Ngày 1/8, đúng vào dịp Quốc khánh Thụy Sĩ, Nhà Trắng bất ngờ công bố quyết định áp mức thuế quan 39% lên nước này, gây chấn động cho cộng đồng doanh nghiệp và giới phân tích thị trường.

Quyết định này hoàn toàn bất ngờ đối với quốc gia vùng núi Alps. Trước đó, các phương tiện truyền thông Thụy Sĩ từng đưa tin về khả năng đàm phán một thỏa thuận sơ bộ với mức thuế cơ sở từ 10-15%, tương tự như các thỏa thuận mà Mỹ đã ký kết với Liên minh Châu Âu, Anh và Nhật Bản.

Tuy nhiên, mức thuế 39% mà Thụy Sĩ phải đối mặt lại thuộc hàng cao nhất từng được áp dụng, tạo ra tác động nghiêm trọng khi Mỹ chiếm khoảng 1/6 tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này.

Trước đó vào tháng 4, cộng đồng doanh nghiệp Thụy Sĩ đã “thở phào nhẹ nhõm” khi chính phủ từ bỏ kế hoạch áp thuế 31% ban đầu, thay vào đó áp dụng mức thuế tạm thời 10% như đa số các quốc gia khác trên thế giới.

Mức thuế quan mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8 đối với hàng chục quốc gia chưa ký thỏa thuận thương mại khung với Washington. Tuy nhiên, với tiền lệ của Tổng thống Donald Trump về việc điều chỉnh thời hạn và đàm phán gấp rút vào phút chót, tình hình vẫn có thể có những diễn biến mới.

Một điểm sáng trong bức tranh ảm đạm là thông tin từ Bộ Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ hôm 1/8 với Reuters, xác nhận mức thuế 39% sẽ không áp dụng cho ngành dược phẩm – một lĩnh vực đang phải đối mặt với những biến động riêng từ các phát biểu gần đây của ông Trump về giá thuốc.

Trong bài đăng trên mạng xã hội X, Tổng thống kiêm Bộ trưởng Tài chính Karin Keller-Sutter tiết lộ bà đã có cuộc đối thoại cuối cùng với Trump trước thời hạn áp thuế. Theo bà Keller-Sutter, thâm hụt thương mại vẫn “là mối quan tâm hàng đầu của Mỹ”.

Phản ứng gay gắt từ phía Thụy Sĩ

Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ bày tỏ “sự tiếc nuối sâu sắc” trước quyết định của Mỹ, nhấn mạnh rằng “mặc dù các cuộc đàm phán song phương đã đạt tiến triển và Thụy Sĩ thể hiện lập trường rất xây dựng ngay từ đầu, Mỹ vẫn có ý định áp đặt thuế quan bổ sung đơn phương đối với hàng nhập khẩu từ Thụy Sĩ”. Cơ quan này khẳng định sẽ tiếp tục tìm kiếm “giải pháp thông qua đàm phán” và duy trì liên lạc với các quan chức Mỹ.

Hiệp hội sản xuất Quốc gia Thụy Sỹ (Swissmem) cảnh báo mức thuế 39% sẽ tác động “cực kỳ nghiêm trọng” đến ngành công nghệ, xuất khẩu và toàn bộ nền kinh tế quốc gia. Tổ chức này nhấn mạnh tầm quan trọng của thương mại quốc tế khi “mỗi franc thứ hai trong nền kinh tế đều có nguồn gốc từ hoạt động thương mại đối ngoại”.

Giám đốc Hiệp hội sản xuất Quốc gia Thụy Sỹ, ông Stefan Brupbacher bày tỏ sự bất ngờ trước quyết định này: “Tôi rất sửng sốt. Những mức thuế này hoàn toàn không có cơ sở hợp lý và mang tính tùy tiện. Quyết định đang đe dọa hàng chục nghìn việc làm trong ngành”.

Ông Beat Wittmann, Chủ tịch kiêm đối tác tại Porta Advisors, mô tả tin tức này như một đòn “tàn khốc” đối với nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Thụy Sĩ.

“Mỹ đang dẫn đầu một cuộc chiến thuế quan đơn phương đầy thách thức, và sự bất ổn này đang làm gia tăng phí bảo hiểm rủi ro đối với các tài sản tài chính”, ông phân tích “Điều này sẽ dẫn đến sự suy yếu của nền kinh tế Thụy Sĩ, đồng franc Thụy Sĩ và thị trường chứng khoán nước này, đặc biệt nghiêm trọng đối với lĩnh vực xuất khẩu then chốt”.

Ông Wittmann nhấn mạnh chính phủ Thụy Sĩ cần nhận thức rằng thời kỳ “chọn lọc, cắt giảm và các thỏa thuận đặc biệt” đã chấm dứt, đặc biệt đối với các quốc gia nhỏ và dễ bị tổn thương.

Những ngành hàng chịu tác động

Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Thụy Sĩ có thể bị ảnh hưởng bao gồm hóa chất và dược phẩm, đồng hồ và đồ trang sức, sôcôla, đá quý cùng sản phẩm điện tử.

Theo dự báo của Adrian Prettejohn, nhà kinh tế học châu Âu tại Capital Economics, mức thuế quan 39% có thể khiến GDP Thụy Sĩ sụt giảm khoảng 0,6% – con số này có thể còn cao hơn nếu ngành dược phẩm cũng bị áp thuế. Tuy nhiên, ông bày tỏ hy vọng mức thuế này sẽ được điều chỉnh giảm thông qua đàm phán.

Do thị trường chứng khoán Thụy Sĩ nghỉ lễ Quốc khánh, tác động có thể quan sát thông qua các chỉ số khác. Cổ phiếu Watches of Switzerland niêm yết tại London đã lao dốc gần 9% trong phiên giao dịch sáng ngày 2/8.

Trong báo cáo gửi khách hàng hôm thứ Sáu, các chuyên gia phân tích tại ngân hàng đầu tư Jefferies xác định Watches of Switzerland, Richemont và Swatch Group là những doanh nghiệp chịu tác động nặng nề nhất từ thông tin này, vượt xa các dự báo trước đó. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng thời điểm áp dụng từ ngày 7/8 vẫn để lại “dư địa cho nhiều điều chỉnh và thay đổi vào phút chót”.

Đồng franc Thụy Sĩ cũng chịu áp lực, giảm khoảng 0,4% so với USD trong ngày thứ Sáu.

Diễn biến này diễn ra sau khi franc tăng mạnh 11% so với đồng bạc xanh trong năm nay do các nhà đầu tư tìm kiếm tài sản trú ẩn an toàn. Đà tăng giá đã tạo thách thức cho nền kinh tế khi tình trạng giảm phát xuất hiện trở lại lần đầu kể từ đại dịch COVID-19 vào tháng 5, buộc Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ phải cắt giảm lãi suất xuống 0% vào tháng 6.

Ông Rahul Sahgal, Tổng Giám đốc điều hành Phòng Thương mại Thụy Sĩ – Mỹ, chia sẻ với chương trình “Squawk Box Europe” của CNBC rằng thông tin về thuế quan “rất đáng thất vọng” sau nhiều vòng đàm phán với Bộ Tài chính Mỹ.

“Tuy nhiên, tôi phải nói rằng tôi vẫn hy vọng và không nghĩ đây là hồi kết”, ông nhấn mạnh. “Trước hết, chúng ta vẫn còn thời gian đến ngày 7/8, và nếu đọc kỹ sắc lệnh hành pháp, nó vẫn để ngỏ khả năng rằng những mức thuế bổ sung này có thể không được áp dụng nếu các bên đang trong quá trình đàm phán với Mỹ”.

Một yếu tố quan trọng trong các thỏa thuận trước đây là cam kết tăng đầu tư vào Mỹ. EU đã cam kết 600 tỷ USD cùng hàng trăm tỷ USD mua năng lượng bổ sung. Theo ông Sahgal, Thụy Sĩ đang cân nhắc cam kết đầu tư 150 tỷ USD – một con số “khổng lồ” so với quy mô nền kinh tế. Ông cũng nhấn mạnh Thụy Sĩ hiện là nhà đầu tư lớn thứ 6 tại Mỹ.

Ông Sahgal thừa nhận khó xác định điểm mấu chốt trong đàm phán hay cách tính mức thuế 39%, đặc biệt khi mối quan hệ thương mại Thụy Sĩ- Mỹ về cả hàng hóa và dịch vụ khá cân bằng, nhưng ông Trump chỉ tập trung vào hàng hóa.

“Thụy Sĩ có 9 triệu dân, còn Mỹ có khoảng 300 triệu. Vậy nên, ngay cả khi mỗi người Thụy Sĩ uống một chai bourbon, ăn bít tết mỗi ngày và mua một chiếc xe Harley Davidson do Mỹ sản xuất, chúng ta cũng không thể cân bằng được thương mại hàng hóa”, ông giải thích.

Tham khảo CNBC, Financial Times (FT)