Việt Nam không còn là một cái tên mờ nhạt trên bản đồ công nghệ thế giới mà đang vươn mình mạnh mẽ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo báo cáo Spotlight của International Data Corporation (IDC), Việt Nam hiện đứng thứ 48 thế giới về nghiên cứu AI, một vị trí đáng chú ý trong bối cảnh quốc gia này chỉ mới tăng tốc đầu tư vào lĩnh vực này trong chưa đầy một thập kỷ.

Sự trỗi dậy của hệ sinh thái AI Việt Nam được thúc đẩy bởi sự phát triển mạnh mẽ của các tập đoàn công nghệ như FPT, VinAI, Viettel, MISA, cùng sự tham gia tích cực của các trung tâm nghiên cứu tại các trường đại học danh tiếng. Các chuyên gia hàng đầu thế giới, trong đó có Jensen Huang, Chủ tịch NVIDIA, nhận định: “Việt Nam có thể đứng đầu thế giới về phát triển AI nếu tận dụng tốt nguồn lực hiện có”.

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet.

Nguồn nhân lực AI – Chìa khóa vàng cho sự bứt phá

Việt Nam đang sở hữu 1 triệu kỹ sư công nghệ thông tin (CNTT), trong đó 500.000 kỹ sư có thể nhanh chóng chuyển đổi sang AI. Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, khẳng định: “Việt Nam là một mỏ vàng AI đang chờ khai thác. Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng lực lượng chuyên gia AI để hòa mình vào dòng chảy công nghệ toàn cầu”.

Hơn 10 trường đại học lớn tại Việt Nam đã triển khai các chương trình đào tạo AI và bán dẫn, hợp tác với Viện nghiên cứu Mila – nơi quy tụ những bộ óc hàng đầu về AI như Giáo sư Yoshua Bengio và Andrew Ng. Không chỉ dừng lại ở đào tạo lý thuyết, Việt Nam đang thúc đẩy các chương trình thực hành chuyên sâu, giúp kỹ sư AI có thể tham gia ngay vào thị trường lao động toàn cầu.

Ông Jensen Huang nhấn mạnh: “Việt Nam có thể trở thành cường quốc AI nếu tận dụng tốt nguồn lực hiện có”. Đây không chỉ là một lời khen mà còn là sự thừa nhận về tiềm năng AI của Việt Nam, khi quốc gia này đang từng bước xây dựng một lực lượng nhân sự công nghệ cao có thể cạnh tranh với các nước dẫn đầu thế giới.

Tham vọng trở thành “siêu cường AI”

Việt Nam đã xác định AI là lĩnh vực mũi nhọn trong Chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Theo Nghị quyết 57-NQ/TW, mục tiêu đến 2030 là đưa Việt Nam vào top 3 Đông Nam Á về nghiên cứu và ứng dụng AI. Chính phủ cũng đặt mục tiêu xây dựng 5 thương hiệu AI uy tín trong khu vực ASEAN, thúc đẩy các chính sách khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng AI rộng rãi trong các ngành công nghiệp.

Theo ông Bùi Hải Hưng, CEO VinAI Research, Việt Nam đang thực hiện chiến lược đầu tư mạnh vào R&D, tối ưu hóa công nghệ và thu hút nhân tài AI hàng đầu thế giới. Ông nhấn mạnh: “Nếu có chiến lược đúng đắn và sự đầu tư hợp lý, Việt Nam hoàn toàn có thể cạnh tranh với các cường quốc AI khác”. Hiện nay, VinAI đã lọt vào top 23 tổ chức nghiên cứu AI hàng đầu thế giới, với hơn 200 nghiên cứu được công bố trên các hội nghị AI quốc tế.

Bước tiến công nghệ AI “Made in Vietnam”

Không chỉ tập trung vào đào tạo nhân lực, Việt Nam đang phát triển những công nghệ AI nội địa đầy tiềm năng. Một số dự án AI tiêu biểu gồm:

FPT đang tiên phong với Codevista, một mô hình AI hỗ trợ lập trình giúp tăng tốc độ phát triển phần mềm lên 5 lần và giảm 70% lỗi lập trình. Mô hình này đã từng dẫn đầu bảng xếp hạng CodeXGLUE của Microsoft năm 2022.

VinAI phát triển AI-on-Device, công nghệ AI có thể hoạt động trực tiếp trên thiết bị di động mà không cần kết nối Internet, giúp nâng cao tính bảo mật và tiết kiệm tài nguyên tính toán.

Viettel AI Platform đang hướng đến phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) nhằm cạnh tranh với các nền tảng AI quốc tế, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành và tạo ra hệ sinh thái AI đa năng.

Ngoài ra, FPT đang nghiên cứu lượng tử hóa AI, phát triển mô hình GenAI cho chip, mở rộng AI sang các lĩnh vực xe tự hành, chăm sóc sức khỏe và tài chính.

AI và nền kinh tế số – Cơ hội bứt phá mạnh mẽ

AI không chỉ là công nghệ mà còn là động lực thúc đẩy GDP, cải thiện năng suất lao động và nâng cao lợi thế cạnh tranh quốc gia. Theo Oxford Insights, Việt Nam có 67,5% dân số trong độ tuổi lao động (15-64 tuổi) với kỹ năng kỹ thuật số ngày càng cao. Đây là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam có lợi thế lớn trong việc phát triển kinh tế AI.

Báo cáo e-Conomy SEA cho thấy Việt Nam đã trở thành nền kinh tế số phát triển nhanh nhất Đông Nam Á trong 2 năm liên tiếp, với tốc độ tăng trưởng 28% năm 2022 và 19% năm 2023. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh: “Chuyển đổi số, phát triển AI là con đường nhanh nhất để Việt Nam bứt phá, trở thành nước có thu nhập cao vào giữa thế kỷ 21”.

Dù có nhiều lợi thế, Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức lớn. Hạ tầng AI chưa hoàn thiện, đầu tư vào siêu máy tính và trung tâm dữ liệu AI vẫn còn hạn chế so với các quốc gia hàng đầu. Sự thiếu hụt nhân tài AI cấp cao cũng là một rào cản, dù có nhiều kỹ sư AI nhưng số lượng chuyên gia hàng đầu vẫn chưa đủ để cạnh tranh với các nước phát triển.

Ngoài ra, vấn đề quản trị AI cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là về quyền riêng tư dữ liệu và đạo đức AI. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành cường quốc AI hàng đầu thế giới.

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên AI với tham vọng trở thành một cường quốc công nghệ. Với nguồn nhân lực chất lượng cao, chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và sự đầu tư từ khu vực tư nhân, giấc mơ quốc gia AI đang dần trở thành hiện thực. Nếu duy trì tốc độ phát triển như hiện nay và tiếp tục thực hiện chiến lược “đi tắt, đón đầu”, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên top các quốc gia AI hàng đầu trong thập kỷ tới.