“Tương lai của hệ thống tiền tệ toàn cầu có thể tiến tới một trạng thái nơi một vài đồng tiền chủ quyền cùng tồn tại, cạnh tranh và kiềm chế lẫn nhau,” ông Pan phát biểu tại Diễn đàn Lujiazui ở Thượng Hải cuối tuần trước.

Ông cho biết, ngày càng có nhiều cuộc thảo luận trên thế giới xoay quanh việc giảm sự phụ thuộc quá mức vào một đồng tiền duy nhất, đồng thời nhấn mạnh vị thế toàn cầu của đồng nhân dân tệ đã gia tăng trong những năm gần đây.

Sự mất ổn định trong chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump kể từ khi ông tái đắc cử đã làm suy giảm niềm tin vào đồng USD. Từ đầu năm đến nay, đồng bạc xanh đã giảm hơn 10% so với euro, bảng Anh và franc Thụy Sĩ, và mất giá so với hầu hết các đồng tiền lớn khác. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), bà Christine Lagarde, thậm chí còn nói đến khả năng xuất hiện một “thời khắc toàn cầu của đồng euro”.

Ông Pan dẫn lại ý kiến từ phía ECB rằng vị thế thống trị của đồng USD đang trở nên bấp bênh hơn, trong khi đồng euro có thể đóng vai trò quan trọng hơn trong hệ thống tiền tệ toàn cầu. Tuần trước, bà Lagarde đã có chuyến thăm hiếm hoi tới Bắc Kinh và hội đàm với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, người kêu gọi tăng cường hợp tác giữa Trung Quốc và ECB.

Tại diễn đàn, ông Vương Tân – Giám đốc Viện Nghiên cứu thuộc PBOC – nhận định rằng mặc dù niềm tin thị trường vào đồng USD đang suy yếu, tương lai của nó sẽ phụ thuộc vào cách các đồng tiền khác phát triển. “Sẽ là một cải tiến nếu hệ thống hiện tại, vốn quá phụ thuộc vào đồng USD, được thay thế bằng một cơ chế cạnh tranh giữa nhiều đồng tiền chủ chốt,” ông Vương nói.

Trung Quốc tăng tốc quốc tế hóa nhân dân tệ

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang dưới nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, Trung Quốc đẩy mạnh quốc tế hóa nhân dân tệ – một phần trong nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm xây dựng Trung Quốc thành cường quốc tài chính. Một số nhà xuất khẩu Mỹ hiện đã bắt đầu chấp nhận giao dịch bằng các đồng tiền thay thế, trong đó có nhân dân tệ, nhằm giảm rủi ro từ biến động tỷ giá USD.

PBOC gần đây cũng chuyển hướng chính sách từ hỗ trợ đồng nhân dân tệ sang ngăn chặn nguy cơ tăng giá quá nhanh. Sau khi chạm đáy kể từ năm 2007 vào tháng 4, nhân dân tệ trong nước đã phục hồi hơn 1% trong quý II.

Cũng trong bài phát biểu, ông Pan công bố một loạt biện pháp sẽ được triển khai tại Thượng Hải nhằm mở cửa thị trường tài chính và thúc đẩy vai trò toàn cầu của nhân dân tệ. Bao gồm: Thành lập trung tâm vận hành để thúc đẩy quốc tế hóa đồng nhân dân tệ kỹ thuật số; Triển khai giao dịch hợp đồng tương lai nhân dân tệ; Khuyến khích các doanh nghiệp thương mại phát hành trái phiếu ở nước ngoài ngay tại thành phố này.

Đồng thời, ông kêu gọi các quốc gia có đồng tiền được sử dụng rộng rãi toàn cầu thực hiện trách nhiệm kinh tế, thúc đẩy cải cách cơ cấu và siết chặt kỷ luật tài khóa cũng như giám sát tài chính.

Ông Pan cho biết một trong các phương án nhằm đa dạng hóa hệ thống tiền tệ toàn cầu là thúc đẩy vai trò của một “đồng tiền siêu chủ quyền” – ví dụ như Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Trước đây, cựu Thống đốc PBOC – ông Chu Tiểu Xuyên – từng đề xuất mở rộng vai trò toàn cầu của SDR, coi đây là công cụ giúp vượt qua những khiếm khuyết của hệ thống tài chính hiện tại và tăng tính ổn định toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Pan thừa nhận hiện vẫn thiếu đồng thuận quốc tế trong việc biến SDR thành đồng tiền quốc tế thực sự. Để hiện thực hóa, cần phát hành SDR thường xuyên và với quy mô lớn hơn, thay vì chỉ dùng trong thời kỳ khủng hoảng như hiện nay.

Ngoài ra, ông cũng kêu gọi cải cách hệ thống hạn ngạch của IMF – vốn quyết định tỷ lệ đóng góp và quyền biểu quyết – để phản ánh đúng hơn vai trò ngày càng tăng của các nền kinh tế mới nổi. Hiện mục tiêu cho vòng cải cách tiếp theo đã được lùi sang tháng 4/2026.

Định hình trật tự tiền tệ đa cực

Theo ông Pan, việc hệ thống tiền tệ toàn cầu chuyển từ trạng thái đơn cực sang đa cực không chỉ khiến nó trở nên linh hoạt hơn, mà còn thúc đẩy sự ổn định tài chính toàn cầu và khuyến khích các quốc gia thực hiện chính sách kinh tế có trách nhiệm hơn.

Một dấu hiệu rõ ràng của xu hướng này là hệ thống thanh toán xuyên biên giới đang trở nên đa dạng hơn, khi ngày càng nhiều quốc gia thúc đẩy việc thanh toán bằng đồng tiền riêng.

“Thực tế đồng tiền chủ quyền duy nhất thống trị hệ thống thanh toán toàn cầu đang dần thay đổi,” ông Pan khẳng định.

Tuy nhiên, bài phát biểu không đưa ra động thái chính sách tiền tệ mới nào, khiến giới đầu tư thất vọng. Năm ngoái, ông Pan từng sử dụng chính diễn đàn này để công bố cải cách lớn trong công cụ chính sách của PBOC, kéo theo một loạt điều chỉnh trong các tháng sau đó.

Tháng trước, PBOC đã cắt giảm lãi suất và tỷ lệ dự trữ bắt buộc nhằm cung ứng thanh khoản giá rẻ cho nền kinh tế. Lãi suất vay qua đêm giữa các ngân hàng đầu tháng này cũng xuống mức thấp nhất trong năm.

Trong khi đó, lợi suất trái phiếu chuẩn đã ổn định trở lại nhờ PBOC ngừng mua trái phiếu và căng thẳng thương mại phần nào hạ nhiệt.