Đảng cực hữu Sanseito – còn được biết đến với tên gọi “Japanese-First” – đã bất ngờ giành được 14 ghế, trở thành một trong những lực lượng đối lập đáng gờm nhất. Kết quả này phản ánh sự bất mãn ngày càng gia tăng trong xã hội Nhật, đặc biệt là về vấn đề người nhập cư và chi tiêu phúc lợi, trong bối cảnh kinh tế suy thoái và chi phí sinh hoạt tăng vọt.
Sự trỗi dậy của Sanseito
Sanseito khởi nguồn là một nhóm hoạt động trên YouTube trong thời kỳ đại dịch COVID-19, lan truyền các thuyết âm mưu liên quan đến vaccine, “chính phủ toàn cầu”, và ảnh hưởng của các thế lực ngoại bang. Tuy nhiên, chỉ trong vài năm, họ đã chuyển mình thành một đảng chính trị thực thụ, thu hút lượng cử tri lớn nhờ thông điệp dân túy mang nặng tính chủ nghĩa dân tộc.
Dưới sự lãnh đạo của Sohei Kamiya – một cựu quân nhân và giáo viên – Sanseito kêu gọi “đặt người Nhật lên hàng đầu” (Japanese‑First), phản đối mạnh mẽ nhập cư, đa văn hóa, và các chính sách tiến bộ về giới. Đảng này đề xuất thắt chặt kiểm soát nhập cư, cắt giảm phúc lợi cho người nước ngoài, đồng thời loại bỏ các chương trình giáo dục về giới và bình đẳng xã hội – một động thái được họ cho là nhằm “bảo vệ bản sắc Nhật Bản”.
Cáo buộc người Trung Quốc “hưởng lợi hơn người Nhật”
Một trong những thông điệp gây tranh cãi nhất của Sanseito là tuyên bố rằng người Trung Quốc và các nhóm ngoại kiều khác đang “hút máu hệ thống phúc lợi” của Nhật Bản. Họ cho rằng người nước ngoài, đặc biệt là người Trung Quốc, nhận được nhiều hỗ trợ hơn cả người dân bản địa – một quan điểm nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội và gây phẫn nộ trong dư luận.
Tuy nhiên, thực tế pháp lý lại đi ngược lại với những gì Sanseito tuyên truyền. Theo luật pháp Nhật Bản, chỉ công dân Nhật mới được hưởng phúc lợi xã hội như trợ cấp tiền mặt. Người nước ngoài, dù là cư dân dài hạn, chỉ có thể tiếp cận hỗ trợ trong các trường hợp đặc biệt và không có quyền pháp lý đòi hỏi. Tòa án Tối cao Nhật Bản đã nhiều lần khẳng định điều này, gần đây nhất là trong một vụ kiện năm 2014.
Dù vậy, truyền thông cực hữu đã khai thác mạnh mẽ một sự việc xảy ra vào năm 2010 tại Osaka, khi 48 người Trung Quốc dùng visa dài hạn đột ngột xin trợ cấp xã hội. Mặc dù phần lớn sau đó đã rút đơn, vụ việc được phóng đại như bằng chứng cho “cuộc xâm lăng phúc lợi âm thầm”.
Phản hồi chính thức từ Bộ Y tế Nhật Bản
Ngày 15/7/2025, Bộ trưởng Y tế Nhật Bản Takamaro Fukuoka đã chính thức bác bỏ những tin đồn lan truyền trong mùa bầu cử Thượng viện, cho rằng chính phủ đang ưu ái người nước ngoài trong lĩnh vực y tế và phúc lợi. Ông khẳng định không có sự “đối xử đặc biệt” nào như vậy và gọi các thông tin này là hoàn toàn sai lệch.
Tại buổi họp báo, Fukuoka đã phản bác ba luận điểm chính đang lan truyền trên mạng xã hội. Thứ nhất, tin đồn cho rằng số người Trung Quốc nhận trợ cấp xã hội đã tăng gấp đôi trong 5 năm là sai. Ông cho biết con số thực tế chỉ tăng nhẹ, từ khoảng 9.000 lên 9.471 người. Thứ hai, thông tin cho rằng người nước ngoài nợ 400 tỷ yên tiền bảo hiểm y tế mỗi năm là không chính xác. Theo số liệu chính thức, tổng nợ trong năm tài khóa 2022 là 145,7 tỷ yên và bao gồm cả người Nhật. Thứ ba, cáo buộc rằng chế độ hỗ trợ chi phí y tế cao là ưu đãi riêng cho người nước ngoài cũng bị phủ nhận.
Fukuoka giải thích rằng người nước ngoài chỉ được hưởng chính sách này nếu họ đóng đầy đủ bảo hiểm y tế quốc dân và điều kiện áp dụng giống hệt công dân Nhật. Tính đến cuối năm tài khóa 2023, người nước ngoài chiếm 4% tổng số người tham gia bảo hiểm nhưng chỉ nhận 1,21% tổng hỗ trợ từ hệ thống y tế cao chi phí. Ông kết luận: “Chúng tôi không ghi nhận tỷ lệ nhận trợ cấp cao từ người nước ngoài”.
Làn sóng chống ngoại quốc ngày càng mạnh
Bối cảnh kinh tế bất ổn – đặc biệt là việc giá cả, bao gồm cả giá gạo, tăng mạnh – đã tạo điều kiện thuận lợi cho các thông điệp dân túy phát triển. Nhiều người dân cảm thấy chính phủ hiện tại (LDP) không còn quan tâm đến đời sống người Nhật bình thường, khiến họ dễ đồng cảm với khẩu hiệu “ưu tiên người Nhật”.
Giới chuyên gia lo ngại rằng luận điệu bài ngoại và xuyên tạc phúc lợi đang làm trầm trọng thêm sự phân hóa xã hội. Tờ báo The Guardian gọi hiện tượng này là “chính trị bản sắc mang tính nguy hiểm”, khi nhóm chính trị lợi dụng nỗi sợ và bất mãn để giành phiếu.
Chính trường Nhật Bản náo động
Mặc dù không chiếm đa số, Sanseito đã khiến đảng cầm quyền LDP và liên minh Komeito mất thế kiểm soát Thượng viện. Điều này buộc chính phủ phải nhượng bộ trong một số vấn đề nhập cư và xã hội, nhằm tránh bị mất thêm ủng hộ trong tương lai. Kamiya hiện đang vận động thành lập liên minh các đảng nhỏ, hướng tới việc giành thêm ảnh hưởng tại Hạ viện trong kỳ bầu cử kế tiếp.
Với đà phát triển mạnh mẽ trên mạng xã hội và khả năng tiếp cận cử tri trẻ tuổi, Sanseito được xem là một biểu hiện mới của làn sóng cực hữu đang lan rộng tại nhiều nước phát triển – từ ông Trump ở Mỹ đến AfD ở Đức.
Chiến thắng của Sanseito không chỉ là một kết quả bầu cử bất ngờ, mà còn là chỉ dấu cho sự thay đổi trong tâm lý chính trị của người Nhật. Khi kinh tế gặp khó khăn, các thông điệp dân túy dễ dàng bén rễ. Nhưng nếu không được kiểm chứng, những luận điệu bài ngoại như “người Trung Quốc hưởng phúc lợi hơn người Nhật” có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến xã hội đa dạng và nền dân chủ của Nhật Bản.
Theo The Japan Times, Reuters, The Guardian, Politico, AP, SCMP, Asahi
