Tỷ phú Bill Gates nhận định, tình trạng thiếu hụt bác sĩ và giáo viên kéo dài có thể sớm được giải quyết nhờ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), khi công nghệ này có thể lấp đầy khoảng trống lực lượng lao động trong các lĩnh vực then chốt.
“AI sẽ xuất hiện và mang lại chỉ số IQ trong lĩnh vực y khoa, giúp chấm dứt tình trạng thiếu hụt nhân lực”, Bill Gates chia sẻ trong podcast People by WTF phát hành hôm thứ Sáu.
Ông đặc biệt nhấn mạnh tới những quốc gia đang phát triển như Ấn Độ và các nước châu Phi, nơi tình trạng thiếu chuyên gia y tế vẫn là một bài toán nan giải. Ngay cả tại Mỹ, tình trạng này cũng không khả quan hơn. Một báo cáo từ Hiệp hội các trường Cao đẳng Y khoa Hoa Kỳ (AAMC) cho biết, đến năm 2036, nước này có thể thiếu tới 86.000 bác sĩ, bao gồm cả bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ chăm sóc chính.
Michael Dill, Giám đốc nghiên cứu lực lượng lao động của AAMC, cho biết với Business Insider rằng: “Để đảm bảo dịch vụ chăm sóc sức khỏe được phân bổ công bằng, nước Mỹ cần thêm hàng trăm nghìn bác sĩ – đặc biệt là để phục vụ cộng đồng thiểu số, người không có bảo hiểm y tế và cư dân vùng nông thôn”.
Thực trạng càng trở nên đáng lo ngại khi số lượng bác sĩ chuyên về lão khoa ngày càng sụt giảm, trong khi dân số già đang gia tăng nhanh chóng. Các chuyên gia cảnh báo rằng, làn sóng bệnh nhân lớn tuổi có thể đẩy hệ thống y tế vào cuộc khủng hoảng về chất lượng chăm sóc.
Để giải bài toán này, nhiều công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực AI chăm sóc sức khỏe đã huy động hàng tỷ USD đầu tư. Các startup như Suki, Zephyr AI hay Tennr cam kết giảm tải khối lượng công việc cho nhân viên y tế thông qua tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại như lập hóa đơn, ghi chú y tế, đồng thời nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán và hỗ trợ phát hiện bệnh nhân phù hợp với các phương pháp điều trị mới.
Theo ước tính từ công ty tư vấn McKinsey, AI có tiềm năng thúc đẩy năng suất trong ngành chăm sóc sức khỏe và dược phẩm, mang lại giá trị lên tới 370 tỷ USD.
Trong khi đó, ngành giáo dục cũng đang từng bước hướng tới việc ứng dụng AI nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực. Tại Mỹ, theo dữ liệu liên bang công bố năm 2023, có tới 86% trường công lập bậc K-12 báo cáo gặp khó khăn trong việc tuyển dụng giáo viên cho năm học 2023–2024. Khoảng 45% số trường cho biết họ đang thiếu nhân sự trầm trọng.
Không chỉ ở Mỹ, nhiều quốc gia phát triển khác cũng đang phải đối mặt với bài toán tương tự. Tại Vương quốc Anh, một số trường học đã bắt đầu thử nghiệm tích hợp AI vào giảng dạy. Trường trung học David Game College ở London là một trong những đơn vị tiên phong, khi triển khai chương trình thí điểm sử dụng các công cụ AI như ChatGPT để hỗ trợ học sinh chuẩn bị cho kỳ thi. Chương trình áp dụng cho khoảng 20 học sinh trong vòng một năm, với các môn học chính bao gồm tiếng Anh, toán học, sinh học và khoa học máy tính.
Mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi liên quan đến nguy cơ học sinh sử dụng AI để gian lận, nhiều nhà giáo dục vẫn bày tỏ sự lạc quan về tiềm năng của công nghệ này. Trong chia sẻ với Business Insider, một số giáo viên cho biết AI tạo sinh có thể giúp tiết kiệm thời gian cho đội ngũ giảng dạy bằng cách hỗ trợ chấm bài, soạn giáo án và cung cấp phản hồi cá nhân hóa — điều đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều lớp học ngày càng khó tuyển đủ giáo viên.
Khi AI làm được mọi việc, con người còn gì?
Tỷ phú Bill Gates không chỉ đề cập đến giáo viên và bác sĩ – ông cảnh báo rằng làn sóng AI sẽ sớm lan rộng đến mọi ngành nghề đòi hỏi kỹ năng thể chất và lao động thủ công, từ công nhân nhà máy, đội ngũ xây dựng đến nhân viên vệ sinh khách sạn.
“Đôi bàn tay phải thực sự khéo léo mới có thể làm được những điều đó. Và chúng ta sẽ đạt được điều đó”, Gates khẳng định, cho thấy niềm tin mạnh mẽ rằng AI – kết hợp với robot – có thể thực hiện cả những công việc vốn được xem là khó tự động hóa nhất.
Hiện nay, các tập đoàn công nghệ lớn như Nvidia đang đầu tư mạnh vào phát triển robot hình người, được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ thủ công như nhặt hàng trong kho, lau sàn hay hỗ trợ trong các quy trình sản xuất. Mục tiêu là giảm chi phí lao động và tối ưu hóa hiệu suất làm việc.
Theo Gates, sự phổ cập của AI và tự động hóa đang mở ra một tương lai trong đó khái niệm “việc làm” có thể thay đổi hoàn toàn — thậm chí biến mất trong một số lĩnh vực. “Bạn có thể nghỉ hưu sớm, hoặc làm việc ít ngày hơn mỗi tuần”, ông nói. “Điều đó sẽ buộc chúng ta phải suy nghĩ lại một cách triết lý về câu hỏi: ‘Vậy chúng ta nên sử dụng thời gian như thế nào?’”
Bill Gates thừa nhận chính ông cũng đang vật lộn với câu hỏi này. “Thật khó để điều chỉnh tư duy, nhất là đối với những người như tôi – những người đã dành gần 70 năm sống trong một thế giới luôn thiếu thốn”, ông chia sẻ.
Thực tế, viễn cảnh mà Gates nhắc đến từng được dự đoán gần một thế kỷ trước. Vào năm 1930, nhà kinh tế học John Maynard Keynes từng dự báo rằng sự phát triển công nghệ sẽ giúp con người rút ngắn tuần làm việc xuống còn 15 giờ. Tuy nhiên, cho đến nay, dù năng suất lao động đã tăng lên đáng kể, hầu hết mọi người vẫn duy trì lịch làm việc khoảng 40 giờ mỗi tuần.
“Tôi không cần phải làm việc,” tỷ phú Bill Gates cho biết – “Nhưng tôi chọn làm việc. Vì sao? Vì đó là niềm vui”.
Tham khảo Business Insider
