Các điều khoản thuế trong đạo luật dường như mang lại lợi ích cho hầu hết mọi người: gia hạn các khoản cắt giảm thuế đối với phần lớn hộ gia đình từ năm 2017 vốn sẽ hết hiệu lực vào ngày 31/12; các ưu đãi thuế mới cho tiền tip, tiền làm thêm giờ, người cao tuổi và lãi vay mua ô tô; danh sách dài các thay đổi trong thuế doanh nghiệp; và khoản khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương được mở rộng hơn đối với một số đối tượng.

Tuy nhiên, phân tích kỹ hơn cho thấy không phải ai cũng được hưởng lợi hoặc chịu thiệt như nhau — và có nhiều cách khác nhau để diễn giải cùng một bộ dữ liệu.

Trước tiên cần làm rõ: các biểu đồ phân tích ở đây chỉ xem xét các điều khoản thuế của luật, không bao gồm việc cắt giảm chi tiêu cho các chương trình như Medicaid (bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp) hay trợ cấp dinh dưỡng – vốn ảnh hưởng nhiều hơn đến người thu nhập thấp. Thuế quan không nằm trong phạm vi đạo luật nên cũng không được tính đến. Phân tích chủ yếu so sánh hệ thống thuế của năm tới với viễn cảnh giả định rằng Quốc hội không làm gì cả. Cách tiếp cận này minh họa rõ nhất những gì các nhà lập pháp đã thực hiện, dù trên thực tế họ không bao giờ có ý định để tất cả các khoản giảm thuế hết hạn.

Nhóm thu nhập nào hưởng lợi lớn nhất?

Giả sử toàn bộ dân số chỉ gồm 100 người và được sắp xếp theo thu nhập từ thấp đến cao, ta sẽ có cái nhìn cụ thể về phân bổ thu nhập và tác động của thay đổi thuế.

Để phân tích tác động của luật thuế, Trung tâm Chính sách Thuế sử dụng khái niệm “thu nhập tiền mặt mở rộng” (expanded cash income). Đây là khái niệm bao gồm lương, thu nhập kinh doanh, đầu tư, các khoản không chịu thuế như bảo hiểm y tế từ chủ lao động và lợi nhuận trong các tài khoản hưu trí. Nó cũng bao gồm một số khoản trợ cấp của chính phủ như tem phiếu thực phẩm. Khái niệm này khác với “thu nhập chịu thuế điều chỉnh” trên khai thuế và thường cao hơn khoảng 40% tùy người và mức thu nhập.

Để đánh giá tác động của cắt giảm thuế, cần nhớ rằng thu nhập và gánh nặng thuế không được phân bố đồng đều. Nhóm có thu nhập cao nhất chiếm phần lớn tổng thu nhập và gánh chịu phần lớn thuế liên bang.

Về tổng thể, “chiếc bánh thuế” đang nhỏ lại – tức tổng thu ngân sách từ thuế giảm. Tuy nhiên, người giàu vẫn đóng phần lớn hơn của chiếc bánh nhỏ hơn đó, và họ vẫn hưởng lợi ròng. Đảng Dân chủ thường coi cắt giảm thuế như một chương trình phân phối lại, và đánh giá hiệu quả của nó dựa trên việc mỗi nhóm thu nhập nhận được bao nhiêu trong tổng số tiền giảm thuế. Vì người giàu đóng thuế nhiều nhất nên khi giảm thuế toàn diện, phần giảm tính theo số tiền tuyệt đối của họ cũng sẽ lớn nhất.

Chính lập luận đó tạo ra khẩu hiệu của Đảng Dân chủ: “cắt giảm thuế cho tỷ phú”. Trong khi đó, Đảng Cộng hòa quyết định giữ nguyên tất cả các cắt giảm thuế năm 2017, kể cả với các hộ thu nhập cao nhất, bởi họ cho rằng luật năm 2017 là thành công về kinh tế, và họ cũng muốn giữ mức thuế thấp cho các doanh nghiệp khai thuế qua cá nhân.

Nhiều cách đo tác động khác nhau

Vẫn có những cách khác để nhìn nhận dữ liệu. Một cách là xem xét mức giảm thuế dưới dạng tỷ lệ so với hóa đơn thuế trước đó của từng người. Những người thu nhập thấp thường không phải nộp nhiều thuế liên bang ngay từ đầu, vì vậy nếu nhìn theo tỷ lệ, họ sẽ thấy mức giảm đáng kể hơn.

Một cách đánh giá khác — được nhiều nhà kinh tế ưa chuộng hơn — là so sánh mức giảm thuế với thu nhập sau thuế của từng nhóm. Phương pháp này phản ánh mức độ ảnh hưởng tài chính thực tế của giảm thuế đối với mỗi hộ gia đình. Kết quả cho thấy, người hưởng lợi nhiều nhất không phải nhóm 20% dưới cùng hay nhóm 1% trên cùng, mà là nhóm sát ngay dưới top 1%.

Các hộ có cùng mức thu nhập nhưng sống ở các bang khác nhau, có các khoản khấu trừ và nguồn thu khác nhau, sẽ phải chịu thuế khác nhau. Luật mới trong một số trường hợp làm gia tăng chênh lệch này. Nhiều người thu nhập thấp chỉ nộp thuế an sinh xã hội chứ không nộp thuế thu nhập liên bang, nên họ gần như không thấy thay đổi nhiều.

Nhóm thiểu số – đặc biệt trong nhóm có thu nhập cao – thực tế sẽ phải nộp nhiều thuế hơn vì các điều khoản gia hạn. Lý do bao gồm việc tiếp tục áp trần khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương (SALT), và giới hạn khấu trừ đối với thua lỗ từ cờ bạc và phụ huynh có con phụ thuộc đang học đại học.

Còn một cách cuối cùng để đánh giá đạo luật: so sánh với kịch bản giữ nguyên các cắt giảm thuế hiện hành của năm 2024 mà không có thay đổi mới. Phân tích này sẽ giúp thể hiện rõ hơn những khác biệt mà người dân thực sự cảm nhận, như việc giảm thuế cho tiền tip, làm thêm giờ và mở rộng khấu trừ thuế địa phương.

Theo WSJ

>> Quốc hội Mỹ thông qua dự luật về stablecoin, ngành tiền số giành chiến thắng lịch sử