” khi diễn ra trong chưa đầy một tuần.

– Ông đã thuyết phục các ông lớn công nghệ của thế giới như thế nào để FPT có thể ngồi “chung mâm”? Như trường hợp của Nvidia, khi mà các sản phẩm chip của họ được săn đón và liên tục cháy hàng, làm thế nào để FPT có thể thuyết phục họ?

Theo tôi, FPT đã làm năm việc để các đối tác của chúng tôi tại Việt Nam và trên toàn cầu biết rằng, khi trở thành cộng sự, chúng tôi không bao giờ để họ đi một mình.

Đầu tiên, chúng tôi tái khẳng định FPT là tổ chức với chiến lược phát triển bằng khoa học công nghệ. Chúng tôi không phải là công ty làm đa ngành đa nghề … FPT “sinh ra” đã làm công nghệ. Những người sinh ra làm công nghệ sẽ đón sóng công nghệ tốt. Chúng tôi có chiến lược rõ ràng với công nghệ từ đầu và tập trung cho điều này. Hay ở Việt Nam còn gọi là “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”.

Thứ hai, chúng tôi thuyết phục họ bằng hệ thống giáo dục của FPT từ cấp một, hai, ba đến Đại học và sau Đại học. Nhiều doanh nghiệp đặc biệt ấn tượng khi thấy học sinh cấp 2 của FPT được thực hành STEM trong trường, làm việc về dữ liệu, robot. Thường ở Việt Nam, chương trình này được trang bị cho sinh viên Đại học.

Thứ ba, trong chiến lược FPT đến 2035 đạt 1 triệu nhân lực chất lượng cao.

Thứ tư, FPT là doanh nghiệp đang lên trong lĩnh vực dịch vụ công nghệ thông tin và chuyển đổi số trên toàn cầu.

Hơi “viễn cảnh” một chút, nhưng có lẽ, khi đối tác của chúng tôi nhìn thấy người FPT cùng khoác vai hát và nhảy với nhau bài bài “Đoàn FPT” tại tất cả văn phòng tại nhiều thành phố, họ thấy rất lạ. Một doanh nghiệp tạo cho nhân viên văn hóa như vậy, chắc chắn rất khác biệt với nhiều công ty khác họ từng gặp ở Việt Nam. Họ tin rằng, văn hóa đó sẽ giúp FPT phát triển trường tồn, bền chặt.

– Trong ván cược với AI, các ông nghĩ FPT có bao nhiêu cơ hội chiến thắng?

Nếu nói về tự tin, FPT tự tin cao lắm. Nếu nói 50-50, đây không phải câu trả lời. Bọn tôi tự tin đến khoáng 80-90%, gần như ăn chắc.

Tầm nhìn của FPT không nằm ở trong nước mà còn vươn ra thế giới bởi nhu cầu thị trường với AI là rất cao. FPT đang chuẩn bị nguồn lực để đáp ứng nhu cầu này.

Bên cạnh đó, FPT thường làm những việc mới, đi tiên phong tiên phong. Nếu đã tiên phong nhưng không chấp nhận rủi ro, sẽ rất khó. Nếu hỏi rủi ro có hay không? Chắc chắn có. Nhưng chúng tôi cũng có nhiều định nghĩa và góc nhìn khác về thành công. Do đó, FPT tính toán, ván cược này rủi ro có nhưng đòi hỏi nỗ lực gấp đôi.

Rủi ro trong ván cược này, theo ông nằm ở đâu?

Đầu tiên là sự thiếu hụt về nguồn nhân lực. Việt Nam đang thiếu khoảng 10.000 kỹ sư về AI. Để lấp đầy khoảng cách này, FPT đang phải đào tạo trong nội bộ và thu hút những người tài năng của giới khoa học tại ở Nhật Bản, Singapore, Mỹ. Hằng năm, số lượng tuyển mới nhân sự về AI của FPT phải rất lớn mới đủ

Hiện nay AI như một “canh bạc”. Nhiều doanh nghiệp thấy nếu không theo sẽ sợ mình tụt hậu, còn theo đuổi AI vừa tốn kém, vừa không biết phải là thế nào. Do đó, cái thiếu đầu tiên nằm ở việc, thiếu người ra “bài toán”. Khi có bài toán, câu hỏi sẽ không thể tạo ra mô hình AI.

Bên cạnh đó là vấn đề về dữ liệu. Dữ liệu tại Việt Nam đang khá “phân mảnh” khi nguồn dữ liệu của doanh nghiệp và Chính phủ chưa thể liên kết với nhau. Phát triển AI cần có dữ liệu – đưa cho máy học, từ đó để phát triển mô hình tính toán và bài toán.

Có thể hiện nay ai cũng nhìn thấy rõ xu thế về AI nhưng chưa có điều kiện cần và đủ để thực hiện. Với sự ra đời của Nghị quyết 57, chúng ta có cơ sở để thu thập nền tảng dữ liệu

– Năm qua FPT thuyết phục được Nvidia bán chip, thành công ký đến 45 hợp đồng có giá trị từ 5 triệu USD trở lên. Ông có nghĩ “ngoại giao” kiểu FPT mang đến cho doanh nghiệp lợi thế cạnh tranh đặc biệt?

Đúng là như vậy. Với các đối tác lớn, có thể họ thấy người FPT có chất gì đó rất riêng. Thay vì họp cấp cao trong phòng làm việc căng thẳng, khi đến thăm FPT có bàn bi-a, tôi có thể “so tài” ngay trên bàn bi-a với đối tác của mình. Những hình ảnh ngoại giao kiểu FPT này xuất hiện không phải một lần, trở thành một phần rất tự nhiên. Với tất cả các đối tác, chúng tôi nếu làm như vậy.

Có nhiều khách hàng lớn khi gặp từ Chủ tịch Trương Gia Bình đến các nhân viên quản lý cấp trung, họ nhìn thấy rằng FPT chắc chắn sẽ không bao giờ bỏ rơi họ giữa đường.

Giả sử khi ký hợp đồng với các doanh nghiệp nước khác, chỉ cần thay đổi phạm vi hợp đồng, khách hàng phải trả thêm tiền. Còn ở Việt Nam, khi dự án đi vào bế tắc, chúng tôi ngồi lại cố gắng giải quyết, thay vì bỏ cuộc. Tôi nghĩ khách hàng cảm thấy văn hóa đang ngấm một cách rất tự nhiên.

Hay trong một lần khác, khách hàng Nhật Bản từng rớt nước mắt khi đến thăm văn phòng của FPT tại Việt Nam. Những câu chuyện về đơn vị phần mềm có 100 người, trong đó 94 người là những chàng trai , cô gái ở những vùng quê khác nhau , rất khó khăn . Họ đã đi làm công nghệ và công nghệ đã thay đổi cuộc đời họ. Với hoàn cảnh đó, các bạn đi sang Nhật làm việc, về xây được nhà, báo đáp công lao phụng dưỡng. Những câu chuyện như thế khiến khách hàng rất cảm động.

Việc tiếp đãi đối tác nồng hậu, tạo ra các điểm chạm về mặt con người, cảm xúc là lợi thế cạnh tranh của chúng tôi. Nhưng không phải chúng tôi làm việc này miễn cưỡng, đây là gen tự nhiên trong nhà FPT. Về sau này, chúng tôi mới nhận ra là vũ khí. Khi đã là vũ khí, chúng tôi rèn giũa nó mỗi ngày.

– FPT rèn giũa vũ khí ngoại giao của mình như thế nào, đặc biệt tại các chi nhánh nước ngoài – những nơi không hiểu được văn hóa và tính cách người Việt Nam?

Đầu tiên, người lãnh đạo phải làm gương. Làm tướng phải sẵn sàng lăn xả, hy sinh thì nhân viên mới làm theo được. Lãnh đạo của FPT là người đi bán hàng, trái ngược với một số doanh nghiệp. Từ hình ảnh người lãnh đạo ấy, chúng tôi xây dựng thành cả hệ thống theo chiều dọc, từ tập đoàn tới các công ty thành viên vận hành dựa trên mô hình đó.

Tại FPT, chúng tôi có những bộ phận chuyên xây dựng các kế hoạch cho các chuyến đi của đối tác, để từ khi đi đến lúc về, khách hàng rớt nước mắt, vì cảm thấy được khách hàng quan tâm, chăm sóc. Mỗi khách hàng một tính, khách Âu khác khách Nhật và cũng khác luôn khách Mỹ, nên chúng tôi có những người chuyên nghiệp làm việc này.

Quay lại câu chuyện làm sao FPT có thể mang văn hóa của mình ra nước ngoài, chúng tôi xây hình ảnh của FPT gắn liền với hình ảnh của Việt Nam, một dân tộc hiếu khách, có nhiều món ăn ngon, danh lam thắng cảnh và có nguồn lực công nghệ cao vào loại tốt nhất hiện nay. Chúng tôi biến các yếu tố này thành format (mô hình hóa nó) thành cách vận hành.

Chẳng hạn lãnh đạo FPT phải biết nấu ăn. Khi lãnh đạo doanh nghiệp nước ngoài đến FPT tại Đức, lãnh đạo của chúng tôi sẵn sàng biết nấu phở. Giám đốc FPT ra ngoài rất toàn tài. Có những người không nấu được phở thì cuốn nem đãi khách hàng ăn. Chúng tôi dùng con đường ẩm thực để chạm đến khách hàng.

– Ngoài AI, FPT còn kinh doanh nhiều mảng khác như phần mềm, viễn thông, bán lẻ… Nếu dồn toàn lực cho AI, những mảng kinh doanh khác sẽ đi về đâu?

Trong kinh doanh người ta nói nhiều đến tính chu kỳ. Hiện tại ở FPT có ba trụ cột là Giáo dục – Công nghệ – Viễn thông. Chúng tôi nhìn thấy mảng Viễn thông hiện tại đang tốt nhưng sắp tới sẽ có thể khó khăn . Các công ty trên thể giới mảng này chỉ tăng trưởng vài phần trăm một năm.

Viễn thông rồi sẽ đi về đâu. Ở Việt Nam, người ta trả trăm nghìn, dùng thoải mái. Các nhà mạng sẽ không có nguồn lực để tái đầu tư. Việc chuyển dịch của khối viễn thông trong những năm tới sẽ rất lớn. FPT đã chuẩn bị các dự báo để cho việc này. Chúng tôi sẽ đưa AI vào Viễn thông, để tạo các sản phẩm mới ứng dụng AI, IoT, data…

Chẳng hạn như sản phẩm FPT Camera đang đi đúng hướng. Hôm trước, người đạt giải thưởng I-Khiến – giải thưởng về sáng tạo trong nội bộ FPT là người viết ra được phần mềm chạy trên nhiều sản phẩm khác nhau, từ đấy giúp thu được dữ liệu lưu trữ đám mây, phân tích hành vi bằng AI.

Chúng tôi cũng muốn cung cấp IoT cho các lĩnh vực khác, đặc biệt là nông nghiệp. Năm ngoái xuất khẩu rau củ quả Việt Nam là 7 tỷ USD. Làm sao để bà con ứng dụng được công nghệ IoT, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. FPT phải đầu tư vào công nghệ lõi: đo đạc, quan trắc, dự báo. Lĩnh vực hạ tầng sẽ đi theo hướng về IoT.

– Ông từng nói năm 2025 sẽ khó khăn bằng 2024 và 2023 cộng lại, tại sao lại như vậy?

Chúng tôi luôn đo đạc và nghiên cứu và có góc nhìn xa hơn các doanh nghiệp khác khoảng 5 năm.Khi làm việc gì, chúng tôi cũng sẽ phân tích thị trường dưới góc độ quốc tế rồi mới đến Việt Nam vì thị trường FPT chủ yếu ở nước ngoài.

Hiện, thế giới đang đứng trước 5 thách thức lớn, xoay quanh 5 chữ D. Deglobalization (Phi toàn cầu hóa), Decarbonization (Giảm thiểu carbon), Public Debt (Nợ công), Digital Transformation (Chuyển đổi số), Changing demographics (Thay đổi nhân khẩu học).

Trong các thay đổi này, chỉ có chuyển đổi số và xanh nổi lên như một điểm sáng. Còn lại khá tiêu cực, nên không phải không có cơ sở để nói kinh tế đang khó gấp đôi. Tuy nhiên, khi nhìn thấy những lỗ hổng và tiềm năng có thể sử dụng công nghệ để giải quyết điều đó, FPT phải lấp đầy chỗ trống.

– Trong bối cảnh “khó khăn năm 2025 bằng hai năm trước cộng lại”, FPT làm gì để đảm bảo tăng trưởng hai chữ số?

Ở FPT hiện nay, chúng tôi kỷ luật tăng trưởng, đây là điểm mới. Trước đây, người FPT động viên nhau để tăng trưởng, còn bây giờ có hẳn kỷ luật rõ ràng, buộc người đứng đầu công ty thành viên, đội nhóm phải đảm tăng trưởng hai con số. Nếu không làm được, họ phải nhường lại vị trí cho người khác, đặc biệt là giới trẻ.

FPT đang phình ra rất nhanh, do đó, các giá trị gốc của FPT phải cảm nhận và truyền tải văn hóa. Để chuẩn bị cho 2025, từ 2024, FPT đã tập trung dân chủ, phát huy sức mạnh của dân chủ. Bản chất đó có sẵn trong FPT bởi chúng tôi có các chữ trong tôn chỉ mục đích là: “Tôn – Đổi – Đồng – Chí – Gương – Sáng”.

Chữ Tôn là – tôn trọng sự khác biệt. Ở FPT, mỗi người sẽ được sống là chính mình, được làm việc, đóng góp và phản biện mà không ai ghét. Về bản chất, khi áp dụng tập trung dân chủ, chúng tôi hướng đến việc họp nhanh, giải quyết nhanh và chịu trách nhiệm. Bàn nhanh là phải bàn bạc, nghe cả những lời trái tai, nghịch tai. Sau đó, phải quyết nhanh nên hai dự án AI Factory ở Việt Nam hay AI ở Nhật, chúng tôi quyết rất nhanh. Sau dịch theo luật bất thành văn những cuộc họp của FPT không được kéo dài một tiếng. Những cuộc họp ít hơn một tiếng còn được khuyến khích. Trong một tiếng đó phải họp xong vấn đề và quyết.

Trong thời gian tới, văn hóa của FPT tiếp tục được lấy làm chất keo để gắn bó mọi người với những câu chuyện khác biệt. Chúng tôi có Cồn ca, Đồng bọn mình. Chúng tôi gọi nhau là “Đồng bọn” thay vì “Đồng đội” vì muốn san sẻ và sẵn sàng chấp nhận những tính xấu của nhau để tha thứ cho nhau.

Hiện ở FPT, chúng tôi có hẳn một mục đích để “Kiến tạo hạnh phúc”. FPT sẽ không chỉ kiến tạo hạnh phúc cho nhân viên, đối tác mà còn cho khách hàng, cổ đông. FPT xác định đơn giản, việc FPT chơi hay làm việc với nhau sẽ gắn bó bằng những điểm chạm con người chứ không phải công việc. Làm gì thì làm, chúng tôi sẽ cố gắng chạm vào cảm xúc của mọi người.

Bước vào năm 2025, chúng tôi chỉ muốn duy nhất 2 từ khóa: “Leng keng” và “Xập xình”.

Đầu tiên là “leng keng”, đồng nghĩa với việc chúng tôi sẵn sàng làm những việc lớn lao, ho là làm những việc to lớn người khác không làm được, mình sẽ làm gấp 3-4 lần người khác. Mình sẽ đi tiên phong, sẵn sàng xả thân, thậm chí đánh cược vào những lĩnh vực tiềm năng nhưng rủi ro. Chúng tôi có thể làm những điều người khác không làm, và làm gấp 3-4 lần họ. Do đó, ở FPT phải có những người rất chiến lược, suy nghĩ rộng nhưng thường mơ mộng. Và theo sau là bộ máy triển khai vận hành, đo đạc hiệu suất bằng OKR.

Từ còn lại là “Xập xình”, chúng tôi đã hết mình cho công việc, đến khi đạt được thành quả, chúng tôi chia sẻ với nhau, nhảy xập xình với nhau.